«Εννοείται ότι πρέπει να παίρνουμε πρωτοβουλίες, πάντα όμως να έχουμε υπόψη μας ότι πολλές φορές τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μπορεί να δημιουργήσουν περισσότερες ανισότητες και μεγαλύτερα προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες, όπου εφαρμόζονται, γιατί ακριβώς υπάρχει ένας διεθνής, ένας παγκόσμιος ανταγωνισμός που βεβαίως με αυτόν τον τρόπο διευρύνονται οι ανισότητες.
Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν – και θα έρθω και στη δικιά μας περίπτωση. Πρέπει να είναι καταλυτική η παρουσία του κράτους, ο στρατηγικός σχεδιασμός, διότι για να αλλάξει το παραγωγικό προφίλ μια περιοχής – κι εγώ μιλάω για τις περιοχές όπου γίνεται το πρώτο πείραμα της Πράσινης Μετάβασης, είναι οι λιγνιτικές περιοχές, Φλώρινα, Κοζάνη, Μεγαλόπολη – πρέπει λοιπόν να υπάρχει αυτός ο στρατηγικός σχεδιασμός και με κάποιους άξονες, επειδή άκουσα και το Γενικό Γραμματέα, τον κ. Αραβώση, αλλά και όσους προέρχονται από την Ευρώπη που υπάρχει μια τέτοια αντίληψη περί συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, χωρικού σχεδιασμού, υπάρχουν κανόνες, ακόμα και στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στο Ταμείο Ανάκαμψης κτλ.
Δυστυχώς – κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει όλους – δε νομίζω ότι είναι θέμα που πρέπει να πούμε «ο ΣΥΡΙΖΑ λέει αυτό, η ΝΔ λέει το άλλο». Είναι σοβαρό θέμα ότι έρχεται ένα Ταμείο Ανάκαμψης με φιλόδοξους στόχους κι όταν ψάχνεις να δεις πού είναι το αναπτυξιακό πρότυπο, πού είναι η στρατηγική του, δεν τα βρίσκεις πουθενά. Όταν έρχεται ένα Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης που, θέλω να το σημειώσω, όταν είμαστε μια χώρα που δεσμεύτηκε εμπροσθοβαρώς για απολιγνιτοποίηση και όχι απανθρακοποίηση, τα είπε η κα Καφαντάρη, να μην τα επαναλάβω, δεν έχουμε πάρει τα αντίστοιχα χρήματα ως χώρα. Ρουμανία, Βουλγαρία, χωρίς δέσμευση για απολιγνιτοποίηση έχουν πάρει 1.2 δισ. και 2 δισ. αντίστοιχα, εμείς 750 εκ. από τον ένα πυλώνα, από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Αυτό όμως που έχει σημασία κι αυτό που πρέπει να συζητήσουμε, γιατί ξέρετε ακούω και πια θα βαρεθεί ο κόσμος να ακούει αυτές τις πολύ ωραίες προτάσεις, να διαβάζει πολύ καλογραμμένα κείμενα συμβούλων και παρασυμβούλων και όταν πάει στην πραγματική ζωή να δει ότι τίποτα από αυτά δε γίνεται και πάμε σε άλλη κατεύθυνση. Αυτή τη στιγμή στη Δυτική Μακεδονία έχουμε πάνω από 3500 ανέργους λόγω απολιγνιτοποίησης – η φτώχεια και η στέρηση σε όλους τους δείκτες ήταν και διαχρονική και από τη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη, γιατί κι αυτό πρέπει να το βάλουμε στην κουβέντα – και τίποτα άλλο. Δύο χρόνια δεν έχουμε τίποτε, έχουμε μερικά κείμενα, τα οποία εν πολλοίς δε συμπίπτουν και δε συμβαδίζουν με τον Κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Δεν γίνονται τα εδαφικά σχέδια εγκαίρως, όταν γίνονται, δε γίνονται σε επίπεδο NUTS 3, δηλαδή νομού, όπως περιγράφει το Ταμείο, δεν συμμετείχαν οι κοινωνικοί εταίροι όπως περιγράφονται, ούτε καν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Δε γίνεται έτσι, αυτό με μαθηματική ακρίβεια – και λυπάμαι που το λέω – οδηγεί σε καταστροφή και ερημοποίηση των περιοχών.
Πρέπει λοιπόν το καινούριο πρόγραμμα να έχει τέτοιους άξονες και τέτοιες δικλείδες ασφαλείας, ώστε πρώτον να συμμετέχει η τοπική κοινωνία, εδώ τώρα μιλάμε ότι περιγράφονται και σύλλογοι πολιτών κτλ, όχι, έστω οι τοπικοί φορείς, η Περιφέρεια, οι Δήμοι, ούτε αυτό όμως δε γίνεται, ούτε οι παραγωγικοί φορείς. Δε γίνεται έτσι ο σχεδιασμός. Και να μου απαντάνε ότι απ’ το Ταμείο Ανάκαμψης δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο, θα δούμε τι επενδύσεις θα έρθουν και θα πράξουμε αναλόγως.
Ακούστε λίγο, υπάρχουν δύο μοντέλα. Το ένα είναι να έρθουν 2-3 μεγάλοι επενδυτές, με δημόσιο χρήμα, γιατί είναι δημόσιο χρήμα το ευρωπαϊκό, να κάνουν τις επενδύσεις τους, η τοπική κοινωνία απ’ έξω, καινοτομία 1-2 τεχνολογίες, τίποτα ιδιαίτερο. Αυτό που βλέπουμε στη Δυτική Μακεδονία. Ή να μπει το κράτος, να σχεδιάσει, να έχουμε αυτοπαραγωγή/αυτοκατανάλωση, ενεργειακές κοινότητες για παράδειγμα, που δεν υπάρχουν πουθενά ούτε ως αναφορά. Στο Ταμείο Ανάκαμψης κονδύλι για την ενεργειακή φτώχεια μηδέν. Η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης, δεν υπάρχει, αυτά είναι κρίσιμα για να αλλάξει επιτυχώς το παραγωγικό προφίλ μιας περιοχής.
Κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, δεν έχω να πω κάτι άλλο. Αρκεί να σας πω – κι εδώ απευθύνομαι στους προλαλήσαντες που έρχονται από την Ευρώπη, γιατί έμαθα ότι ‘γελάει’ όλη η Ευρώπη – δίκτυα τηλεθέρμανσης, Φλώρινα, Μεγαλόπολη, είναι ό,τι πιο καινοτόμο η τηλεθέρμανση για ψύξη και θέρμανση γενικώς τα δίκτυα. Επειδή λένε θα κλείσει ο ΑΗΣ, η μονάδα η λιγνιτική – η τηλεθέρμανση όμως είναι technology agnostic system, δεν εξαρτάται από τη θερμική πηγή – κόβουν την τηλεθέρμανση για να πάει φυσικό αέριο στα σπίτια, στην πιο κρύα περιοχή της Ελλάδας. Πότε; Το φυσικό αέριο δε χρηματοδοτείται από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Τι ακριβώς κάνουμε; Μ’ αυτά ‘γελάνε’ έξω νομίζω.
Αν δε σοβαρευτούμε και δε συνεννοηθούμε, για να καθήσουμε να κάνουμε ένα σχέδιο, το οποίο πραγματικά να μη διευρύνει τις ανισότητες, να συμμετέχει η κοινωνία, να έχουμε αυτοπαραγωγή/αυτοκατανάλωση, ένα άλλο μοντέλο με πολύ καινοτομία. Δεν είναι καινοτομία να κόβεις την τηλεθέρμανση και να βάζεις φυσικό αέριο για θέρμανση. Να εμπλακούν τα Πανεπιστήμια, να μην κλείνουν οι αντίστοιχες σχολές, να κάνουν μελέτες. Η καινοτομία έξω έχει προχωρήσει πάρα πολύ, έχουν πάει σε αναπάντεχες πηγές ενέργειας, θερμότητα από τα μετρό, από τα data centers, αυτά γίνονται, γιατί εμείς όχι δηλαδή; Δεν μπορώ να δεχτώ ότι η χώρα μας θα μπει και σ’ αυτό το θέμα ως μια χώρα του πάλαι ποτέ τρίτου κόσμου.
ΕΣΕΚ – Κλιματικός Νόμος: Το ΕΣΕΚ λέει θα παρουσιαστεί τον Ιούνιο του 2023 – έκανα ερώτηση. Είναι πάρα πολύ αργά, χάνονται οι προθεσμίες, πρέπει να γίνουν όλα άμεσα. Ο Κλιματικός Νόμος, πού είναι το προσχέδιο; Περιμένουμε. Αυτά ήθελα να πω, κυρίως για να επιστήσω την προσοχή και να σας πω, ωραίες είναι οι συζητήσεις, οι κουβέντες και τα κείμενα και οι παρουσιάσεις, εάν όμως στην πραγματικότητα αυτά δεν αρχίσουν να υλοποιούνται με τους όρους που πρέπει, της δικαιοσύνης και της συμμετοχής, πολύ φοβάμαι ότι πια δε θα σας ακούει και κανείς.
Δείτε εδώ το video: https://youtu.be/7nePOCNYMhw
