Από τη Δανάη Δασοπούλου
Τα παιδιά της γενιάς του 1980 στην Ελλάδα μεγάλωσαν έχοντας αποστηθίσει το σλόγκαν «Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές». Το βίντεο που μεταδιδόταν κάθε καλοκαίρι από τους ελληνικούς δέκτες είχε ως πρωταγωνιστή έναν χαριτωμένο γλάρο που καλούσε τους τηλεθεατές να μην «ξεχνούν» τα απορρίμματά τους στη παραλία ώστε να «μπορούμε να χαιρόμαστε όλοι μας της καθαρή θάλασσα». Από το λανσάρισμα της καμπάνιας από την Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (HELMEPA) έχουν περάσει περίπου 40 χρόνια κι ο γλάρος με την κόκκινη σφυρίχτρα περασμένη στο λαιμό έχει εκσυγχρονιστεί, μιλάει για το πλαστικό αποτύπωμα και συμμετέχει σε εκστρατείες καθαρισμού και απονέμει βραβεία σε παιδικούς διαγωνισμούς ζωγραφικής σχετικούς με τη περιβαλλοντική κρίση.
Παρά τον εκσυγχρονισμό του και παρότι οι γενιές διαδέχονται η μία την άλλη, το πρόβλημα παραμένει το ίδιο: Τα σκουπίδια εξακολουθούν να κατακλύζουν το περιβάλλον.
Οι προβλέψεις, μάλιστα, είναι δυσοίωνες καθώς σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη όχι μόνο τα απορρίμματα θα περιοριστούν όπως θα περίμενε κανείς έπειτα από τόσα χρόνια ευαισθητοποίηση του καταναλωτικού κοινού, αλλά αναμένεται να αυξηθούν -από 2,3 δισ. τόνους που παρήχθησαν το 2023- αγγίζοντας τα 3,8 δισ. τα επόμενα 25 χρόνια.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη που προέκυψε από τη συνεργασία της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (UNEA) και της Διεθνούς Ένωσης Στερεών Αποβλήτων (ISWA) η ποσότητα των αστικών αποβλήτων που παράγονται παγκοσμίως θα αυξηθεί κατά 1,5 φορά έως το 2050.
Πέρα από τον αντίκτυπο στο περιβάλλον, οι ερευνητές επιχείρησαν να υπολογίσουν το κόστος της διαχείρισης αποβλήτων, τη στιγμή που το 2020 εκτιμήθηκε σε 252 δισ. δολάρια. Εξαιτίας των κακών πρακτικών διάθεσης αποβλήτων σε συνδυασμό με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, το κόστος αναμένεται να αυξηθεί σε 361 δισ. δολάρια και ενδέχεται μέχρι το 2050 να διπλασιαστεί και να ανέλθει στο ιλιγγιώδες ποσό των 640,3 δισ. δολαρίων!
Η μελέτη, μεταξύ άλλων, επισημαίνει τη σημασία της σωστής μεταφοράς, επεξεργασίας και διάθεσης των αποβλήτων καθώς αυτά τα στάδια είναι κρίσιμα για την παραγωγή εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου που ενισχύουν την κλιματική αλλαγή.
Η αδιάκριτη διάθεσή τους, μάλιστα, μπορεί να οδηγήσει στην εισαγωγή επικίνδυνων χημικών ουσιών στο έδαφος, τον αέρα και τα υδάτινα σώματα προκαλώντας μακροχρόνιες, δυνητικά μη αναστρέψιμες βλάβες σε ολόκληρα οικοσυστήματα, αλλά και στον άνθρωπο αφού ίχνη τους μπορούν να εντοπιστούν και σε τρόφιμα.
Οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι 400.000 έως 1 εκατ. άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από ασθένειες (ελονοσία, καρδιακές παθήσεις και καρκίνο) που συνδέονται με την κακή διαχείριση των αποβλήτων.
Στοχευμένες καμπάνιες
Οι ειδικοί καλούν σε άμεση λήψη μέτρων ώστε να αποφευχθεί το χειρότερο σενάριο και μέσω της έκθεσης προτείνουν δράσεις και ιδέες για στρατηγική μείωσης των αποβλήτων σε κυβερνήσεις, δήμους, αρμοδίους του τομέα διαχείρισης αποβλήτων, πολίτες.
Ανάμεσα σε αυτές η μετάβαση σε μία κυκλική οικονομία που εστιάζει στην ελάττωση της ποσότητας απορριμμάτων, τη καλύτερη διαχείρισή τους και τις βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές.
Κεντρική φιλοσοφία είναι η αντίληψη ότι το σκουπίδι μπορεί να μετατραπεί σε πόρο και επομένως να επαναχρησιμοποιηθεί και να ανακυκλωθεί. Όλα αυτά τη στιγμή που χάρη στην τεχνολογία και τις επιστήμες διατίθενται τα κατάλληλα εργαλεία για τη βελτίωση συλλογής σχετικών δεδομένων.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο συστήνεται σε κυβερνητικούς φορείς και επιχειρήσεις να εγκαταστήσουν ψύκτες νερού στις αίθουσες συσκέψεων ώστε να εξαλειφθεί η ανάγκη χρήσης πλαστικών μπουκαλιών, να τεθούν υπό απαγόρευση ρυπογόνα αντικείμενα μίας χρήσης ή υλικά συσκευασίας που δε μπορούν να ανακυκλωθούν, να ξεκινήσουν εκστρατείες ενημέρωσης που να εστιάζουν στο γυναικείο κοινό ως «κύριες επιδραστικές προσωπικότητες σχετικά με την παραγωγή και τη διαχείριση οικιακών αποβλήτων». Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύουν έρευνες σχετικά με τη συμπεριφορά και τις εμπειρίες που διαφοροποιούνται σύμφωνα με το φύλο.
Καθώς, λοιπόν, υπάρχουν διαφορετικές ομάδες ανθρώπων με διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες, οι αρμόδιοι των εκστρατειών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις διαφορές και να χτίζουν καμπάνιες προωθώντας ευρεία γκάμα μηνυμάτων μέσω τηλεόρασης, ραδιοφώνου, μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ομιλιών.
Οι επιστήμονες εκτιμούν πως παρότι το εγχείρημα φαντάζει δύσκολο, ο άνθρωπος τελικά υιοθετεί τη σωστή συμπεριφορά, πραγματοποιώντας μικρές ή ακόμα και μεγαλύτερες αλλαγές στην καθημερινότητά του που ευνοούν τον ίδιο και το περιβάλλον.
