«Φρένο» στην ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει με γνωμοδότησή της η ΕΚΤ στα σχέδια της κυβέρνησης για απαγόρευση των μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων.
Πιο συγκεκριμένα, η ΕΚΤ εκφράζει τις αμφιβολίες της για το κατά πόσο το μέτρο αυτό είναι κατάλληλο αλλά και αναγκαίο με βάση τους διακηρυγμένους στόχους του ΥΠΟΙΚ που δεν είναι άλλοι από την πάταξη της φοροδιαφυγής αλλά και πρακτικών ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
Στην γνωμοδότηση παρουσιάζονται αρχικά οι στόχοι της ελληνικής κυβέρνησης. Όπως διαβάζουμε:
Στο αιτιολογικό σημείωμα του νομοσχεδίου σημειώνεται πως με βάση τα επί του παρόντος διαθέσιμα στοιχεία, περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου των μεταβιβάσεων ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα εξοφλείται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου με μετρητά.
Πιο συγκεκριμένα, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να καταργήσει τη δυνατότητα αγοράς ακινήτων με μετρητά με στόχο την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, την εξυγίανση της αγοράς ακινήτων και, ταυτόχρονα, την ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος με τη διοχέτευση μετρητών, αλλά και την ενεργοποίηση των διαδικασιών καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AML) για την αγορά ακινήτων.
Στο αιτιολογικό σημείωμα αναφέρεται επίσης ότι η επιβολή της χρήσης τραπεζικών πληρωμών για τις αγορές αυτές θα επέτρεπε στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές να εντοπίζουν άμεσα περιπτώσεις φοροδιαφυγής καθώς και περιπτώσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ελληνικής Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, η οποία σύμφωνα με το σημερινό πλαίσιο είναι σχεδόν αδύνατο να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν, ακόμη και αν οι αρμόδιες υπηρεσίες αυξήσουν τον αριθμό των διενεργούμενων ελέγχων.
Όπως σημειώνει η ΕΚΤ, καταρχήν αναγνωρίζει ότι οι στόχοι του σχεδίου νόμου για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μπορεί, σε γενικές γραμμές, να συνιστούν «λόγους δημοσίου συμφέροντος» που δικαιολογούν τον περιορισμό της χρήσης πληρωμών σε μετρητά. Ορισµένες µελέτες δείχνουν ότι η φοροδιαφυγή και το ξέπλυµα χρήµατος µπορεί να διευκολύνονται από τα µετρητά, ιδίως στην αγορά ακινήτων – αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Στις 14 Ιουλίου 2023 και στις 21 Νοεμβρίου 2023, το Συμβούλιο και η Επιτροπή συνέστησαν στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, να ενισχύσει τη φορολογική συμμόρφωση με την επέκταση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών.
Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα φαίνεται να είναι υψηλότερη από ό,τι σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Για το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε ότι η Ελλάδα έχει το τρίτο υψηλότερο κενό ΦΠΑ στην ΕΕ (πρόκειται για τη διαφορά μεταξύ του ΦΠΑ των εσόδων που θα μπορούσαν θεωρητικά να εισπραχθούν με πλήρη συμμόρφωση και του ΦΠΑ που πράγματι εισπράττεται), που ισούται με 17,8% των δυνητικών εσόδων ΦΠΑ.
Η ΕΚΤ παρόλα αυτά δηλώνει αδυναμία να εκφράσει ακριβή εκτίμηση για το κατά πόσον τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο είναι κατάλληλα για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων, εκφράζοντας παράλληλα ερωτηματικά για την αναγκαιότητά τους. Και αυτό γιατί όπως απαντούν αφενός περιγράφονται ασαφώς οι στόχοι και αφετέρου δεν υπάρχουν ξεκάθαρες εκτιμήσεις των αποτελεσμάτων.
Πιο συγκεκριμένα η ΕΚΤ σημειώνει πως δεν παρουσιάζονται αρκετές αποδείξεις ότι οι αγοραπωλησίες ακινήτων – ανεξαρτήτως της αξίας τους – χρησιμοποιούνται για φοροδιαφυγή ή/και για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ούτε εξηγείται επαρκώς πώς η επιβολή της χρήσης τραπεζικών πληρωμών για τις εν λόγω αγορές θα είναι αποτελεσματική:
(α) στην πρόληψη φαινομένων σκιώδους οικονομίας, σύμφωνα με τα οποία μέρος των αντιπαροχής για αυτές τις αγορές παραμένει μη καταγεγραμμένο στις συμβολαιογραφικές πράξεις και καταβάλλεται σε μετρητά ή
(β) στη διευκόλυνση του εντοπισμού από τις αρμόδιες αρχές περιπτώσεων φοροδιαφυγής ή/και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Δεν διευκρινίζεται παράλληλα γιατί οι περιπτώσεις φοροδιαφυγής και/ή ξεπλύματος χρήματος θα ήταν αδύνατο να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν όταν η πληρωμή γίνεται με μετρητά, ακόμη και αν οι ελεγκτικές αρχές αυξήσουν τον αριθμό των ελέγχων που διενεργούν.
Το αιτιολογικό σημείωμα, τέλος, δεν περιγράφει τον βαθμό στον οποίο θα μπορούσαν να ληφθούν εναλλακτικά και εξίσου ή περισσότερο αποτελεσματικά (αλλά λιγότερο επαχθή) μέτρα για τους ίδιους στόχους.
Μυρτώ Αρετάκη
