Από τον Κώστα Δεληγιάννη
Επιταχύνει η Energean το πρότζεκτ για την ανάπτυξη της πρώτης αποθήκης CO2 στη χώρα μας, ώστε μέσα στο 2024 να επιτευχθούν σημαντικά κρίσιμα ορόσημα, τα οποία θα επιτρέψουν η υποδομή να είναι έτοιμη για λειτουργία έως τις αρχές του 2026. Η υπόγεια αποθήκη έχει ενταχθεί στα ευρωπαϊκά Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), ενώ θα δημιουργηθεί σε εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου (το οποίο διαχειρίζεται η Energean), με σκοπό σε πρώτη φάση να καταλήγουν ετησίως σε αυτήν 1 εκατ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα.
Στο πλαίσιο ωρίμανσης της επένδυσης, η εταιρεία έχει ήδη ξεκινήσει τις διαδικασίες για την ανάθεση της Μελέτης Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ). Το ίδιο έχει γίνει και με τις διαδικασίες για τη μετατροπή σε άδεια αποθήκευσης της άδειας έρευνας που έχει λάβει από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ). Υπενθυμίζεται ότι η ΕΔΕΥΕΠ είναι η αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή για τη γεωλογική αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα.
Η προθεσμία των αρχών του 2026 προκύπτει από την επιδότηση της τάξης των 150 εκατ. ευρώ που έχει διασφαλισθεί για το έργο μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery & Resilience Facility). Κάτι που σημαίνει πως είναι ανελαστικός ο χρονικός ορίζοντας για την «πρεμιέρα» λειτουργίας του πρότζεκτ, ο προϋπολογισμός του οποίου αναμένεται να ξεπεράσει τα 400-500 εκατ. ευρώ, μόνο για την πρώτη φάση λειτουργίας. Μάλιστα, αν ληφθεί υπόψη όλη η αλυσίδα αξίας που θα πρέπει να δημιουργηθεί (δέσμευση του CO2 στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και μεταφορά του στην αποθήκη), τότε το σύνολο των επενδύσεων αγγίζει το 1 δισ. ευρώ.
Τα κρίσιμα βήματα
Για να επιτευχθεί ο χρονικός στόχος για την έναρξη λειτουργίας, θα πρέπει ήδη από φέτος να γίνει μία σειρά από σημαντικά βήματα. Κατʼ αρχάς θα πρέπει να πάρει το «πράσινο φως» η ΜΠΚΕ, αφού πρώτα εκπονηθεί και τεθεί σε διαβούλευση. Επίσης, η Energean θα πρέπει να λάβει την Άδεια αποθήκευσης από την ΕΔΕΥΕΠ.
Επίσης, φέτος είναι απαραίτητο να «τρέξει» η Δοκιμή Αγοράς (Market Test), η οποία θα επιβεβαιώσει το ενδιαφέρον χρηστών (δηλαδή βιομηχανιών που θα μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα με τη δέσμευση των εκπομπών τους) για αξιοποίηση της υποδομής.
Όπως συμβαίνει σε όλες τις ανάλογες διαδικασίες, η Δοκιμή Αγοράς θα διεξαχθεί σε δύο φάσεις, με τους συμμετέχοντες να προχωρούν στο αρχικό στάδιο σε εκδήλωση μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος και, στην επόμενη φάση, να υποβάλουν τις δεσμευτικές προσφορές τους.
Συγχρονισμός και της εφοδιαστικής αλυσίδας
Τα παραπάνω βήματα δείχνουν γιατί το 2024 αποτελεί κρίσιμη χρονιά για το έργο, αφού μόνο αν υλοποιηθούν θα ανοίξει ο δρόμος για την Τελική Επενδυτική Απόφαση της Energean, η οποία είναι αναγκαίο να ληφθεί το αργότερο μέσα στο 1ο τρίμηνο του 2025. Κι αυτό γιατί το επενδυτικό «πράσινο φως» αποτελεί προϋπόθεση ώστε να δρομολογηθεί η πραγματοποίηση της γεώτρησης η οποία είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της υπόγειας αποθήκης και την έγχυση του CO2.
Η ολοκλήρωση της γεώτρησης τοποθετείται το αργότερο στο τέλος του 2025, ώστε να «ξεκλειδώσει» τη χορήγηση από την ΕΔΕΥΕΠ της άδειας λειτουργίας της υποδομής. Κάτι που θα πρέπει να γίνει μέχρι τις αρχές του 2026, ώστε να ακολουθήσει η πρεμιέρα της αποθήκης.
Όπως είναι φυσικό, η έναρξη λειτουργίας του έργου θα πρέπει να συγχρονιστεί με την ολοκλήρωση της προετοιμασίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας, ώστε με την πρεμιέρα της αποθήκης να υπάρχουν «πελάτες» για να εξυπηρετήσει. Έτσι, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τόσο οι εγκαταστάσεις δέσμευσης CO2 των χρηστών, όπως και μία λύση (έστω και αρχικά προσωρινή) για τη μεταφορά του υγροποιημένου διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο.
Χωρίς πρόβλεψη για τις αδειοδοτήσεις
Αν και τα χρονικά περιθώρια είναι σφικτά, εκτιμάται ότι το σύνολο των εμπλεκόμενων εταιρειών θα έχουν έως τις αρχές του 2026 ολοκληρώσει τις διαδικασίες που αφορούν τη δική τους «σφαίρα ευθύνης». Ωστόσο, αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι το γεγονός ότι έως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τις αδειοδοτήσεις των έργων που θα πρέπει να γίνουν τόσο στην αποθήκη όσο και στις εγκαταστάσεις των χρηστών.
Έτσι, εκτός από τις άδειες που θα εκδώσει η ΕΔΕΥΕΠ για την αποθήκη, δεν είναι ακόμη σαφές ποιες υπηρεσίες θα δώσουν το «πράσινο φως» για τα απαραίτητα συνοδά έργα – ούτε και πόσο χρόνο θα χρειαστούν, καθώς θα πρόκειται για έργα ενός εντελώς νέου κλάδου, τα οποία θα κληθούν να αδειοδοτήσουν.
Το ίδιο ισχύει για τις εγκαταστάσεις δέσμευσης CO2 στις βιομηχανίες, την υποδομή υγροποίησης των εκπομπών, όπως και τα πλοία ή τα οχήματα μεταφοράς τους. Είναι ενδεικτικό ότι στο ΥΠΕΝ δεν έχει ακόμη ιδρυθεί μία αρμόδια Διεύθυνση έργων δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 (CCS), στο πρότυπο των Διευθύνσεων π.χ. για την ηλεκτρική ενέργεια ή για τις ΑΠΕ & τα εναλλακτικά καύσιμα.
Το «πρασίνισμα» των ΤΙΤΑΝ & ΗΡΑΚΛΗΣ και ο αγωγός του ΔΕΣΦΑ
Ήδη η Energean έχει υπογράψει 8 μη δεσμευτικές συμφωνίες με βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής για την αποθήκευση CO2. Από τους βασικούς υποψήφιους χρήστες είναι οι εγχώριες τσιμεντοβιομηχανίες, με δεδομένο ότι η ΤΙΤΑΝ και η ΗΡΑΚΛΗΣ (Holcim) έχουν στα σκαριά πρότζεκτ δέσμευσης των εκπομπών τους, στα εργοστάσιά τους στο Καμάρι Βοιωτίας και στο Μηλάκι Ευβοίας, αντίστοιχα.
Επίσης, ο ΔΕΣΦΑ σχεδιάζει την κατασκευή του πρώτου δικτύου μεταφοράς CO2 που πλαισιώνει τα δύο παραπάνω πρότζεκτ (αλλά και όλα τα ανάλογα σχέδια βιομηχανιών στην ευρύτερη περιοχή). Για την ανάπτυξη του δικτύου έχει εξασφαλισθεί χρηματοδότηση με 75 εκατ. ευρώ μέσω του REPowerEU, ενώ βασικός «κορμός» του θα είναι ένας αγωγός μεταφοράς ο οποίος από τις εγκαταστάσεις των βιομηχανιών θα καταλήγει σε ένα τερματικό υγροποίησης διοξειδίου του άνθρακα, που θα αναπτύξει ο Διαχειριστής σε μία παράκτια περιοχή στην Αττική. Από το τέρμιναλ (η κατασκευή του οποίου δεν χρηματοδοτείται μέσω του REPowerEU), το υγροποιημένο πλέον CO2 θα μεταφέρεται ακτοπλοϊκώς στην αποθήκη στον Πρίνο.
