Οι συμφωνίες των νέων ενεργειακών διαδρόμων με χώρες του Κόλπου και τις Β. Αφρικής, είναι αποκαλυπτικές των στρατηγικής συμμαχίας προοπτικών που διανοίγονται για τις ελληνοαραβικές σχέσεις.
Η συμφωνία για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Σαουδικής Αραβίας, που υπεγράφη την Τρίτη, προκειμένου η «πράσινη» ενέργεια της χώρας να μεταφέρεται στην Ελλάδα και από εκεί στην ΝΑ Ευρώπη, κατ’ αναλογία εκείνης με το Κάιρο, διαμορφώνει όχι απλώς μια νέα ενεργειακή οδό, αλλά και έναν άξονα ασφαλείας και σταθερότητας στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Το συγκεκριμένο καλώδιο θα μπορούσε να περάσει μέσω κάποιας άλλης χώρας, π.χ. την Τουρκία ή την Ιταλία, όμως και στην περίπτωση του αγωγού μεταφοράς data (ECM), επελέγη η Ελλάδα, αναδεικνύοντας ένα γεωστρατηγικό βάθος στις διμερείς σχέσεις.
Η μια πτυχή είναι ότι οι σχέσεις που κτίζει τα τελευταία χρόνια η Αθήνα με το Ριάντ αποδίδουν. Η άλλη, όπως και με την Αίγυπτο, είναι ότι οι Σαουδάραβες, βλέπουν μια τεράστια ευκαιρία στην απεγνωσμένη από την Ευρώπη αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και την προσπάθεια της να απεξαρτηθεί από το φυσικό αέριο (όχι μόνο το ρωσικό).
Τις ίδιες ευκαιρίες βλέπουν και οι μεγάλοι ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, όπως η Mytilineos, που υπέγραψε χθες μνημόνιο συνεργασίας με τις Ajlan & Bros Holding Group, Al Bawani Group και Desert Technologies για τη διερεύνηση της δυνατότητας συνεργασιών μεταξύ άλλων σε έργα ανανεώσιμων πηγών, έργα υδρογόνου, projects φυσικού αερίου και αποθήκευσης.
Η τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία, αλλά και οι τεχνολογικές εξελίξεις, είναι με το μέρος του Ριάντ και του Καΐρου. Το σκεπτικό των σαουδαραβικών αρχών, όπως μεταφέρουν ελληνικές πηγές που συμμετείχαν στις συζητήσεις των τελευταίων μηνών, στηρίζεται στην πεποίθηση τους ότι έχουν ένα τη δυνατότητα να παράξουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας στη χαμηλότερη ίσως τιμή παγκοσμίως. H Σαουδική Αραβία κατάφερε να πετύχει πέρυσι 10,4 δολάρια η μεγαβατώρα, δηλαδή το χαμηλότερο κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά και ηλιακά πάρκα που έχει ποτέ καταγραφεί στην ιστορία του κλάδου. Οι τιμές των 17 δολαρίων ανά μεγαβατώρα που επίσης έδωσαν προ μηνών δημοπρασίες για φωτοβολταϊκά στην Αίγυπτο, ακόμη και αν συνυπολογιστούν τα κόστη μεταφοράς προς Ευρώπη, θα είναι και πάλι άκρως ανταγωνιστικές σε σχέση με τις ευρωπαϊκές.
Κλειδί των σαουδαραβικών σχεδίων, που εμπλέκουν και την Ελλάδα, το μεγαλόπνοο project Vision 2030, ένα επενδυτικό σχέδιο εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον μετασχηματισμό της οικονομίας της χώρας. Κάθε χρόνο η χώρα σκοπεύει να αναπτύσσει ηλιακά έργα 5-7 GW με σκοπό το μερίδιο της πράσινης ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να έχει φτάσει το 50% στα τέλη της δεκαετίας.
Η απόφαση του ισχυρότερου αραβικού κράτους να επιλέξει την Ελλάδα ως πύλη για την εξαγωγή πράσινης ενέργειας προς την Ευρώπη, σχέδιο στο οποίο συνέβαλε, όπως και στις υπόλοιπες διμερείς συμφωνίες, ο γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του ΥΠΕΞ και επικεφαλής του Enterprise Greece Γιάννης Σμυρλής, περνάει στην επόμενη φάση. Οι ομάδες εργασίας ξεκινούν να δουλεύουν πάνω σε τρία πεδία.
Οι επενδύσεις στα ελληνικά δίκτυα
Πρώτον, πάνω στην παραγόμενη και εξαγόμενη ποσότητα πράσινης ενέργειας, προκειμένου να καταστεί βιώσιμο project το καλώδιο. Δεύτερον, πάνω σε αυτά καθ’ εαυτά τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Τρίτον, η αναβάθμιση που απαιτούν οι ελληνικές υποδομές, δηλαδή τα καλώδια του ΔΕΔΔΗΕ. Το ελληνικό δίκτυο μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας είναι πεπαλαιωμένο και κορεσμένο και ως γνωστό δεν μπορεί να σηκώσει ούτε καν την ισχύ των προγραμματιζόμενων στην Ελλάδα έργων ΑΠΕ. Η διοχέτευση νέων τεραστίων ποσοτήτων πράσινης ενέργειας προερχόμενες από μια τρίτη χώρα απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες μένει να απαντηθεί πόσο εφικτές είναι να γίνουν και σε τι χρόνους. Είναι μερικά από τα εύλογα ερωτηματικά που διέπουν τόσο αυτήν, όσο και την έτερη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου.
Εάν αυτά απαντηθούν εγκαίρως και με συνέπεια, τότε η Ελλάδα έχει τις προοπτικές να γίνει hub για την περιοχή, να μπορέσει να εκμεταλλευθεί και με το παραπάνω την ολοένα και μεγαλύτερη αναζήτηση από την Ευρώπη εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας, αλλά και να αναβαθμισθεί γεωστρατηγικά μέσω των σχέσεων που κτίζει συστηματικά τα τελευταία χρόνια με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες της περιοχής. Η κυβέρνηση αισιοδοξεί ότι όπως συνέβη με τον αγωγό μεταφοράς data East to Med data Corridor (EMC), όπου μέσα σε πέντε μήνες, από τον Φεβρουάριο 2022 όταν συναντήθηκαν για πρώτη φορά οι partners του σχήματος που θα τον αναλάβει, έως σήμερα, έκλεισε η επιχειρηματική συμφωνία, έτσι μπορεί να συμβεί και με την ηλεκτρική διασύνδεση.
Η ενέργεια της Μ.Ανατολής μπορεί σίγουρα να καλύψει μέρος της ακόρεστης όρεξης των Ευρωπαίων για ενέργεια, αφού υπάρχει η πολιτική βούληση των παραγωγών κρατών της περιοχής. Η συγκεντρωμένη παραγωγή ηλιακής ενέργειας στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής θα μπορούσε ενδεχομένως να καλύψει έως και το 20% της ευρωπαϊκής ζήτησης, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα.
Υπέρ τέτοιων έργων και οι τεχνολογικές εξελίξεις. Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει ρίξει κατακόρυφα τις τιμές στα υποθαλάσσια καλώδια, δίνοντας απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετώπισε το 2010 το φιλόδοξο έργο Desertec. Ετσι συμβαίνει και με τα κόστη πόντισης σε βάθη ακόμη και 2.500 μέτρων στην περίπτωση του έργου Ελλάδας-Αιγύπτου. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο προϋπολογισμός του project που σήμερα εκτιμάται στα 3,5 δισ. ευρώ, υπολογίζονταν 30%-40% υψηλότερα όταν έπεσε για πρώτη φορά η ιδέα στο τραπέζι, το 2009.
Γιώργος Φιντικάκης
