Του Χάρη Δούκα*
.
Μετά από αρκετό καιρό, είχαμε θετικά νέα για το φυσικό αέριο στα οικόπεδα της Κύπρου.
Οι ανακοινώσεις της ιταλικής εταιρείας υδρογονανθράκων Eni και της γαλλικής TotalEnergies αναφέρουν εντοπισμό νέου κοιτάσματος με εκτιμώμενο απόθεμα φυσικού αερίου 70 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) στο οικόπεδο 6, με το όνομα Κρόνος. Πρόκειται για σημαντική ποσότητα, αν αναλογιστεί κανείς πως οι ετήσιες ανάγκες της Ελλάδας είναι κοντά στα 6 bcm. Αθροιστικά με τα υπόλοιπα κοιτάσματα της Κυπριακής ΑΟΖ, εκτιμάται ότι μπορούν να προσεγγίσουν μέχρι και τα 300 bcm (κοίτασμα Αφροδίτης στο οικόπεδο 12, κοίτασμα Γλαύκος στο οικόπεδο 10 και κοίτασμα Κρόνος στο οικόπεδο 6). Βεβαίως, δεν είναι ακόμα (εκτός από της Αφροδίτης) πλήρως επιβεβαιωμένη από τις εταιρείες η εμπορική τους εκμετάλλευση (εκκρεμούν επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις), αλλά είναι δεδομένο πως τα κοιτάσματα αυτά αναβαθμίζουν σημαντικά ενεργειακά την Κύπρο και την περιοχή της Νοτιο-Ανατολικής Μεσογείου, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο.
Ο λόγος είναι πως η Ευρώπη προσπαθεί άμεσα να απεξαρτηθεί από τα 150 περίπου bcm αερίου που της παρείχε τον χρόνο ο Πούτιν, και η προσπάθεια εύρεσης νέων προμηθευτών είναι πρώτη προτεραιότητα. Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη γεωπολιτικά και για έναν ακόμα λόγο. Αυτή την περίοδο, ο αγώνας για τον έλεγχο των ροών αερίου έχει εκκινήσει με μεγάλη ένταση.
Το μνημόνιο κατανόησης (MoU) ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπογράφηκε πρόσφατα μεταξύ της Gazprom και της Εθνικής Ιρανικής Εταιρείας Πετρελαίου (NIOC) είναι ένα επιπλέον βήμα που φέρνει πιο κοντά Ρωσία και Ιράν να συνεργαστούν για τη διαμόρφωση ενός νέου παγκόσμιου οργανισμού προμηθευτών φυσικού αερίου, στη λογική του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ).
Ένας τέτοιος «ΟΠΕΚ φυσικού αερίου» θα επέτρεπε τον συντονισμό ενός μεγάλου ποσοστού των παγκόσμιων αποθεμάτων αερίου και συνεπαγόμενα τον έλεγχο των τιμών του τα επόμενα χρόνια. Καταλαμβάνοντας την πρώτη και τη δεύτερη θέση στον πίνακα των μεγαλύτερων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο, η Ρωσία προσεγγίζοντας τα 48 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (tcm) και το Ιράν με σχεδόν 34 tcm, βρίσκονται σε ιδανική θέση για να το κάνουν αυτό.
Εδώ στο παιχνίδι μπαίνει και το Κατάρ, με τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, προσεγγίζοντας τα 24 tcm, αποτελώντας μάλιστα τον κορυφαίο προμηθευτή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Το Κατάρ, θεωρείται εδώ και καιρό από τη Ρωσία και το Ιράν ως ο κύριος υποψήφιος για να ενισχύσει αυτή τη συνεργασία, δεδομένου ότι μοιράζεται την βασική πηγή της συνεχιζόμενης ευημερίας του με το Ιράν, με τον ταμιευτήρα 9.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων (km2) που περιέχει τουλάχιστον 51 tcm φυσικού αερίου. Το Ιράν έχει αποκλειστικά δικαιώματα σε πάνω από 3.700 km2 αυτού του ταμιευτήρα αερίου στο περίφημο κοίτασμα South Pars (που περιέχει περίπου 14 tcm φυσικού αερίου), με το Βόρειο Πεδίο του Κατάρ (αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των γνωστών αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο) να περιλαμβάνει τα υπόλοιπα 6.000 km2 (και 37 tcm φυσικού αερίου).
Η συμφωνία συνεργασίας που επιτεύχθηκε μεταξύ Τεχεράνης και Ντόχα το 2017 σχετικά με τη συνεργασία για το κοινό κοίτασμα και πέραν αυτής δημιουργεί προϋποθέσεις ευόδωσης ευρύτερης συνεργασίας. Θυμίζουμε σε αυτό το σημείο τον αποκλεισμό του Κατάρ το 2017 έως το 2021 από τις υπόλοιπες χώρες του Περσικού Κόλπου και της Μέσης Ανατολής (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν και την Αίγυπτο αρχικά, με μεταγενέστερη υποστήριξη από Ιορδανία, Λιβύη και άλλα μικρότερα κράτη) και την τότε υποστήριξη που δόθηκε στην Ντόχα από το Ιράν και τη Ρωσία. Σημειώνεται, πως μία τέτοια συνεργασία, αν πραγματοποιηθεί, θα δημιουργήσει τρομακτικό έλεγχο των ροών αερίου, καθώς μαζί, η Ρωσία, το Ιράν και το Κατάρ αντιπροσωπεύουν κοντά στο 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου
Συνεπώς, τα νέα ευρήματα του κοιτάσματος Κρόνος, σε αυτή τη συγκυρία, αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, είναι πολύ κρίσιμα και χρήσιμα. Από άποψη μεγέθους, εάν συνδυαστούν με τα υπόλοιπα κοιτάσματα της Κύπρου, τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Αιγύπτου, μπορούν να αποτελέσουν μία σπουδαία πηγή τροφοδοσίας ολόκληρης της Ευρώπης, διατηρώντας τη δυνατότητα διαφοροποίησης από πιθανή δημιουργία νέου καρτέλ.
Η προσπάθεια διατήρησης εκτός «κεντρικού ελέγχου» όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους της παγκόσμιας ροής αερίου θα είναι κομβικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση του ενεργειακού προβλήματος. Η προσπάθεια αυτή δε σημαίνει οπισθοχώρηση της ατζέντας απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Η προώθηση καθαρών ενεργειακών επιλογών παραμένει πρώτη προτεραιότητα και οι λόγοι δεν είναι απλώς ενεργειακοί και οικονομικοί. Είναι πρωτίστως υπαρξιακοί, καθώς η κλιματική αλλαγή τρέχει με φρενήρεις ρυθμούς και η περιοχή της Νοτιο – Ανατολικής Μεσογείου είναι στο επίκεντρο της κρίσης.
(Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, 28/8/2022)
