του Κωνσταντίνου Γκαράκη*
Συνεχώς και στην Ήπειρο, Δήμαρχοι, Περιφερειάρχης, δημοτικοί σύμβουλοι, δικηγόροι, «Επιτροπές αγώνα» αναφέρονται δημόσια στην έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού για τις εγκαταστάσεις έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και δη αιολικών πάρκων. Διαδίδουν με στόμφο και ένταση ότι άναρχα χωροθετούνται οι ΑΠΕ, χωρίς κανένα περιορισμό, ότι αλλοιώνουν το τοπίο και γενικά ότι οι επενδυτές σχεδιάζουν έργα χωρίς κανένα νομικό περιορισμό, σχεδόν αυθαίρετα.
Όμως ποια είναι η αλήθεια; Δεν υπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός για τις ΑΠΕ; Δεν υπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός για την Περιφέρεια Ηπείρου; Δεν υπάρχουν χωροταξικά σχέδια ανά Δημοτική Ενότητα; Δεν επιτρέπονται αιολικά πάρκα;
Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Φυσικά υπάρχουν:
i. Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 2464Β/2008).
ii. Έγκριση Αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Ηπείρου και Περιβαλλοντική Έγκριση αυτού (ΦΕΚ 286ΑΑΠ/2018).
iii. ΓΠΣ για Δ.Ε. Λούρου (ΦΕΚ 185ΑΑΠ/2012).
iv. ΣΧΟΟΑΠ για Δ.Ε. Θεσπρωτικού (ΦΕΚ 428ΑΑΠ/2009).
v. Καμία από τις Δ.Ε. Σουλίου, Δερβιζιανών, Αγ. Δημητρίου, Φιλιππιάδος δεν έχουν θεσμοθετημένα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ.
Όλα τα παραπάνω αποκρύπτονται σκόπιμα για να δημιουργήσουν εντυπώσεις και να διασπείρουν φόβο στους μη ενημερωμένους πολίτες. Έχουν ως στόχο να κατηγορήσουν τις ΑΠΕ και ειδικά τα αιολικά πάρκα και να συνεχίσουν τον πόλεμο εναντίον τους. Ένα ακόμη ψέμα που διακινείται συνεχώς αγνοώντας τους Νόμους της χώρας.
Σε αυτό το άρθρο θα περιγράψουμε περιληπτικά τις βασικές αρχές των παραπάνω νομοθετημάτων:
i. Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ. (ΦΕΚ 2464Β/2008). Ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2008.
Στόχος του είναι:
α. η διαμόρφωση πολιτικών χωροθέτησης έργων ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε., ανά κατηγορία δραστηριότητας και κατηγορία χώρου.
β. η καθιέρωση κανόνων και κριτηρίων χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός την δημιουργία βιώσιμων εγκαταστάσεων ΑΠΕ και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
γ. η δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού χωροθέτησης των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, ώστε να επιτευχθεί ανταπόκριση στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών.
Με τα παραπάνω επιδιώκεται να παρασχεθεί, εκτός των άλλων, ένα σαφές πλαίσιο στις αδειοδοτούσες αρχές και τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις, ώστε να προσανατολιστούν σε καταρχήν κατάλληλες από χωροταξικής απόψεως περιοχές εγκατάστασης και να περιορίσουν έτσι τις αβεβαιότητες και τις συγκρούσεις χρήσεων γης που συχνά αναφύονται επί του πεδίου.
Ελάχιστος στόχος ορίζεται η επίτευξη των εκάστοτε συμβατικών στόχων της Ελλάδας για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και την προώθηση των ΑΠΕ όπως θα απορρέουν από τις ευρωπαϊκές και διεθνείς της υποχρεώσεις.
Ο στόχος αυτός θα συνδυασθεί με τη συμβολή όλων των Α.Π.Ε. στην ανάπτυξη της χώρας μέσω της ορθολογικής εκμετάλλευσης όλων των ενεργειακών πόρων σ’ όλη την επικράτεια ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν και με τις δυνατότητες κάθε περιοχής. Η ανάπτυξη αυτή θα άρει την ενεργειακή απομόνωση αποκλεισμένων σήμερα περιοχών, θα συμβάλλει στη μείωση της ρυπογόνου ενέργειας, θα δημιουργήσει απασχόληση σε νέες τεχνολογίες αιχμής και θα συμβάλει στην ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας και ιδιαίτερα ευαίσθητων περιοχών.
Έχουν τεθεί ειδικά για τα αιολικά πάρκα συγκεκριμένοι κανόνες χωροθέτησης, με Περιοχές αποκλεισμού και ζώνες ασυμβατότητας, ειδικά κριτήρια χωροθέτησης.
Αναφέρουμε ότι ορίζονται αποστάσεις από:
- Για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας και απόδοσης των αιολικών πάρκων
- Περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος
- Περιοχές και στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς
- Οικιστικές δραστηριότητες
- Δίκτυα τεχνικής υποδομής και ειδικές χρήσεις
- Ζώνες ή εγκαταστάσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων
Σε όλες τις περιβαλλοντικές μελέτες υπάρχει πάντα Τεύχος Συμβατότητας με τον Χωροταξικό των ΑΠΕ το οποίο εξετάζεται αρχικά από την ΡΑΕ για την έκδοση της βεβαίωσης παραγωγού και μετά από τις αρμόδιες περιβαλλοντικές υπηρεσίες στα πλαίσια της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
Επιπλέον έχει εκκινήσει η «Αξιολόγηση και Αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΧΠ ΑΠΕ)». Η μελέτη προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2022.
ii. Αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Ηπείρου. (ΦΕΚ 286ΑΑΠ/2018). Ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2018.
Σε αυτόν αναφέρονται τα ακόλουθα:
- Αρ. 4. Στη πεδινή και ημιορεινή ενδοχώρα (στα δυτικά του άξονα Άρτα – Ιωάννινα – Κακκαβιά) επιτρέπονται εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ΑΠΕ.
- Αρ.8. Το δίπολο Αγία Κυριακή – Δερβίζιανα συνιστά μία σύνθετη ενότητα ορεινής ζώνης με δυνατότητες για οργανωμένη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, προώθησης αγροτουριστικών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με τους πλούσιους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους της ευρύτερης περιοχής, καθώς και αξιοποίησης ΑΠΕ στο πλαίσιο της τοπικής φέρουσας ικανότητας.
- Αρ. 9. Παρ. 7. Ημιορεινή και ορεινή περιοχή Δωδώνης – Σουλίου (Δ.Ε. Δερβιζιάνων – Λάκκας Σουλίου και Σελλών), που συνιστούν μία ορεινή ζώνη με δυνατότητες για οργανωμένη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και για προώθηση αγροτουριστικών δραστηριοτήτων. Οι κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης στην ενότητα αυτή βασίζονται στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων της περιοχής για την ανάπτυξη γεωργοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων και στους πλούσιους φυσικούς και πολιτιστικούς της πόρους. Ειδικότερα, προτείνεται η οργανωμένη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, η προώθηση αγροτουριστικών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με τους πλούσιους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους της ευρύτερης περιοχής, καθώς και η αξιοποίηση ΑΠΕ.
- Αρ. 12 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Η ανάπτυξη έργων υποδομής όπως ιδίως υδροηλεκτρικών και αιολικών σταθμών θα πρέπει να σχεδιάζεται λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τις δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής τους (Χάρτης Π.2.γ). Οι κατευθύνσεις του ΠΧΠ στοχεύουν στην ανάδειξη ευρειών ζωνών με συγκριτικά πλεονεκτήματα για χωροθέτηση νέων εγκαταστάσεων ανά κατηγορία ΑΠΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις καθώς και τις συγκρούσεις με άλλες χρήσεις και προτεινόμενες αναπτυξιακές ζώνες: Αιολικές εγκαταστάσεις: Ως καταρχήν κατάλληλες περιοχές θεωρούνται οι οροσειρές στα Ανατολικά της Π.Ε. Άρτας (Γάβροβο – Όρη Βάλτου, Κοκκινόλακκος των Δήμων Γ. Καραϊσκάκη και Κεντρικών Τζουμέρκων) στο Ξεροβούνι (όρια ΠΕ Άρτας – Ιωαννίνων, Δ. Ζηρού, Αρταίων και Β. Τζουμέρκων) οι ορεινοί όγκοι του Κασσιδιάρη και των Τσαμαντών (Δ. Πωγωνίου, Ζίτσας, Φιλιατών) καθώς και οι ορεινοί όγκοι της ενδοχώρας της Π.Ε. Θεσπρωτίας και Πρεβέζης.
- Αρ. 17. Παρ. 5.1. Οποιεσδήποτε εγκαταστάσεις ΑΠΕ υλοποιηθούν στην περιοχή εφαρμογής του Σχεδίου (αιολικά συστήματα, φωτοβολταϊκά συστήματα, ΜΥΗΕ, αξιοποίηση γεωθερμίας, αξιοποίηση βιομάζας) να υπόκειται στους κανόνες, τους όρους και τους περιορισμούς του ισχύοντος Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
- 5.2. Κατά την ανάπτυξη αιολικών συστημάτων (μεμονωμένων ή σε συστοιχίες) προς παραγωγή ενέργειας να λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στο τοπίο.
Ο Νομοθέτης αναφέρεται στο Αρ. 17 παρ. 5.1 τον χωροταξικό των ΑΠΕ και τον επικαλείται. Οπότε και το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Ηπείρου που έχει αναθεωρηθεί πολύ πρόσφατα επιτρέπει την εγκατάσταση αιολικών πάρκων με τους προαναφερθέντες περιορισμούς.
iii. ΓΠΣ για Δ.Ε. Λούρου (ΦΕΚ 185ΑΑΠ/2012).
Αναφέρει ότι : Παράλληλα με το ΓΠΣ ισχύουν…το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Σε όλες τις περιοχές επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις έρευνας και παραγωγής ΑΠΕ με τις δεσμεύσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και του Ν. 3851/2010 όπως εκάστοτε ισχύουν, εφόσον δεν απαγορεύονται από άλλες διατάξεις.
Οπότε επιτρέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ και δη αιολικών πάρκων.
iv. ΣΧΟΟΑΠ για Δ.Ε. Θεσπρωτικού (ΦΕΚ 428ΑΑΠ/2009).
Αναφέρει ότι : Β.2.5 Εκτάσεις πιστοποιημένου δασικού χαρακτήρα. Επιτρέπονται μετά τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας δασικής υπηρεσίας: έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ)
Β.3 Περιοχές ελέγχου και περιορισμού της δόμησης (ΠΕΠΔ)
ΣΤ.10 Σε όλες τις ζώνες εκτός των περιοχών «Β.2.5 Εκτάσεις πιστοποιημένου δασικού χαρακτήρα», «Β.2.1 Περιοχές ή μνημεία που προστατεύονται από την αρχαιολογική νομοθεσία» και «Β.2.2 Ζώνη προστασίας Λίμνης Ζηρού – αρχαιολογικού χώρου Κοκκινόπυλου», εφόσον δεν απαγορεύονται από άλλες διατάξεις επιτρέπονται εγκαταστάσεις έρευνας και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. (ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια ή φωτοβολταϊκά συστήματα, ενέργειας από βιοκαύσιμα και λοιπές ανάλογες εγκαταστάσεις), μετεωρολογικών, γεωδυναμικών και συναφών σταθμών και εγκαταστάσεων λήψης δεδομένων.
Τα σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στη περιοχή είναι εντός επιτρεπομένων ζωνών.
v. Καμία από τις Δ.Ε. Σουλίου, Δερβιζιανών, Αγ. Δημητρίου, Φιλιππιάδος δεν έχουν θεσμοθετημένα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ. Oπότε επιτρέπονται σε αυτές τις δημοτικές ενότητες η εγκατάσταση αιολικών πάρκων σύμφωνα με τους περιορισμούς του Ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΦΕΚ 2464Β/2008).
Τα σχεδιαζόμενα έργα ΑΠΕ τηρούν απαρέγκλιτα τη προαναφερθείσα Νομοθεσία και ελέγχονται από τις αρμόδιες αδειοδοτικές αρχές (ρυθμιστικές και περιβαλλοντικές).
Αυτοί που διακινούν fake news περί άναρχης χωροθέτησης και έλλειψης χωροταξικού σχεδιασμού για τα έργα ΑΠΕ θα πρέπει να ενημερωθούν και να πάψουν να φέρνουν εμπόδια σε οποιαδήποτε προσπάθεια παραγωγής καθαρής ενέργειας στον τόπο τους.
*Κωνσταντίνος Γκαράκης
Ενεργειακός Μηχανικός, MSc, MA, MBA, Επισκέπτης Καθηγητής Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών Παν. Δυτ. Αττικής.
