Η Ευρώπη χρειάζεται να επενδύσει 584 δισ. ευρώ για τα δίκτυα ως το 2030 έγραψε η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον στους Financial Times. Το δίκτυο των 11 εκατ. χιλιομέτρων πρέπει να αναπτυχθεί και να αλλάξει, ώστε να υπηρετήσει την αυξημένη ζήτηση. Κι όλα αυτά την ώρα που η κατανάλωση ηλεκτρισμού αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 60% από τώρα ως το 2030. Στην Ελλάδα σύμφωνα με ανθρώπους της αγοράς απαιτείται μια πρόσθετη δυναμικότητα διασυνδέσεων τουλάχιστον 6 GW για να μπορεί να μεταφέρεται εκτός συνόρων η περίσσεια ενέργεια που θα φτάνει τα 4-7 GW τον χρόνο.
Σύμφωνα με την επίτροπο Ενέργειας, σήμερα τα ολοκληρωμένα έργα ΑΠΕ αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις για τη σύνδεσή τους στο δίκτυο. Η εξασφάλιση αδειών για ενίσχυση του δικτύου μπορεί να πάρει μέχρι 10 έτη. Όταν δεν υπάρχει βεβαιότητα για το χρόνο της σύνδεσης ή το κόστος, τα έργα απλά εγκαταλείπονται. Ακόμα και υφιστάμενες μονάδες ΑΠΕ συχνά τιμωρούνται. Τα φωτοβολταϊκά είναι συχνά η πρώτη τεχνολογία που περικόπτεται όταν το δίκτυο υπερφορτώνεται διότι είναι ευέλικτα και εύκολα στη διαχείριση. Αυτό είναι πολυδάπανο και σπάταλο. Ανά την Ευρώπη, τα έργα διασυνδέσεων καθυστερούν λόγω υπερκοστολογήσεων, πληθωρισμού και αυξημένων επιτοκίων. «Όμως, αν δώσουμε περισσότερη έμφαση στα δίκτυα διανομής και μεταφοράς, η ΕΕ μπορεί να γίνει από εμπόδιο ισχυρός βοηθός», σημειώνει. Μια ταχεία συμφωνία για την προτεινόμενη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα συμβάλει επίσης στην αλλαγή των μηχανισμών αμοιβής για τα έργα δικτύων, ενισχύοντας τις επενδύσεις που παρουσιάζουν κωλύματα. Πρέπει επίσης να σημειωθεί πρόοδος στις διασυνοριακές διασυνδέσεις, που εξακολουθούν να υστερούν, παρά τον στόχο διασύνδεσης 15% που έχει θέσει η Επιτροπή. «Η πρόοδος» αυτή σύμφωνα με την Επίτροπο Ενέργειας θα αύξανε την ασφάλεια του εφοδιασμού και θα μείωνε τις τιμές.
Σημειώνεται πάντως πως το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ περιόρισε τη διάρκεια της αδειοδοτικής διαδικασίας για έργα δικτύου μεταφοράς σε λιγότερο από 3,5 χρόνια κατά μέσο όρο. Επίσης, τα έκτακτα μέτρα που ελήφθησαν πέρυσι επιτάχυναν την αδειοδότηση των νέων ΑΠΕ. Αν επεκταθούν στις ευρύτερες συνδέσεις δικτύου, θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη διαδικασία δίχως θυσίες στο περιβαλλοντικό σκέλος. Περισσότερη τεχνική βοήθεια και διαμοιρασμός των βέλτιστων πρακτικών μπορούν επίσης να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις να κινηθούν ταχύτερα. «Πρέπει να επενδύσουμε περισσότερα και καλύτερα», τονίζει η Κάντρι Σίμσον σύμφωνα με τους FT. Η Ευρώπη χρειάζεται να επενδύσει 584 δισ. ευρώ για τα δίκτυα ως το 2030. «Υπάρχουν τομείς που μπορούμε να εξερευνήσουμε. Τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αύξησε τις χρηματοδοτήσεις της κατά 50% για να κινητοποιήσει πάνω από 150 δισ. ευρώ σε νέες πράσινες επενδύσεις. Περαιτέρω, η ευρωπαϊκή ταξινομία για αειφόρες δραστηριότητες μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες για αύξηση της ελκυστικότητας των διαχειριστών μεταφοράς και διανομής».
Όσον αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του ΑΔΜΗΕ (που αναπτύσσει το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας με ορίζοντα το 2030) το α’ τρίμηνο του 2023 η κατασκευή της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής προχωρά. Στο χερσαίο τμήμα της, η τέταρτη και τελευταία φάση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κυκλάδων βρίσκεται σε εξέλιξη. Παράλληλα, ο Δυτικός Διάδρομος, η νέα γραμμή μεταφοράς που ενσωμάτωσε για πρώτη φορά την Πελοπόννησο στο σύστημα υπερυψηλής τάσης 400 kV, τέθηκε σε πλήρη λειτουργία. Με την ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος του Διαχειριστή ύψους 5 δισ. ευρώ έως το τέλος της δεκαετίας, το σύνολο των μεγαλύτερων νησιών του Αιγαίου θα είναι διασυνδεδεμένο με το ηπειρωτικό σύστημα υψηλής τάσης και θα απολαμβάνει σταθερή και πιο καθαρή ηλεκτροδότηση, ενώ ο ηλεκτρικός χώρος για την απορρόφηση νέων μονάδων ΑΠΕ θα αυξηθεί σε 28 GW, από 18 GW σήμερα. Ταυτόχρονα προχωρά και τις διεθνείς διασυνδέσεις της χώρας με την Βουλγαρία, την Αίγυπτο και την Ιταλία. Σημειώνεται πως σε στάδιο επαφών βρίσκεται το τελευταίο διάστημα και ο ΑΔΜΗΕ για το σχέδιο «Green Aegean» που περιλαμβάνει την ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδας με την Κεντρική Ευρώπη. Συγκεκριμένα φαίνεται πως έχουν ήδη γίνει επαφές του Διαχειριστή με την Γερμανία, καθώς στο σχέδιο προβλέπεται πως πιθανότερη χώρα κατάληξης του καλωδίου θα είναι η Γερμανία.
Όπως όλα δείχνουν το πρόβλημα εξακολουθεί να λαμβάνει παγκόσμιες διαστάσεις. Η πρόσφατη μελέτη της Eurelectric που μιλά ακριβώς για αύξηση των επενδύσεων στα δίκτυα διανομής κατά 7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, καθώς το πεπαλαιωμένο πλέον ηλεκτρικό δίκτυο της Ευρώπης αποτελεί «τροχοπέδη» για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής μετάβασης για το 2030. Όπως αναφέρει ο σύνδεσμος, η Ευρώπη θα προσθέσει ως το 2030 περίπου 50-60 εκατ. αντλίες θερμότητας, 65-70 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα και πάνω από 600 γιγαβάτ νέων ΑΠΕ, με βάση το σχέδιο REPowerEU. Το 70% της ισχύος αυτής θα συνδεθεί στο δίκτυο διανομής, εξ ου και η ανάγκη αναβάθμισής του. Σε όλη την Ευρώπη, τα έργα διασύνδεσης δικτύων καθυστερούν λόγω της υπέρβασης του κόστους, του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων. Ωστόσο, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής της, η ΕΕ μπορεί να μετατρέψει ένα δυνητικό εμπόδιο σε ισχυρό παράγοντα ενίσχυσης.
Ιωάννα Κωσταδήμα
