Την ώρα που οι Ευρωπαίοι πολίτες πληρώνουν ακριβά την ενεργειακή τους εξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές και αναζητούν στο «και πέντε» εναλλακτικές πηγές προμήθειας και οδεύσεις, η Ρωσία βλέπει τα κέρδη της από τις εξαγωγές να αυξάνονται κατά 40%. Η ρωσική προσφορά ενέργειας δεν δείχνει να επηρεάζεται από τις κυρώσεις και παρά το γεγονός ότι μειώθηκαν οι εξαγωγές προς τα ευρωπαϊκά κράτη, άλλοι πελάτες, μεταξύ των οποίων και η Ασία, αντισταθμίζουν τη ζημιά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χάραξε πρόσφατα στρατηγική απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο, μια στρατηγική η οποία θα πρέπει να «σβήσει» την υποστήριξη που προσέφεραν κάποια ευρωπαϊκά κράτη στη ρωσική ενεργειακή πρωτοκαθεδρία τα τελευταία χρόνια.
Η ενίσχυση του ρωσικού μονοπωλίου και η περαιτέρω θωράκιση της χώρας ως ηγέτιδας δύναμης στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου στα επτά χρόνια που ακολούθησαν μετά από την προσάρτηση της Κριμαίας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην χρηματοδότηση ευρωπαϊκών κρατών.
Σύμφωνα αποκλειστικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Στρατηγικών Επικοινωνιών, η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία εγγυήθηκαν δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη του κλάδου πετρελαίου και φυσικού αερίου στα επτά χρόνια από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία.
Μέσω κάποιων χρηματοδοτικών οργανισμών που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί, οι συγκεκριμένες χώρες υποστήριξαν την ανάπτυξη υδρογονανθράκων και πετροχημικών τα τελευταία χρόνια συντελώντας στη θωράκιση της Ρωσίας ως ενεργειακής υπερδύναμης και ως μιας χώρας που ετοίμαζε από καιρό την εισβολή στην Ουκρανία.
Από την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 έως τα τέλη του 2021, γερμανικοί, ιταλικοί και γαλλικοί οργανισμοί εξαγωγικών πιστώσεων εγγυήθηκαν σχεδόν 13 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για έργα στη Ρωσία, ενώ οι γερμανικές και ιταλικές κρατικές τράπεζες δάνεισαν επιπλέον 425 εκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με το Bloomberg, πολλά από τα έργα που έλαβαν χρηματοδότηση έχουν δεσμούς με άτομα που υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως ο Leonid Mikhelson, ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, και ο Gennady Timchenko, στενός συνεργάτης του Vladimir Putin. Η Γερμανία και η Ιταλία συμφώνησαν για 4 δισεκατομμύρια δολάρια σε εγγυήσεις που συνδέονται με τη μεγαλύτερη μονάδα επεξεργασίας φυσικού αερίου της Ρωσίας, η οποία διευθύνεται από την Gazprom PJSC (και στην οποία το Φεβρουάριο επιβλήθηκαν κυρώσεις).
Tα πέντε ιδρύματα, Euler Hermes, SACE, Bpifrance Assurance Export, KfW-IPEX Bank και Cassa Depositi e Prestititi, ανέφεραν στο Bloomberg ότι διέκοψαν οποιαδήποτε νέα κάλυψη ή δάνεια σε ρωσικά έργα μετά την εισβολή στην Ουκρανία και ότι συμμορφώνονται με τις ισχύουσες κυρώσεις.
Πρόκειται για ένα ζήτημα όπου τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Πολλοί οργανισμοί εξαγωγικών πιστώσεων λειτουργούν χωρίς ιδιαίτερο δημόσιο έλεγχο. Συνήθως παρέχουν εγγυήσεις, δάνεια και ασφάλειες σε εγχώριες εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πιο επικίνδυνα μέρη του κόσμου. Γαλλικές, ιταλικές και γερμανικές εταιρίες πιθανότατα θα είχαν μείνει εκτός Ρωσίας την τελευταία δεκαετία χωρίς αυτή την υποστήριξη, δήλωσε ο Marcos Alvarez, επικεφαλής ασφάλισης για παγκόσμιους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στην DBRS Morningstar, έναν οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. «Είναι πράκτορες έσχατης ανάγκης», σημείωσε.
Οι ΗΠΑ απαγόρευσαν στον οργανισμό εξαγωγικών πιστώσεων τους να κάνει συναλλαγές στη Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Και ενώ οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί έχουν παγώσει τις νέες δραστηριότητες στη Ρωσία, ο Oleg Ustenko, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Ουκρανίας, τους πιέζει να τις μονιμοποιήσουν. Τους συμπεριλαμβάνει σε έναν μακρύ κατάλογο παραγόντων του χρηματοοικονομικού κλάδου που, όπως λέει, βοήθησαν στη χρηματοδότηση του πολέμου της Ρωσίας.
«Αυτά τα δημόσια οικονομικά ιδρύματα έχουν κάνει τις κυβερνήσεις τους συνένοχους στα εγκλήματα πολέμου του Πούτιν, βοηθώντας το Κρεμλίνο να εξασφαλίσει νέους δρόμους εξαγωγής για το πετρέλαιο και το αέριο», αναφέρει.
Κίνδυνος να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι
Οι οργανισμοί δεν υποχρεούνται πάντα να αποκαλύπτουν τις ιδιαιτερότητες των δανείων και των εγγυήσεων που δίνουν, επομένως είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια η τρέχουσα έκθεσή τους σε απαιτήσεις που σχετίζονται με τη Ρωσία, λένε οι αναλυτές. Η τυπική διάρκεια της χρηματοδότησης του έργου τους είναι από 10 έως 15 χρόνια, υποδηλώνοντας ότι οι εγγυήσεις και τα δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων μπορεί να είναι εκκρεμή σήμερα.
Τον Ιούνιο, η Ρωσία εντάχθηκε σε καθεστώς χρεωκοπίας για πρώτη φορά εδώ και έναν αιώνα. Οι εταιρικοί δανειολήπτες έμειναν μετέωροι και η τεχνική χρεοκοπία συμπαράσυρε δισεκατομμύρια.
Υπάρχει «έκθεση σε ουσιώδη κίνδυνο» για τα ECA που παρέχουν εγγυήσεις για την αθέτηση ρωσικών ονομάτων, είπε ο Alvarez. Αλλά «με την πλήρη υποστήριξη της κυβέρνησης των χωρών τους, πιθανότατα θα σωθούν και αυτό συνεπάγεται χρήματα από τους φορολογούμενους».
Τουλάχιστον δύο από τα έργα με ευρωπαϊκή οικονομική υποστήριξη βοήθησαν τη Ρωσία να αναπτύξει εξαγωγικές διαδρομές προς την Ασία, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν γίνει κρίσιμες για την ικανότητα της Ρωσίας να αμβλύνει τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων.
Το 2021, ο Euler Hermes για λογαριασμό της Γερμανίας και της SACE (ο αντίστοιχος οργανισμός της Ιταλίας) εγγυήθηκε συνολικά το 25% των 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε χρηματοδότηση χρέους για την Amur Gas Chemical Complex, μια πετροχημική εγκατάσταση στην ανατολική Ρωσία. Η εγκατάσταση βρίσκεται σε στρατηγική τοποθεσία για να εξυπηρετεί αγοραστές στην Κίνα και ανήκει εν μέρει στην κινεζική εταιρεία Sinopec.
Την ίδια χρονιά, η ιταλική SACE συμφώνησε να εγγυηθεί δάνεια αξίας άνω των 560 εκατομμυρίων δολαρίων από τις ιταλικές τράπεζες CDP και Intesa Sanpaolo για το Arctic LNG 2, μια αμφιλεγόμενη εγκατάσταση γεώτρησης αερίου στον Ρωσικό Αρκτικό Ωκεανό. Η παραγωγή αναμένεται να ξεκινήσει το 2023 και, μόλις συμβεί αυτό, θα επιτρέψει τις ρωσικές εξαγωγές σχεδόν 20 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου ετησίως, κυρίως στις αγορές της Ασίας.
Πένη Χαλάτση
