Από την Καλλιρόη Πεπονή
Τι κοινό έχουν μια τεφροδόχος, μια μασέλα, ένα walkman και μια μοτοσικλέτα; Και τα τέσσερα αυτά αντικείμενα βρέθηκαν από εθελοντές της HELMEPA στις ελληνικές θάλασσες και ακτές, όπως αποκαλύπτει στο CNN Greece η ωκεανογράφος και επικεφαλής επιστήμης της ένωσης, Βάλια Αυγουστίδη.
Γενιές ολόκληρες μπορούν να ανασύρουν στις μνήμες τους την χαρακτηριστική διαφήμιση των παιδικών τους χρόνων και τον εμβληματικό «Γλάρο» που συμβούλευε: «Όχι σκουπίδια σε θάλασσες και ακτές». Μέσα στο πέρασμα των χρόνων και με τα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης να γίνονται ορατά σε πολλές πτυχές της ζωής μας, γίνεται αντιληπτό πως η συμβουλή του «Γλάρου» μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.
Περισσότερα από 41 χρόνια πλέον, ο οργανισμός «Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος» – HELMEPA, διοργανώνει ενημερωτικές περιβαλλοντικές καμπάνιες, καθαρισμούς ακτών και θαλασσών και συνιστά «πυλώνα» επιμόρφωσης των πολιτών για την θαλάσσια ρύπανση.
Ενδεικτική είναι η μεγάλη «γκάμα» σκουπιδιών που εντόπισαν οι εθελοντές της HELMEPA κατά την τελευταία εκστρατεία καθαρισμού ακτών:
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη
Ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος της ρύπανσης στις ακτές;
Αυτή η εικόνα που αντικρίζουμε στις ελληνικές ακτές είναι μια μικρογραφία του
παγκόσμιου προβλήματος της θαλάσσιας ρύπανσης με πλαστικά, χάρτινα, μεταλλικά
και άλλα αντικείμενα να υπάρχουν παντού, στην επιφάνεια της θάλασσας και κάτω
απ’ αυτήν, στις ακτές και στο βυθό. Όταν βλέπουμε το πρόβλημα σε αριθμούς,
μπορούμε να καταλάβουμε το μέγεθός του έως ένα βαθμό, καθώς υπολογίζεται ότι
12 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν στη θάλασσα κάθε
χρόνο.
Ουσιαστικά, αυτό που βλέπουμε εμείς στις ακτές μας είναι μόνο η κορυφή του
παγόβουνου, ένα μικρό μέρος του προβλήματος, αφού υπολογίζεται πως το 5% των
απορριμμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα ξεβράζονται στις ακτές, το 1%
επιπλέουν και το μεγαλύτερο ποσοστό (94%) καταλήγουν στο βυθό. Το πρόβλημα
αυτό το αντιλαμβανόμαστε από τα στοιχεία που στέλνουν στη HELMEPA οι
εθελοντές δύτες που πραγματοποιούν υποβρύχιους καθαρισμούς, καθώς είναι
εκατοντάδες τα κιλά που συλλέγουν και ανασύρουν στην επιφάνεια.
2. Υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των πολιτών; Βλέπετε να μειώνεται η ρίψη απορριμμάτων;
Παρατηρούμε μια συνεχή αφύπνιση, διάθεση για ενημέρωση και ανάληψη δράσης
για την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει, με τη νέα γενιά να δείχνει το δρόμο.
Παράλληλα, ο εθελοντισμός καλλιεργείται συνεχώς και η βιωματική εμπειρία της
προσφοράς και δράσης στο πεδίο ενισχύει σημαντικά τη διαμόρφωση νέας
νοοτροπίας, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Τα τελευταία χρόνια, η ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών για την προστασία
της φύσης είναι πιο έντονη, καθώς τα περιβαλλοντικά ζητήματα ιεραρχούνται στις
κορυφαίες προκλήσεις που καλούμαστε ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε.
Από τη μεριά μας, επενδύουμε σημαντικά στην κατανόηση των προκλήσεων. Χωρίς
να θέλουμε να προβάλλουμε το φόβο, την καταστροφή και την απαισιοδοξία,
επιθυμούμε να βοηθήσουμε στην κατανόηση της κατάστασης, ανά περίπτωση, και να
εστιάσουμε στις κατευθύνσεις και λύσεις, δηλαδή στο «πώς» θα τις διαχειριστούμε,
μετριάσουμε, επιλύσουμε.
Και για την ερώτησή σας αν βλέπουμε να μειώνεται η ρίψη απορριμμάτων στις ακτές
μας, μέσα από την 40ετή εμπειρία μας από τους καθαρισμούς ακτών, παρατηρούμε
πως δεν βρίσκουμε πλέον τόσο ογκώδη απορρίμματα όπως τις προηγούμενες
δεκαετίες, αλλά βρίσκουμε πιο μικρά απορρίμματα και συχνά κομμάτια
απορριμμάτων, κυρίως πλαστικά ή/και φελιζόλ. Το πλαστικό, ως συνθετικό υλικό, δεν
βιοδιασπάται.
Αντίθετα, με την έκθεσή του στον ήλιο και τη διαδικασία της
φωτοδιάσπασης διαλύεται σε μικρότερα κομμάτια, γνωστά και ως μικρο ή μέσο
πλαστικά, τα οποία απελευθερώνονται στις θάλασσες ή συσσωρεύονται στις ακτές
μας.
Αυτό βέβαια, αποτελεί ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση καθώς η συλλογή τόσο
μικρών κομματιών δυσκολεύει το έργο των Δήμων, των υπηρεσιών καθαριότητας,
αλλά και των εθελοντών που συμμετέχουν σε δράσεις καθαρισμού.
Ποια ήταν τα ευρήματα της τελευταίας δράσης καθαρισμού ακτών, που πραγματοποιήθηκε;
Το φθινόπωρο του 2023, καταγράψαμε ρεκόρ καθαρισμών ακτών στο πλαίσιο του
Παγκόσμιου Εθελοντικού Καθαρισμού Ακτών, που συντονίζει η HELMEPA στην
Ελλάδα για 33 χρόνια.
Συγκεκριμένα οργανώθηκαν 181 καθαρισμοί σε όλη τη χώρα, καλύπτοντας 48 χιλιόμετρα ακτογραμμής, με την εθελοντική και ενεργό συμμετοχή περίπου 9.100 πολιτών. Εκτός από τον πρακτικό τους χαρακτήρα, οι καθαρισμοί ακτών έχουν και επιστημονική αξία καθώς μέσω της καταγραφής των απορριμμάτων από τους εθελοντές γνωρίζουμε τα είδη και τις ποσότητες των απορριμμάτων που ρυπαίνουν τις ελληνικές ακτές.
Ειδικά φέτος, μέσα από την ηλεκτρονική εφαρμογή Marine Debris Tracker, οι εθελοντές έκαναν καταγραφή των απορριμμάτων σε πραγματικό χρόνο, συμβάλλοντας με αυτά τα δεδομένα σε μια παγκόσμια βάση δεδομένων, ακολουθώντας πάντα τα πρωτόκολλα καταγραφής που έχουν αναπτυχθεί σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Συνολικά συλλέχθηκαν απορρίμματα βάρους 17 τόνων, με τα αποτσίγαρα και τα πλαστικά μιας χρήσης, για ακόμα μια χρονιά, να καταλαμβάνουν τις πρώτες
(αρνητικές) θέσεις στα πολυπληθέστερα απορρίμματα που βρέθηκαν φέτος στις
ελληνικές ακτές.
Ποια είναι τα πιο περίεργα αντικείμενα που έχετε εντοπίσει κατά τον καθαρισμό ακτών;
Στην πιο πρόσφατη εκστρατεία μας οι εθελοντές συνέλεξαν και απομάκρυναν από τις ακτές συνολικά 113.390 τεμάχια απορριμμάτων.
Αυτό που θυμάμαι εγώ σαν πιο περίεργο «εύρημα» από έναν καθαρισμό που ήμουν παρούσα είναι στην παραλία της Γλύστρας στο Λαγονήσι της Αττικής, όπου βρήκαμε μια τεφροδόχο.
Από τα δεδομένα που έχω δει από πέρυσι αλλά και από παλαιότερους καθαρισμούς, στα πιο περίεργα αντικείμενα θα έβαζα μια κασέτα, απομεινάρι μιας άλλης εποχής τότε που κυκλοφορούσαμε με το walkman στην τσέπη, μια συσκευασία από πατατάκια στην
τουρκική γλώσσα, που συνιστά σημάδι πως ίσως «ταξίδεψε» από τη γειτονική μας χώρα μέχρι τις ελληνικές ακτές.
Αλλά και άλλα πολλά, όπως παλέτα ζωγραφικής, μασέλες, μαγειρικά σκεύη, αλλά και πιο ογκώδη που έχουν ανασυρθεί από το βυθό όπως ηλεκτρικές συσκευές, τσουλήθρα, ολόκληρο μηχανάκι, κάδος απορριμμάτων και άλλα πολλά.
Οι δράσεις των εθελοντών έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες και
συμβάλλουν σημαντικά στην υιοθέτηση καλών συνηθειών με όφελος την υγεία του
πλανήτη.
H υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος μπορεί να αντιστραφεί εάν και εφόσον υπάρξει ευρύτερη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δέσμευση όλων των εμπλεκομένων φορέων δηλαδή της βιομηχανίας, των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών για αποτελεσματική δράση και ευρεία συνέργεια στο πλαίσιο ενός αυστηρού νομοθετικού πλαισίου προστασίας των θαλάσσιων πόρων.
