Μεγαλώνει διαρκώς η λίστα των έργων ΣΔΙΤ που έχουν δημοπρατηθεί ή προκηρυχθεί από τις αρχές του 2020 μέχρι σήμερα, καθώς εκτιμάται ότι πλέον «τρέχουν» οι διαδικασίες για έργα συνολικού ύψους άνω των 5 δισ. ευρώ, που αφορούν υποδομές, κτίρια, αναπλάσεις, όπως εκείνες της ΠΥΡΚΑΛ και της ΧΡΩΠΕΙ, ή ακόμα και φράγματα. Ωστόσο, στην αγορά έχει αρχίσει να επικρατεί έντονος προβληματισμός ή ακόμα και δυσφορία για τις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στους διαγωνισμούς, καθώς κανένα έργο δεν έχει συμβασιοποιηθεί, ενώ στα περισσότερα εξ αυτών δεν έχουν καν υποβληθεί δεσμευτικές οικονομικές προσφορές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους σχεδόν 30 διαγωνισμούς έργων ΣΔΙΤ που βρίσκονται σε εξέλιξη, μόλις σε τρεις εξ αυτών έχουν υποβληθεί δεσμευτικές οικονομικές προσφορές και έχουν προκύψει οι προσωρινοί ανάδοχοι. Συγκεκριμένα, κατά το πρώτο δίμηνο του 2022 η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Ακτωρ – Intrakat επικράτησε στον διαγωνισμό για το τμήμα του Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) από τη Χερσόνησο μέχρι τη Νεάπολη, ύψους της τάξεως των 350 εκατ. ευρώ. Το σχήμα Μυτιληναίου – Αβαξ αναδείχθηκε προσωρινός μειοδότης για την κατασκευή της νέας περιφερειακής ανατολικής οδού Θεσσαλονίκης (flyover), ύψους 370 εκατ. ευρώ, ενώ η κοινοπραξία Ακτωρ Παραχωρήσεις – Intrakat έχει επικρατήσει στον διαγωνισμό για την κατασκευή του νέου οδικού άξονα Καλαμάτα – Ριζόμυλος, ύψους 290 εκατ. ευρώ. Μέχρι σήμερα βέβαια, και παρότι έχουν παρέλθει πάνω από έξι μήνες, για κανένα από τα παραπάνω έργα δεν έχουν υπογραφεί οι σχετικές συμβάσεις.
Σημειωτέον ότι σε αυτή την «πίτα» των έργων ΣΔΙΤ, αρμοδιότητας του υπ. Υποδομών, συγκαταλέγονται 20 έργα συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ, ενώ σε άλλα έργα αναθέτουσα αρχή είναι άλλοι φορείς, όπως το υπ. Ανάπτυξης, που «τρέχει» τον διαγωνισμό για την Πολιτεία Καινοτομίας στην έκταση της πρώην ΧΡΩΠΕΙ, τα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλίας και Θράκης, που προωθούν εδώ και 2,5 χρόνια αντίστοιχους διαγωνισμούς για την κατασκευή φοιτητικών εστιών και άλλων εκπαιδευτικών υποδομών συνολικού ύψους άνω των 450 εκατ. ευρώ, και το υπ. Δικαιοσύνης, που έχει προκηρύξει διαγωνισμό για τη δημιουργία νέων δικαστικών μεγάρων σε διάφορες πόλεις της χώρας.
Η εμπλοκή φορέων που δεν έχουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία για τη διεξαγωγή διαγωνισμών για σύνθετα τεχνικά έργα είναι ένας από τους λόγους των σημαντικών καθυστερήσεων που παρατηρούνται. Ακόμα ένας λόγος που καθυστερεί τους διαγωνισμούς είναι το γεγονός ότι προβλέπουν τη διαμόρφωση των τεχνικών προδιαγραφών μέσω της διαδικασίας του ανταγωνιστικού διαλόγου. Αυτή απαιτεί σημαντικό χρόνο, καθώς οι ενδιαφερόμενοι ανάδοχοι καταθέτουν τις προτάσεις τους και η αναθέτουσα αρχή επιλέγει την τελική μορφή του έργου, ώστε στη συνέχεια, βάσει αυτής, να κατατεθούν οι δεσμευτικές οικονομικές προσφορές. Σε μεγάλα έργα παραχώρησης, όπως οι οδικοί άξονες που κατασκευάστηκαν πρόσφατα, ο ανταγωνιστικός διάλογος απαίτησε πάνω από πέντε χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί, αν και στα έργα ΣΔΙΤ το διάστημα αυτό είναι σαφώς μικρότερο.
Ακόμα ένας λόγος είναι ασφαλώς το οικονομικό σκέλος, καθώς η χρηματοδότηση των έργων ΣΔΙΤ αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία που προβλέπει ίδια κεφάλαια από τους ιδιώτες, τραπεζική χρηματοδότηση και χρηματοδοτική συμβολή και του Δημοσίου, κυρίως μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνει μια κατανομή των απαιτούμενων κονδυλίων και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό τα κεφάλαια να μην επαρκούν για την ταυτόχρονη υλοποίηση ενός τόσο μεγάλου προγράμματος έργων. Υπενθυμίζεται ότι ναι μεν οι ανάδοχοι επωμίζονται το κατασκευαστικό κόστος, ωστόσο στη συνέχεια, κατά την περίοδο λειτουργίας του έργου, το Δημόσιο καταβάλλει πληρωμές διαθεσιμότητας σε αυτούς σε ετήσια βάση.
Νίκος Ρουσάνογλου
