Την πρώτη δόση ύψους 3,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, μετά την καταβολή της προκαταβολής των 4 δισ. ευρώ του περασμένου Αυγούστου, περιμένει από μέρα σε μέρα η Ελλάδα, μετά από σειρά ελέγχων και επανελέγχων από τα αρμόδια κοινοτικά όργανα.
Η δόση των 3,6 δισ. ευρώ (1,72 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 1,85 δισ. δάνεια), η οποία εγκρίθηκε πριν από περίπου 1,5 μήνα από την Κομισιόν, ήταν μια σχετικά εύκολη αρχή, καθώς τα πρώτα 15 ορόσημα που απαιτούνταν για την εκταμίευσή της ήταν στην πλειοψηφία τους υπουργικές αποφάσεις και κανονισμοί.
Από εδώ και πέρα τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Θεωρητικά, η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει μέχρι και το τέλος του χρόνου άλλα 5,06 δισ. ευρώ, σε δάνεια και επιχορηγήσεις. Για τα πρώτα 1,97 δισ. ευρώ, τα οποία στο σύνολό τους θα είναι επιχορηγήσεις, θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι και το τέλος Ιουνίου άλλα 25 ορόσημα σαφώς πιο περίπλοκα από τα πρώτα. Η αίτηση για την πληρωμή αναμένεται να γίνει τον Ιούλιο ή στις αρχές Σεπτεμβρίου, ενώ τα χρήματα αναμένεται να έρθουν λίγο πριν από το τέλος του χρόνου.
Η δεύτερη δόση που θα “τρέξει” μέσα στο 2022 αφορά 3,09 δισ. ευρώ από τα οποία τα 1,97 δισ. ευρώ θα είναι επιχορηγήσεις και τα 1,12 δισ. δάνεια. Για να διεκδικήσει αυτήν τη δόση, η Ελλάδα θα πρέπει να εκπληρώσει άλλα 44 ορόσημα του προγράμματος, μέχρι και το τέλος του τέταρτου τριμήνου. Αν όλα πάνε καλά, αναμένεται να εκταμιευτεί σε περίπου ένα χρόνο από σήμερα.
Ωστόσο, οι προκλήσεις του ελληνικού προγράμματος για το Ταμείο Ανάκαμψης Ελλάδα 2.0 θα έχει το επόμενο διάστημα προκλήσεις που ξεπερνούν την “τυπική” υποχρέωση εκπλήρωσης των οροσήμων και περνούν στην ενεργειακή κρίση που βιώνει στο σύνολό της η Ευρωπαϊκή Οικονομία λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.
Οι προκλήσεις
Το πρώτο, πιο άμεσο πρόβλημα, το έχουν προκαλέσει οι τεράστιες ανατιμήσεις σε μέταλλα, καύσιμα και δομικά υλικά. Αφορά τους προϋπολογισμούς παλιών έργων υποδομής (οδικοί άξονες, σιδηροδρομικά, μεγάλα εγγειοβελτιωτικά) τα οποία ξεκίνησαν με χρήματα του ΕΣΠΑ και συνεχίζονται σε κάποια από τα τμήματά τους με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι αρχικοί προϋπολογισμοί των έργων αυτών δεν επαρκούν σήμερα για να ολοκληρώσουν το φυσικό αντικείμενο των έργων. Συνεπώς, θα πρέπει να γίνει νέα διαπραγμάτευση η οποία με “κλειδωμένους” προϋπολογισμούς θα οδηγήσει στη μείωση του φυσικού αντικειμένου των έργων.
Η δεύτερη μεγάλη πρόκληση θα είναι η τάση για την επιτάχυνση της απαλλαγής της Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα, λόγω των προβλημάτων με τη Ρωσία. Και αυτό το βάρος αναμένεται να πέσει στα εθνικά προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έρθουν πιο νωρίς οι επενδύσεις που αφορούν την πράσινη μετάβαση και την παραγωγή καθαρής ενέργειας.
Στην κατεύθυνση αυτή, το υπουργείο Οικονομικών έχει κάνει ήδη τα πρώτα βήματα, διπλασιάζοντας του δικαιούχους του προγράμματος “Εξοικονομώ”. Η δυσκολία βρίσκεται στην επιτάχυνση μεγάλων πράσινων επενδύσεων σε ΑΠΕ, αφού θα πρέπει να συμπιεστεί ο χρόνος προετοιμασίας τους, ώστε να ξεκινήσουν άμεσα. Σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί η επιτάχυνση χωρίς να αλλάξουν τα χρονοδιαγράμματα για την προετοιμασία έργων (κάτι τέτοιο θα εγκυμονούσε κίνδυνο να έχουμε αστοχίες), το υπουργείο Οικονομικών θέλει να δώσει έμφαση σε ιδιωτικές επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν με τα δάνεια ύψους 12,7 δισ. ευρώ του Ταμείου. Τούτο με δεδομένο ότι ούτως ή άλλως το 38% των δανείων (4,86 δισ. ευρώ) θα πρέπει να διατεθεί για την πράσινη μετάβαση.
Το τρίτο πρόβλημα είναι η περικοπή των πόρων του Ταμείου ύψους 30,4 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα κατά 400 εκατ. ευρώ, λόγω της υψηλότερης του αναμενομένου ανάπτυξης της οικονομίας το 2021.
Του Τάσου Δασόπουλου
