Από «κόσκινο» – όπως προβλέπει το νέο νομοθετικό πλαίσιο της υπαγωγής υδάτων και αποβλήτων στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η οποία μετονομάστηκε και ρυθμίζει πλέον και αυτούς τους κλάδους – θα περάσουν οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος προκειμένου να αξιολογηθεί η διαχειριστική τους ικανότητα.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε ήδη στην απευθείας ανάθεση για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών υποστήριξης, για τον προσδιορισμό και την εφαρμογή πλαισίου για την ανάκτηση κόστους των υπηρεσιών ύδατος και την αξιολόγηση της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, συνολικού ποσού 36.580 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ.
Την ίδια στιγμή σχεδόν το σύνολο των Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) της Ελλάδας βρίσκεται στα όρια της πτώχευσης καθώς παρά τις δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης, η αναμενόμενη ενίσχυση των 25 εκατομμυρίων ευρώ για το 2022 προκειμένου να αντεπεξέλθουν στο αυξημένο ενεργειακό κόστος, δεν έφτασε ποτέ στους δήμους με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν με «μπλακ άουτ».
«Θα σκάσουν από τα χρέη δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι ΔΕΥΑ δεν πήραν ούτε ένα ευρώ από το κράτος ως επιδότηση για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους. Εκτός λοιπόν από την υποστελέχωση των δημοτικών επιχειρήσεων, πλέον αντιμετωπίζουμε έντονα τον κίνδυνο της πτώχευσης. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Θα σκάσει. Ήδη πολλές ΔΕΥΑ δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας, άλλες έχουν προβεί σε ρυθμίσεις», τόνισε στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) ο δήμαρχος Αγρινίου, Γιώργος Παπαναστασίου.
Προσέθεσε πως ειδικά στους περιφερειακούς δήμους, οι ΔΕΥΑ επιφορτίστηκαν με το φορτίο να συνδέσουν όλους τους οικισμούς με νέα δίκτυα ώστε να υδροδοτούνται: «Μιλάμε για εκατοντάδες οικισμούς όλα αυτά τα χρόνια. Λες και δεν ακούει κανείς. Η κυβέρνηση δεν έδωσε ούτε ένα ευρώ στις περιφερειακές ΔΕΥΑ σύμφωνα με όσα ξέρω προς αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους».
Να σημειωθεί ότι οι 122 ΔΕΥΑ της χώρας που παρέχουν υπηρεσίες ύδατος σε περίπου 5 εκατομμύρια πολίτες, χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια στην παραγωγή του νερού, είτε μέσω αντλήσεων του υπόγειου υδροφορέα είτε μέσω της επεξεργασίας των επιφανειακών υδάτων σε διυλιστήριο, στην επεξεργασία των λυμάτων, στη διανομή του νερού και στη μεταφορά (συλλογή ή/και διάθεση) των λυμάτων.
Και παρά το γεγονός ότι πρόκειται για επιχειρήσεις ενεργειακής έντασης, χρεώνονται με τιμές που αντιστοιχούν στις τιμές των οικιακών καταναλωτών, ενώ σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η χρέωση των Δ.Ε.Υ.Α. με βάση βιομηχανικό τιμολόγιο θα οδηγούσε σε εξοικονόμηση της τάξης του 25%.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι πως, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης των ΔΕΥΑ, το 2019 το κόστος ενέργειας αποτελούσε περίπου το 19% των συνολικών δαπανών τους. Ωστόσο με την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από τον Αύγουστο του 2021, και με την ενσωμάτωσή της στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας τον Ιούλιο του 2022, το κόστος ενέργειας των Δ.Ε.Υ.Α. για το 2022 ανήλθε στο επίπεδο του 35% – 40% του λειτουργικού τους κόστους.
«Έως σήμερα, το πρόσθετο ενεργειακό κόστος που απορρόφησαν οι Δ.Ε.Υ.Α., που είναι ανταποδοτικές επιχειρήσεις, χωρίς να μεταφέρουν την επιβάρυνση στους πολίτες, υπερβαίνει τα 150 εκατομμύρια ευρώ, ενώ δεν έχουν λάβει καμία επιδότηση από την Πολιτεία, πλην των οριζόντιων επιδοτήσεων που έλαβαν όλες οι εμπορικές επιχειρήσεις και οι οποίες είναι ανεπαρκείς», ανέφερε η ΕΔΕΥΑ σε ανακοίνωσή της στις 31 Μαρτίου 2023.
Πως θα αξιολογηθούν οι εταιρίες παροχής ύδατος
Και ενώ εδώ και ένα μήνα το ζήτημα δεν μπορεί να προχωρήσει προς επίλυση δεδομένου ότι βρισκόμαστε εν μέσω δύο εκλογικών αναμετρήσεων και με υπηρεσιακή κυβέρνηση, το υπουργείο Περιβάλλοντος συνεχίζει την προετοιμασία για τον καθορισμό των δεικτών της αξιολόγησης των παρόχων ύδατος, οι οποίοι αυτή τη στιγμή μετά βίας λειτουργούν.
Υπενθυμίζεται ότι βάσει του προσφάτως ψηφισθέντος νόμου, για τον καθορισμό των γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος λαμβάνονται υπόψη η αρχή της ανάκτησης του κόστους, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού και σε επίπεδο φυσικών πόρων, καθώς και η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Στην κατεύθυνση αυτή το υπουργείο Περιβάλλοντος αναζήτησε τεχνική βοήθεια προκειμένου να προβεί στη θέσπιση κριτηρίων αξιολόγησης της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και τα ελάχιστα επίπεδα πλήρωσης των κριτηρίων αυτών, για την πιστοποίηση της επάρκειάς τους, ως προς το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών στους οικείους καταναλωτές, λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένους δείκτες.
Επιπλέον, λαμβάνεται υπόψη η αρχή της ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος και η συνεισφορά των διαφόρων χρήσεων στην ανάκτηση του κόστους σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Στον οδικό χάρτη για την αξιολόγηση της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος και την πιστοποίηση της επάρκειάς τους ως προς το ελάχιστο απαιτούμενο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών θα προσδιορίζονται διαδικασίες και δείκτες επιδόσεων οι οποίες θα αναφέρονται και θα αφορούν ενδεικτικά σε:
- Ελέγχους τήρησης των προβλεπόμενων ποιοτικών ελέγχων του πόσιμου νερού, ανάλυση αποκλίσεων και διαδικασίες προσδιορισμού δράσεων αποκατάστασης.
- Ελέγχους τήρησης ποιοτικών ελέγχων απορροής Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) και συστημάτων αποχετεύσεων και διαδικασίες προσδιορισμού δράσεων αποκατάστασης.
- Ελέγχους τήρησης ποιοτικών ελέγχων απορροής μονάδων αφαλάτωσης.
- Ελέγχους τεχνικών δελτίων έκτακτων διακοπών υδροδότησης και τις διαδικασίες προσδιορισμού δράσεων αποκατάστασης.
- Περιοδικούς υπολογισμούς ποσότητας ατιμολόγητου νερού από τα τηρούμενα στοιχεία και διαδικασίες ενοποίησης ή αναβάθμισης συστημάτων.
- Αξιολόγηση ποσοστών κάλυψης υδροδότησης και αποχέτευσης.
- Ελέγχους απόκρισης στην εκτέλεση προγραμματισμένων έργων αντικατάστασης και εκσυγχρονισμού δικτύων.
Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μεθόδων ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών ύδατος θα προσδιορίζονται διαδικασίες και δείκτες επιδόσεων, στους οποίους συγκαταλέγονται:
- Σύγκριση μέσου κόστους υδροδότησης ενδεικτικά με τη μέση τιμή παροχής υπηρεσιών ύδατος ή/και άλλα μεγέθη.
- Σύγκριση μέσου κόστους επεξεργασίας λυμάτων με τη μέση τιμή παροχής υπηρεσιών αποχέτευσης ή/και άλλα μεγέθη.
- Ανάλυση – κατάταξη των οικονομικών στοιχείων σε στοιχεία κόστους (cost block)
- Σύγκριση χαρακτηριστικών οικονομικών δεικτών με αντίστοιχους που προτείνονται από διεθνείς οργανισμούς.
- Μέτρηση απόδοσης δράσεων μείωσης κατανάλωσης νερού.
- Μέτρηση βαθμού επαναχρησιμοποίησης απορροών ΚΕΛ.
Μαρία Λιλιοπούλου
