Κονδύλια και δικαιώματα ρύπων που συνολικά αποτιμώνται σε περίπου 5,5 δις. ευρώ θα λάβει η Ελλάδα από την ΕΕ μέσα στην επόμενη δεκαετία προκειμένου να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή και να υλοποιήσει πολιτικές που θα συμβάλουν στην ανακούφιση των ευάλωτων νοικοκυριών και στο πρασίνισμα της ναυτιλίας, των μεταφορών και των επιχειρήσεων.
Παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο των Υπουργών Περιβάλλοντος που ολοκληρώθηκε πριν από μία ημέρα στο Λουξεμβούργο άφησε πολλά ανοιχτά θέματα, οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών κρατών, μετά από 17 ώρες διαπραγματεύσεων, κατάφεραν να συμφωνήσουν στις νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ανάμεσα στα οφέλη που προκύπτουν από τη δέσμη των νομοθετικών προτάσεων που υιοθετήθηκαν συγκαταλέγεται και η ένταξη της Ελλάδας στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού από το οποίο θα λάβει, για την περίοδο 2024 – 2030, τα έσοδα από τον πλειστηριασμό 19.493.000 δικαιωμάτων εκπομπών σημερινής αξίας περίπου 1,65 δισ. ευρώ (με βάση τη σημερινή τιμή CO2). Κονδύλια θα λάβει και από το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το οποίο τελικά θα διαθέτει 59 δισ. ευρώ για την περίοδο 2027 – 2032 από τα οποία η Ελλάδα θα λάβει το 5,52%, δηλαδή 3,26 δισ. ευρώ, το 35% των οποίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την άμεση εισοδηματική ενίσχυση των ευάλωτων νοικοκυριών. Παράλληλα, ως αντιστάθμισμα στην ένταξη της ναυτιλίας στο ΣΕΔΕ, η χώρα μας θα λάβει επιπλέον 6,86 εκατ. δικαιώματα για τα έτη 2024 – 2030 (αξίας περίπου 580 εκατ. ευρώ με βάση τη σημερινή τιμή CO2.
Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στα θετικά συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι βελτιώθηκε η γεωγραφική ισορροπία των έργων στο Ταμείο Καινοτομίας με τη δυνατότητα διεκδίκησης περισσότερων έργων από Ελληνικές επιχειρήσεις και της πρόβλεψης για ειδικές προσκλήσεις για έργα απανθρακοποίησης της ναυτιλίας.
Παράλληλα, υιοθετήθηκε η πρόταση Κανονισμού για τα πρότυπα επιδόσεων των εκπομπών CO2 από τα καινούργια επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα, με την οποία επιδιώκεται η επιτάχυνση της μετάβασης στην κινητικότητα μηδενικών εκπομπών, με την απαίτηση μείωσης των μέσων εκπομπών νέων αυτοκινήτων κατά 55% από το 2030 και 100% από το 2035 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021 και κατά 50% και 100% για τα νέα ημιφορτηγά, αντίστοιχα. Έτσι, από το 2035 το σύνολο των νέων αυτοκινήτων και ελαφρών φορτηγών θα έχουν μηδενικές εκπομπές, επομένως καταργούνται οι πωλήσεις οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Στο πλαίσιο του «πρασινίσματος» των μεταφορών, θεσπίστηκε οριζόντιος μηχανισμός Βιώσιμων Εναλλακτικών Καυσίμων για τις αερομεταφορές με αξιοποίηση 20 εκ. δικαιωμάτων για την κάλυψη του 70% της διαφοράς της τιμής μεταξύ κηροζίνης και εναλλακτικών καυσίμων, εφόσον το αεροσκάφος ανεφοδιάζεται με εναλλακτικά καύσιμα σε ποσοστό άνω του 4% που είναι το ελάχιστο υποχρεωτικό σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία. Παράλληλα προβλέπεται ότι για τις πτήσεις σε αεροδρόμια νησιών με έκταση μικρότερη των 10.000 τ. χλμ. θα καλύπτεται το 100% της διαφοράς της τιμής.
Προβληματισμός για τα ευάλωτα νοικοκυριά
Η ελληνική πλευρά έχει εκφράσει εδώ και καιρό τις επιφυλάξεις της για την ένταξη στο ETS των μεταφορών και των κτιρίων με τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Πέτρο Βαρελίδη, να έχει ήδη επισημάνει ότι η μεταβλητότητα των τιμών προκαλεί αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις για τους πολίτες, κυρίως για τους πιο ευάλωτους, δεδομένου ότι το κόστος για τη θέρμανση και τις μετακινήσεις αποτελεί σημαντικό ποσοστό των εισοδημάτων τους. Κατά την προχθεσινή συζήτηση στο Λουξεμβούργο, ο κ. Βαρελίδης αναφέρθηκε στην αμφιλεγόμενη νέα τιμή άνθρακα της ΕΕ, η οποία θα καταστήσει πιο ακριβά τα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση των σπιτιών και τη χρήση αυτοκινήτων σε μια προσπάθεια να δοθεί κίνητρο για τη μετάβαση σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Και όντως, στους κόλπους της ΕΕ υπάρχουν φωνές οι οποίες συμμερίζονται αυτή την άποψη ενώ καραδοκεί ο φόβος της αναγέννησης του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων της Γαλλίας, για τους υψηλούς λογαριασμούς.
Διαφωνίες για τους πόρους του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου
Η διανομή των πόρων του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις με χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και οι Σκανδιναβικές χώρες – να εγείρουν διάφορα ζητήματα μεγέθους του ταμείου οδηγώντας τις διαπραγματεύσεις σε … υπερωρίες.
Στο τέλος, συμφώνησαν σε 59 δισεκατομμύρια ευρώ, περισσότερα από ό,τι ήθελαν οι χώρες με φειδώ αλλά ακόμα λιγότερα από αυτά που ζητούσαν πολλά μέλη με χαμηλότερα έσοδα.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον
Ο επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε μετά την ψήφιση της συμφωνίας ότι θα θέσει το μπλοκ σε μια πορεία προς τη μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% αυτή τη δεκαετία και τις καθαρές μηδενικές εκπομπές στα μέσα του αιώνα.
Η Γερμανίδα υπουργός Περιβάλλοντος Steffi Lemke μίλησε για ένα «ιστορικό αποτέλεσμα» που θα μεταμορφώσει την οικονομία της Ευρώπης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πιέσει για μια πιο φιλόδοξη θέση στις διαπραγματεύσεις, με τις συζητήσεις να αναμένεται να ξεκινήσουν μετά από τις καλοκαιρινές διακοπές.
Οι ευρωβουλευτές και τα κράτη διαφωνούν έντονα σε μια σειρά ζητημάτων όπως το εάν τελικά θα εξαιρεθούν τα νοικοκυριά από τη νέα τιμή του άνθρακα στη θέρμανση και τις μεταφορές.
Στο πλαίσιο αυτό, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένεται να ξεκινήσουν συζητήσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για όλες τις νομοθετικές προτάσεις, με στόχο την θεσμοθέτηση του νομοθετικού πακέτου εντός του 2022 και την επίτευξη των φιλόδοξων ενωσιακών κλιματικών στόχων, που θα καταστήσουν την Ε.Ε. κλιματικά ουδέτερη και θα συμβάλουν στην ενίσχυση της ενεργειακής της ασφάλειας.
Πένη Χαλάτση
