Από την Καλλιρόη Πεπονή
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην εμβληματική πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας η καθηγήτρια του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Βασιλική Αργυροπούλου.
Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους προκύπτει αυτό το συμπέρασμα, η ακαδημαϊκός σημειώνει πως «οι ειδικοί κατατάσσουν την Μεσόγειο, μέρος της οποίας είναι και η χώρα μας, ως μία από τις περιοχές του κόσμου που συνιστούν «hot spot» των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά».
Η «ανατριχιαστική αλήθεια» για την Ελλάδα
«Μια ανατριχιαστική αλήθεια αναδύεται στην Ελλάδα: οι προβλέψεις που έγιναν το 2010 σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις αστικές περιοχές έως το 2050 γίνονται πραγματικότητα».
Οι μελέτες είχαν προειδοποιήσει για καυτές θερμοκρασίες, με περισσότερες μέρες να ξεπερνούν τους 35°C και τις νύχτες να παραμένουν πάνω από τους 20°C. Οι αυξημένες πυρκαγιές που τροφοδοτούνται από αυτές τις συνθήκες αναμένεται να επιφέρουν συχνότερες ξαφνικές πλημμύρες.
Σύμφωνα με την κα Αργυροπούλου, πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη προβλέπει αύξηση της τάξεως του 20% στη χρήση ενέργειας για ελεγχόμενα από το κλίμα μουσεία στη νότια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζέστης.
«Αυτό επιβαρύνει τους πόρους που απαιτούνται για την προστασία των τεχνουργημάτων» ,εξηγεί.
Ποια μνημεία και περιοχές απειλούνται
Αναφερόμενη στα μνημεία πολιτιστικής περιοχής που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο, η ερευνήτρια επεσήμανε πως σημαντικό πρόβλημα παρατηρείται σε εκείνα που βρίσκονται στις παράκτιες και νησιωτικές τοποθεσίες.
Το αρχαιολογικό νησί της Δήλου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Την ίδια ώρα, όπως σημειώνει, οι πυρκαγιές που αυξάνονται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια απειλούν με τον πλέον επικίνδυνο τρόπο τα μνημεία της χώρας.
Μόλις πριν από μια δεκαετία, ο αρχαίος χώρος της Ολυμπίας, επλήγη από πυρκαγιά.
Τι συμβαίνει με τα ναυάγια
Σημαντικό πρόβλημα φαίνεται επίσης να αντιμετωπίζουν και τα ναυάγια της χώρας, για τους οποίους η Ελλάδα, όπως λέει χαρακτηριστικά η κα Αργυροπούλου «μπορεί να υπερηφανεύεται για τους βυθισμένους αρχαιολογικούς χώρους».
«Η προστασία αυτών των τοποθεσιών απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση. Τα σχέδια αειφόρου διαχείρισης είναι ζωτικής σημασίας, λαμβάνοντας υπόψιν όλες τις πτυχές της προστασίας του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής. Μόνο τότε μπορεί να δικαιολογηθεί το κόστος και η προσπάθεια της υποβρύχιας έρευνας».
Πώς μπορούν οι πολύτιμοι αυτοί χώροι να προστατευθούν
Ερωτώμενη για τον τρόπο με τον οποίο οι πολύτιμοι αυτοί χώροι μπορούν να προστατευθούν τονίζει πως «ο αγώνας για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας εισέρχεται σε μια νέα εποχή».
Η καθηγήτρια Βασιλική Αργυροπούλου
«Η σύγχρονη διατήρηση επικεντρώνεται στη διαχείριση της αλλαγής, χρησιμοποιώντας τόσο προληπτικά όσο και διορθωτικά μέτρα» σημείωσε.
«Η κλιματική αλλαγή είναι μια πιεστική παγκόσμια πρόκληση, που απειλεί τόσο τους χώρους υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και τις άυλες παραδόσεις που καθορίζουν το ποιοι είμαστε. Η Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς αναγνωρίζει αυτήν την απειλή. Για τις τοποθεσίες που έχουν ενταχθεί στην UNESCO, η ενσωμάτωση των παραμέτρων της κλιματικής αλλαγής στα σχέδια διαχείρισης είναι υποχρεωτική».
Αυτά τα σχέδια θα πρέπει να επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς τομείς:
- Ετοιμότητα κινδύνου: Προσδιορισμός πιθανών απειλών από την κλιματική αλλαγή, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας ή οι αυξημένες πυρκαγιές.
- Προσαρμοστικός Σχεδιασμός: Τροποποίηση υπαρχουσών μεθόδων διατήρησης ή ακόμα και υποδομής τοποθεσίας για καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των απειλών.
- Σχεδιασμός Διαχείρισης: Ανάπτυξη μακροπρόθεσμων στρατηγικών που αντιπροσωπεύουν ένα μεταβαλλόμενο κλίμα.
Καταλήγοντας η καθηγήτρια ευελπιστεί πως «αγκαλιάζοντας αυτές τις στρατηγικές, η Ελλάδα μπορεί να διασφαλίσει ότι η πολιτιστική της κληρονομιά θα παραμείνει όρθια για τις επόμενες γενιές».
