Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας, Υπ. Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
Εισαγωγικές διαπιστώσεις
Τα μνημεία, ως μαρτυρίες του ανθρώπινου βίου, συγκροτούν αναγκαίο παράγοντα για τη διαμόρφωση και διατήρηση της ιστορικής μνήμης και συλλογικής ταυτότητας και για τη διασφάλιση -χάριν των επερχομένων γενεών- της ιστορικής συνέχειας και παράδοσης. Συμβάλλουν επίσης στην ποιότητα ζωής και συνιστούν ουσιώδες στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς, η προστασία της οποίας αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας. Προστατευόμενο στοιχείο του περιβάλλοντος χώρου των μνημείων συνιστά και η ανεμπόδιστη θέαση αυτών, αλλά και ο χαρακτήρας και η φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής, η οποία τελεί σε άμεση οπτική επαφή με τα μνημεία και είναι αναγκαία για την ανάδειξή τους. Τούτο παρίσταται αυτονόητο, με βάση την ως άνω εισαγωγή.
Χορήγηση άδειας για πραγματοποίηση έργου πλησίον μνημείου
Επίσης, γίνεται δεκτό ότι πρέπει περαιτέρω να ερευνάται αν η απόσταση του έργου από το μνημείο ή η σχέση του με αυτό, εν όψει των μορφολογικών του στοιχείων, είναι τέτοια ώστε να διασφαλίζεται η αναλλοίωτη έποψη του μνημείου και η ακεραιότητα του αναγκαίου για την ανάδειξή του σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα περιβάλλοντος χώρου.
Από τα ανωτέρω παρέπεται ότι ο Υπουργός Πολιτισμού, προκειμένου να χορηγήσει την έγκριση (άδεια) εκτελέσεως έργου πλησίον μνημείων αξιολογεί τα χαρακτηριστικά του έργου και εκτιμά τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις που θα έχει η εκτέλεση του έργου στα ακίνητα μνημεία, δηλαδή στα αγαθά που εμπίπτουν στο πεδίο προστασίας του αρχαιολογικού νόμου.
Κατ’ εξαίρεση επεμβάσεις σε μνημεία
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, προκειμένου να επιτευχθεί ασφαλής λειτουργία ενός έργου ή πραγματοποίηση μείζονος έργου, ιδιαίτερα σημαντικού και αναγκαίου για την ικανοποίηση ζωτικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, δεν αποκλείονται επεμβάσεις και σε προστατευόμενα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα ή τόπους, μόνο όμως στο αναγκαίο μέτρο, κατόπιν σταθμίσεως της αξίας του μνημείου, της σοβαρότητας του επιδιωκόμενου σκοπού και της αναγκαιότητας του έργου, εφόσον διαπιστωθεί με εμπεριστατωμένη έρευνα, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, με την οποία θα ήταν δυνατόν να αποτραπεί η βλάβη του μνημείου.
Λόγω της επιταγής διατήρησης των αγαθών πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδας μας εσαεί, δεν εμποδίζεται στο προστατευτικό πλέγμα των ανωτέρω ρυθμίσεων να υπάγονται και κτίρια ή στοιχεία αυτών ακόμη και αν έχουν υποστεί αλλοιώσεις ή έχουν καταστραφεί υπό την προϋπόθεση πως οι συντελεσμένες επεμβάσεις και αλλοιώσεις είναι καταρχήν αναστρέψιμες.
Σε ενεργούς οικισμούς ή τμήματά τους, που αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους, απαγορεύονται επεμβάσεις, οι οποίες αλλοιώνουν τον χαρακτήρα και τον πολεοδομικό ιστό τους ή διαταράσσουν την μεταξύ των κτηρίων και υπαιθρίων χώρων σχέση.