Κατατέθηκε επίσημα στη Βουλή η τροπολογία του ΥΠΕΝ που αφορά στον εξορθολογισμό της χρήσης των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές έως την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.
Η τροπολογία, όπως αναμενόταν κατατέθηκε στο Σ/Ν του ΥΠΕΝ με τίτλο “Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς: α) της διαχείρισης υδάτων, β) της διαχείρισης και προστασίας των δασών, γ) της αστικής ανθεκτικότητας και πολιτικής, δ) της καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης, ε) της ενεργειακής ασφάλειας”.
Όπως εξηγεί σχετικά το ΥΠΕΝ, κατόπιν των πρόσφατων παραπεμπτικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας στην Ολομέλεια αυτού σχετικά με τις διατάξεις κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ, ν. 4067/2012, Α’ 79, διόρθωση σφάλματος Α’ 99) για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές έχει δημιουργηθεί κλίμα ανασφάλειας δικαίου στον τεχνικό κόσμο συμπεριλαμβανομένων, τόσο ιδιωτών μηχανικών, όσο και των υπαλλήλων των Υπηρεσιών Δόμησης σχετικά με το πώς να εφαρμόσουν τις διατάξεις του ΝΟΚ στις επικείμενες προς έκδοση οικοδομικές άδεις. Δεδομένου ότι το περιβαλλοντικό και ενεργειακό όφελος από την εφαρμογή των κινήτρων είναι σημαντικό, ιδίως ενόψει της κλιματικής αλλαγής, τυχόν κατάργησή τους θα αναιρούσε την ουσία και την αναγκαιότητα του άρθρου 10, όπως αποτυπώθηκε στην αρχική αιτιολογική έκθεση, σύμφωνα με την οποία «στο άρθρο αυτό προσδιορίζονται τα κίνητρα, οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη μείωση της κάλυψης του κτιρίου, τη μείωση της κατάτμησης οικοπέδων και την απελευθέρωση και αύξηση του κοινόχρηστου χώρου στον πυκνό πολεοδομικό ιστό επιβαρυμένων πληθυσμιακά πόλεων. Συγκεκριμένα προβλέπεται αύξηση του συντελεστή δόμησης, εφόσον όμως πληρούνται ειδικές προϋποθέσεις, μέσω των οποίων επέρχεται βελτίωση των όρων διαβίωσης. (… ) η κλιματική αλλαγή, ο τρόπος ζωής στις πόλεις και η υπερσυγκέντρωση σε αυτές, η ποικιλότροπη δραματική υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ανάγκη ενσωμάτωσης συστημάτων για εξοικονόμηση ενέργειας φυσικών πόρων-χρημάτων και για περιορισμό των ρύπων κατά τη δημιουργία και λειτουργία των κτιρίων, η παρουσία νέων τεχνολογιών και συστημάτων δόμησης, όλα οδηγούν στην ανάγκη υιοθέτησης νέων προβλέψεων και κινήτρων για την ανάπτυξη των κτιρίων σε ορισμένες περιοχές της πόλης».
Δεδομένου ότι: α) δεν έχουν ολοκληρωθεί τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (Τ.Π.Σ.) προκειμένου να υφίσταται η πλέον επίκαιρη εικόνα για τη δυνατότητα ή μη εφαρμογής αυτών σε κάθε περιοχή, β) αλλά αντιθέτως υφίσταται κατεπείγουσα ανάγκη παροχής κατευθύνσεων προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν μεταβολές του ύψους, οι οποίες, παρόλο που ως όρος δόμησης δεν συνιστά καθεαυτόν δυσμενή μεταβολή των συνθηκών, δύναται να υποστηριχθεί ότι οδηγούν σε αλλοίωση της φυσιογνωμίας της περιοχής και κατ’ επέκταση τρωτότητα των επικείμενων οικοδομικών αδειών, προτείνεται η θεσμοθέτηση ρύθμισης με μεταβατικό χαρακτήρα έως την έγκριση των Τ.Π.Σ. που περιορίζει την εφαρμογή των κινήτρων ώστε: α) να μην δημιουργηθούν εφεξής τετελεσμένα ως προς την επιρροή αυτών στη φυσιογνωμία των περιοχών, και β) να αποφευχθεί η τρωτότητα των οικοδομικών αδειών για λόγους εφαρμογής των κινήτρων του ΝΟΚ. Ο περιορισμός αυτός των κινήτρων δεν είναι οριζόντιος, αλλά σχετίζεται με τα ειδικά χαρακτηριστικά των περιοχών, όπως αυτά αποτυπώνονται στον ισχύοντα εφαρμοζόμενο στις περιοχές αυτές επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο στόχος της προτεινόμενης ρύθμισης είναι διττός: α) ο εξορθολογισμός της χρήσης των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση του ΝΟΚ και η βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές έως την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων προκειμένου να επιτευχθεί ασφάλεια δικαίου δια της ενσωμάτωσης της μέχρι σήμερα νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και β) η ενίσχυση των ελέγχων περί ορθής εφαρμογής των πολεοδομικών διατάξεων, κυρίως αυτών που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ειδικότερα:
Με την παρ. 1 εισάγεται μεταβατική ρύθμιση, η οποία θα εφαρμόζεται από την 1η Μα’ϊου 2024, έως την έγκριση των Τ.Π.Σ., ήτοι μέχρι το τέλος του 2025. Κατά το διάστημα αυτό επέρχεται περιορισμός της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές, καθώς το άρθρο 10 του ΝΟΚ δεν θα εφαρμόζεται εφεξής στις περιοχές με ισχύοντα συντελεστή δόμησης που δεν είναι μεγαλύτερος του 0,8. Αν δε ο ισχύων συντελεστής είναι μεγαλύτερος του 0,8, τίθεται κλιμακωτός περιορισμός του συνολικού ύψους της προσαύξησης κατ’ εφαρμογή των κινήτρων του άρθρου 10 του ΝΟΚ και της παρ. 8 του άρθρου 15 του ιδίου νόμου.
Ο χαρακτήρας των περιοριστικών αυτών ρυθμίσεων είναι εξόχως μεταβατικός και θα επανεκτιμηθεί κατά τη φάση εκπόνησης της μελέτης τεκμηρίωσης της παρ. 4.
Σε κάθε περίπτωση για λόγους προστασίας της εμπιστοσύνης των διοικουμένων και για να αποφευχθούν ιδιαίτερα επιβλαβείς επιπτώσεις προβλέπεται ότι οι οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν προ της 1ης Μαΐου 2024 με χρήση κινήτρων εκτελούνται όπως εκδόθηκαν και αναθεωρούνται δυνάμει των ισχυουσών κατά την έκδοσή τους διατάξεων.
Με την παρ. 2 επεκτείνεται το περιεχόμενο της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 18 του ΝΟΚ προκειμένου να συμπεριλάβει και στοιχεία αναφορικά με τους ελέγχους και τις κυρώσεις που σχετίζονται με την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η εν τοις πράγμασι κατασκευή και διατήρηση αυτών.
Με την παρ. 3 θεσμοθετείται επαναληπτικός έλεγχος για τις περιπτώσεις οικοδομικών αδειών κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, βάσει του άρθρου 25 του ΝΟΚ, καθώς και δημιουργίας φυτεμένων επιφανειών.
Με την παρ. 4 καθορίζεται, για λόγους επείγοντος, διαδικασία άμεσης ανάθεσης εκπόνησης «Μελέτης αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές» και η δυνατότητα χρηματοδότησης αυτής από το Πράσινο Ταμείο. Παράλληλα, παρέχεται εξουσιοδότηση προκειμένου να καθοριστεί το ελάχιστο περιεχόμενο της μελέτης.
Η προτεινόμενη διάταξη:
Εξορθολογισμός της χρήσης των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές έως την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων – Ενίσχυση των ελέγχων – Μεταβατική διάταξη – Προσθήκη παρ. 8 στο άρθρο 27, τροποποίηση παρ. 3 άρθρου 18 Νέου Οικοδομικού Κανονισμού και παρ. 1 άρθρου 44 v. 4495/2027
1. Στο άρθρο 27 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ, v. 4067/2012, Α’ 79, διόρθωση σφάλματος Α’ 99) προστίθεται παρ. 8, ως εξής:
«8. α. Από την 1η Μαΐου 2024 και μέχρι την έγκριση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2025:
αα) Τα κίνητρα των περ. α) έως δ) της παρ. 1 του άρθρου 10 εφαρμόζονται μόνο στις περιοχές του πεδίου εφαρμογής του με ισχύοντα σ.δ. μεγαλύτερο του 0,8.
ββ) Το συνολικό ύψος της προσαύξησης κατά την εφαρμογή των κινήτρων της παρ. 1 του άρθρου 10, καθώς και της παρ. 8 του άρθρου 15 δεν δύναται: ί) να υπερβαίνει συνολικά τα δυόμιση μέτρα (2,50 μ.) για σ.δ. μεγαλύτερο του 0.8 έως και 1.6 και ii) τα τρία μέτρα (3,00 μ.) για σ.δ. μεγαλύτερο του 1.6. β. Εκδοθείσες οικοδομικές άδειες προ της 1η Μαΐου 2024 με χρήση των κινήτρων της περ. α) εκτελούνται όπως εκδόθηκαν και αναθεωρούνται δυνάμει των ισχυουσών κατά την έκδοσή τους διατάξεων.».
2. Στην παρ. 3 του άρθρου 18 του ΝΟΚ, περί εξειδίκευσης των προϋποθέσεων για τα φυτεμένα δώματα, προστίθενται οι λέξεις «ο τρόπος διενέργειας και η περιοδικότητα των ελέγχων τήρησης των όρων του παρόντος, το ύψος των προστίμων υπέρ του Πράσινου Ταμείου σε περίπτωση μη υλοποίησης της ως άνω τεχνικής έκθεσης, καθώς και κάθε άλλο συναφές ζήτημα», και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Το περιεχόμενο του φακέλου των δικαιολογητικών και οι επιμέρους προδιαγραφές σχεδίων και τεχνικής έκθεσης, που υποβάλλονται στην αρμόδια υπηρεσία για την κατασκευή Φυτεμένης Επιφάνειας, ο τρόπος διενέργειας και η περιοδικότητα των ελέγχων τήρησης των όρων του παρόντος, το ύψος των προστίμων υπέρ του Πράσινου Ταμείου σε περίπτωση μη υλοποίησης της ως άνω τεχνικής έκθεσης, καθώς και κάθε άλλο συναφές ζήτημα προσδιορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.».
3. Στο τέλος της παρ. 1 του άρθρου 44 του ν. 4495/2017 (Α’ 167) αναφορικά με τα στάδια ελέγχου οικοδομικών αδειών, προστίθεται εδάφιο, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ο έλεγχος ορθής εφαρμογής είναι υποχρεωτικός για κάθε έργο που εκτελείται με οικοδομική άδεια ή άδεια δόμησης, με έναρξη εργασιών μετά την 1.3.2012. Οι έλεγχοι διενεργούνται από διαφορετικούς κάθε φορά Ελεγκτές Δόμησης με αυτοψία και έλεγχο της εφαρμογής των μελετών, σύμφωνα με τις οποίες εκδόθηκε η άδεια δόμησης ή η οικοδομική άδεια.
Για οικοδομικές άδειες κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, βάσει του άρθρου 25 του ν. 4067/2012, καθώς και δημιουργίας φυτεμένων επιφανειών του άρθρου 18 του ίδιου νόμου, πέραν των ελέγχων της παρούσας και μετά τη σύνδεση του κτιρίου με τα δίκτυα, διενεργείται επαναληπτικός έλεγχος ανά πέντε (5) έτη από διαφορετικούς κάθε φορά Ελεγκτές Δόμησης.».
4. Για την εκπόνηση «Μελέτης αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές», επιτρέπεται η ανάθεση σύμβασης με τη διαδικασία του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 (Α’ 147), άπαξ, και μέχρι του ορίου της περ. β) του άρθρου 5 του ν. 4412/2016. Η εκπόνηση της μελέτης δύναται να χρηματοδοτείται από πόρους του Πράσινου Ταμείου, μέσω του προγράμματος δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθορίζεται το ελάχιστο περιεχόμενο της μελέτης.
