Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό, στην αγροτική παραγωγή, στις τράπεζες, στη βιομηχανία, αλλά και στον ίδιο τον κρατικό προϋπολογισμό έχουν ήδη αρχίζει να βρίσκονται στο μικροσκόπιο έρευνας που διεξάγει το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης, σύμφωνα με στελέχη του. Το θέμα, εξηγούν αρμόδιες πηγές έχει 2 όψεις: την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και το πως θα γίνει ομαλά η κλιματική μετάβαση. Αμφότερες έχουν πολύ έντονο δημοσιονομικό «αποτύπωμα» λόγω του κόστους που ενέχουν, αλλά και των κινήτρων – παροχών που θα πρέπει να υπάρξουν.
Κλιματική αλλαγή
Η ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της (όπως φάνηκαν στην Ελλάδα από τα τουλάχιστον 4 ακραία γεγονότα του τελευταίου ενός έτους των οποίων το δημοσιονομικό αποτύπωμα έφτασε ήδη στα 1,6 δισ. ευρώ), είναι η πιο εμφανής «όψη» του ζητήματος. Στο δημοσιονομικό πεδίο το κόστος της επιχειρείται από τον επόμενο χρόνο να περιοριστεί με κοινοτικά κυρίως κονδύλια κυρίως στο πεδίο της πρόληψης.
Επιχειρείται η πλήρης αξιοποίηση των κονδυλίων που υπάρχουν στο Σχέδιο Ανάκαμψης και στο νέο ΕΣΠΑ (κυρίως μέσα από το Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας), αλλά και η επιτάχυνση έργων που εντάσσονται στο υφιστάμενο ΕΣΠΑ και καθυστερούν. Και τούτο για να περιοριστεί το κόστος για τον προϋπολογισμό ( πέρα δηλαδή από το συμπληρωματικό προϋπολογισμό των 500 εκατ. ευρώ που θα καλύψει την φετινή δαπάνη για τις καταστροφικές πυρκαγιές). Αλλά και για να καλυφθεί η χώρα από άλλες φυσικές καταστροφές.
Κλιματική μετάβαση
Το λιγότερο ορατό αλλά επίσης πολύ δύσκολο εγχείρημα είναι πως θα γίνει ομαλά και πως θα χρηματοδοτηθεί η κλιματική μετάβαση όπως προωθείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσα από τη νέα Πράσινη Συμφωνία του Ιουλίου, η οποία περιέχει πολύ συγκεκριμένους (και πιο φιλόδοξους από πριν) στόχους. Η συμφωνία έχει προφανή οφέλη στο «τέλος» της διαδρομής, αλλά στο μεσοδιάστημα πολύ μεγάλο κόστος. Και για τους πολίτες/επιχειρήσεις και για τα κρατικά ταμεία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο στόχος της ηλεκτροκίνησης κατά 55% από το 2030 και κατά 100% το 2035 σε επίπεδο ΕΕ όπως αυτός αποτυπώνεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ το 2019 συνολικά τα έσοδα από φόρους διαμορφώθηκαν σε 51,4 δισ. ευρώ. Από αυτά το 11,5% ή 5,92 δισ. ευρώ προέρχονταν από 3 πηγές: από Φ.Π.Α. στα πετρελαιοειδή ( 1,977 δισ. ευρώ), από ΕΦΚ βενζινών (2,137 δισ. ευρώ) και ΕΦΚ diesel (1, 789 δισ. ευρώ).
Το θέμα αναφέρεται και σε πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα. Από την μία πλευρά δίδει ένα «φως» λέγοντας πως τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους αυξήθηκαν ραγδαία φθάνοντας το 3,7% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Εξηγεί όμως πως παρά την αυξημένη φορολογική επιβάρυνση της ενέργειας, η φορολογική διαφοροποίηση των καυσίμων και των χρήσεων τους δεν αντανακλά την κλιματική επιβάρυνση που προκύπτει από τη χρήση των καυσίμων. Μιλά για ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση των ορυκτών καυσίμων που «υπονομεύει τα μηνύματα των υψηλότερων τιμών εκπομπών άνθρακα» με παράδειγμα τις φοροαπαλλαγές για συγκεκριμένες βιομηχανικές χρήσεις άνθρακα, τους μειωμένους φορολογικούς συντελεστές για το πετρέλαιο θέρμανσης και τις επιδοτήσεις σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Αναφέρει ακόμη πως το ντίζελ φορολογείται λιγότερο από το πετρέλαιο, παρόλο που είναι πιο ρυπογόνο.
Οι προτάσεις για κίνητρα- αντικίνητρα έχουν αρχίσει να κατατίθενται στο τραπέζι των συζητήσεων για την αντιμετώπιση της μετάβασης, δεδομένου του κόστους της που υπερβαίνει τη χρηματοδότηση που προβλέπει η ΕΕ για αυτό το πεδίο, εξηγούν αρμόδιες πηγές. Επισημαίνουν παράλληλα την ανάγκη προστασίας των κοινωνικά ευάλωτων, ούτως ώστε να καλύψουν το επιπλέον ενεργειακό κόστος, αλλά και να μπορέσουν να ακολουθήσουν τη διαδικασία μετάβασης η οποία είναι μονόδρομος.
Για το θέμα, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης σε άρθρο του στο Βήμα της Κυριακής επισήμανε μεταξύ άλλων πως η κυβέρνηση είναι στο στάδιο της εφαρμογής του σχεδίου ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής που θα επηρεάσει και θα αλλάξει τα πάντα. Από τον τουρισμό μέχρι τα δημοσιονομικά, από την πολεοδομική ανάπτυξη και το θόρυβο της πόλης μέχρι τις μετακινήσεις και τη βιομηχανία, κλάδοι θα πρέπει να προσαρμοστούν. “Η εφαρμογή είναι πρόκληση όπως επίσης και η διαχείριση των κοινωνικών επιπτώσεων», αναφέρει.
Δήμητρα Καδδά
