Στη Wikipedia, στο λήμμα «πυρκαγιές στην Ευρώπη» τα τελευταία 40 χρόνια, η Ελλάδα εμφανίζεται με το μακροσκελέστερο κεφάλαιο. Οι αναφορές εστιάζουν στις πλέον καταστροφικές δασικές φωτιές: 1985 (Καβάλα, Θάσος), 1988 (Χίος, Κεφαλονιά), 1998 (Πεντέλη), 2000 (Σάμος, Μαίναλο, Κορινθία), 2007 (Ηλεία, Εύβοια, Πάρνηθα), 2009 (Πεντέλη), 2018 (Μάτι), 2021 (βόρεια Εύβοια, Ηλεία, Τατόι). Δύσκολες οι συγκρίσεις στη Μεσόγειο. Σήμερα καίγονται Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία. Αύριο; Στη χώρα μας πολύ συχνά ζούμε τη φρίκη της πυρκαγιάς, τον σπαραγμό για τους μόχθους μιας ζωής που έγιναν στάχτη, τον πόνο μπροστά στην αντίξοη επανεκκίνηση σχεδόν από το μηδέν.
Κάθε χρονιά δηλώνουμε καλύτερα προετοιμασμένοι και κάθε χρονιά καιγόμαστε. Το λέει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πυρκαγιά είναι ένα ατιθάσευτο θεριό. Ενίοτε νικάει μέσα καταστολής για τα οποία δαπανήθηκαν δισεκατομμύρια ευρώ. Το εξέθρεψαν οι τέσσερις γνωστές συνθήκες. Εγκατάλειψη της υπαίθρου, αύξηση της καύσιμης ύλης λόγω του διαζυγίου με τη φύση και τη μη διαχείριση των δασών, οικιστικές πιέσεις, κλιματική αλλαγή. Το βάρος πλέον μετατοπίζεται, λέει η Ε.Ε., από την καταστολή στην πρόληψη –αυτή την ήρεμη δύναμη ανάσχεσης κάθε κακού, που προϋποθέτει κρατικό σχέδιο, βούληση, χρήμα και δεν αποδίδει άμεσο πολιτικό όφελος– και στη διαχείριση των δασών, ώστε να γίνουν ανθεκτικότερα στο «μπουρλότο» των ανεξέλεγκτων χρήσεων γης και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Πώς; Διά της δασικής βιοοικονομίας. Δηλαδή της ανάπτυξης νέων βιομηχανικών αλυσίδων για την παραγωγή, από δασικές ύλες, προϊόντων ξυλείας για βιώσιμες κατασκευές, βιοϋλικών με βάση τον φελλό και τη ρητίνη, βιοχημικών προϊόντων, τροφίμων, φαρμάκων, ζωοτροφών, βιοενέργειας, κλωστοϋφαντουργικών ινών. Η βιοοικονομία θεωρείται μονόδρομος για την εκ νέου βιομηχανοποίηση της Ευρώπης, με μοχλούς όχι πλέον το κάρβουνο και το πετρέλαιο, αλλά ανανεώσιμους πόρους και φυτικές ύλες. Οι καρποί αναμένονται γλυκείς: νέο κύμα ανάπτυξης, νέες θέσεις εργασίας, ευκαιρίες για καινοτομία. Και, φυσικά, οχύρωση των δασών έναντι των πυρκαγιών.
Εμείς δεν είμαστε έτοιμοι για ένα στέρεο πέρασμα στη βιοοικονομία. Απαιτούνται εθνικά σχέδια, υποδομές, επενδύσεις, συνέργειες κράτους – επιχειρήσεων – συνεταιρισμών – πολιτών, συμβολή περιβαλλοντικών οργανώσεων και ομάδων εθελοντών. Καλά καλά δεν έχουμε κατανοήσει ότι βιοοικονομία δεν σημαίνει κατανάλωση των φυσικών πόρων, αλλά κυκλική διαχείρισή τους. Οτι πυροπροστασία σημαίνει και πρόληψη. Την εύχρηστη χιλιομασημένη λέξη, που εκτίθεται συχνά στη χρεοκοπία. Για παράδειγμα, στο ορεινό χωριό Φίλιπποι Καβάλας, σε κατάφυτη περιοχή πάνω από το αρχαίο θέατρο, είναι τόσο πολλά τα χόρτα σε δρόμους του οικισμού που αποκλείουν την πρόσβαση σε σπίτια. Πολίτες προτείνουν, στις τοπικές εορτές, αντί των κλασικών πανηγυριών να οργανώνεται, με το ίδιο χρήμα και ανθρώπινο δυναμικό, καθαρισμός των χωριών και δημιουργία ζωνών πυρασφάλειας. Αν υπάρξει συνέργεια σ’ αυτό, ίσως ενθαρρυνθεί λίγο λίγο και η δασική βιοοικονομία.
Τασούλα Καραϊσκάκη
