Από την Πένη Χαλάτση
Οι 71 αγροτοδασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν στην Ελλάδα το Σάββατο χτύπησαν «καμπανάκι» εν όψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου και καθώς αναμορφώνεται η εθνική στρατηγική για την προστασία από πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές. Υπό την απειλή νέων δασικών πυρκαγιών τα επόμενα 24ωρα λόγω των ισχυρών ανέμων που αναμένεται να πνέουν στο Βόρειο Αιγαίο, στην Αττική, τη Βοιωτία, τις Κυκλάδες, την Κρήτη και τη νοτιοανατολική Πελοπόννησο πραγματοποιήθηκε σύσκεψη του Συντονιστικού Οργάνου και αποφασίστηκε όλες οι δυνάμεις Πολιτικής Προστασίας να είναι ετοιμότητα επιπέδου κατάστασης 4 (υψηλός κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιάς). Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Copernicus ο χειμώνας 2023-2024 ήταν ο θερμότερος στα χρονικά καταγραφών για την Ελλάδα κάτι που σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εκδήλωση πυρκαγιών είναι αυξημένος και πέραν του χρονικού εύρους της αντιπυρικής περιόδου (1η Μαΐου – 31η Οκτωβρίου).
Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει να υλοποιήσει επιτυχώς τον πολυεπίπεδο σχεδιασμό του. Σε αυτόν, περιλαμβάνονται αλλαγές στο νομικό καθεστώς με τσουχτερά πρόστιμα και ποινές, η επιμόρφωση του προσωπικού, η ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας και της Πυροσβεστικής (αυξάνονται οι Μονάδες Δασοκομάντος, καθώς συστήνονται 10 επιπλέον ΕΜΟΔΕ ενώ αναμένονται 990 νέες προσλήψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα μέσα στο 2024) και η αξιοποίηση πόρων ύψους 2,1 δις ευρώ του προγράμματος ΑΙΓΙΣ (η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια 3 αεροσκαφών εναέριας επιτήρησης από τον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλη Κικίλια).
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου από το 2025 η χώρα να αρχίσει να ενισχύει τον εξοπλισμό της με νέα πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα, εναέρια κέντρα επιχειρήσεων, πλωτά μέσα και πάνω από 1.000 πυροσβεστικά οχήματα, ραντάρ, μετεωρολογικούς σταθμούς ενώ θα αναβαθμιστεί η υπηρεσία 112 με ενσωματωμένες τεχνολογίες νέας γενιάς. Παράλληλα, θα υιοθετηθούν συστήματα για την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών με βάση την τεχνητή νοημοσύνη (εθνικά συστήματα διαχείρισης, πρόληψης κινδύνων και έγκαιρης προειδοποίησης, ανάπτυξη μοντέλων πρόγνωσης φυσικών καταστροφών, drones και εφαρμογές ρομποτικής, σχέδια εκκενώσεων βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη, αξιολόγηση επιπέδων κινδύνου με χρήση αλγορίθμων κ.ά.).
Για την προστασία των δασών βρίσκονται βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη τα AntiNero I, II και ΙΙI τα οποία αξιοποιούν 415,1 εκατ. ευρώ από πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και τον τακτικό προϋπολογισμό. Το πρόγραμμα υλοποιεί παρεμβάσεις που αφορούν στη δημιουργία μικτών αντιπυρικών ζωνών με στόχο την μείωση του κινδύνου μετάδοσης και εξάπλωσης όλων των ειδών των πυρκαγιών (εδάφους, επιφανείας και κόμης), αλλά και την μείωση της ταχύτητας εξάπλωσης πυρκαγιών, της έντασης των πυρκαγιών και του κινδύνου δημιουργίας MEGA FIRE, σε συνδυασμό με τη διευκόλυνση της προσέγγισης των δασοπυροσβεστών στην περιοχή με ασφάλεια, όπως και της μετακίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων.
Προς την ίδια κατεύθυνση πραγματοποιούνται εργασίες όπως καθαρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και των αντιπυρικών ζωνών και δημιουργούνται ζώνες αμιγούς ή μικτής βλάστησης με πλατύφυλλα είδη, τα οποία χαρακτηρίζονται από πιο αργή και ελεγχόμενη εξάπλωση της πυρκαγιάς.
Σύμφωνα με όσα έχουν διακηρύξει αξιωματούχοι των υπουργείων Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας όσο και του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η αντιπυρική θωράκιση της χώρας δίνει έμφαση στην πρόληψη και συγκεκριμένα στην αντιμετώπισης μιας πυρκαγιάς στα πρώτα λεπτά, που είναι και τα πιο κρίσιμα για την εξέλιξή της. Με βάση αυτή την λογική, πρόσφατα, ο κ. Κικίλιας παρουσίασε το νέο επιχειρησιακό δόγμα του Πυροσβεστικού Σώματος το οποίο προτεραιοποιεί την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς κατά την έναρξη, ταχύτερα και με περισσότερο επαγγελματισμό.
Η πρόληψη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο και για τους ειδικούς επιστήμονες και δασολόγους, οι οποίοι, ωστόσο, θεωρούν ότι ο νέος σχεδιασμός, ναι μεν κινείται προς την σωστή κατεύθυνση αλλά αγνοεί σημαντικά «γρανάζια» του μηχανισμού αντιπυρικής προστασίας. Όπως υποστηρίζουν, το κέντρο βάρους πρέπει να μετατοπιστεί στις επίγειες δυνάμεις και όχι στα εναέρια μέσα και ως εκ τούτου θα πρέπει να διευκολυνθεί η άμεση επέμβασή τους με υποδομές και ειδικές πρόνοιες. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουν την αναβίωση των εγκαταλελειμμένων ορεινών πυροφυλακίων και την ενίσχυση της επίγειας δασοπυρόσβεσης έναντι της υπερβολικής εξάρτησης από τα εναέρια μέσα. Ομοίως, ως προς την συντήρηση των αντιπυρικών ζωνών, επισημαίνουν ότι αυτές από μόνες τους δεν μπορούν να σβήσουν την πυρκαγιά απλά και μόνο επειδή υπάρχουν αλλά θα πρέπει να αξιοποιούνται κιόλας (για εφοδιασμό οχημάτων κλπ). Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, έχει τεθεί και το θέμα ενίσχυσης των Δασικών Υπηρεσιών με την αξιοποίηση εν ενεργεία δασολόγων και δασκομάντος.
