Η μείωση της σπατάλης των τροφίμων και των αποβλήτων μπορεί να επιτευχθεί με την αλλαγή συμπεριφοράς του καταναλωτή, την αλλαγή κουλτούρας των επιχειρήσεων, τη δημόσια και ιδιωτική υποστήριξη της τοπικής γεωργίας και τη δημιουργία ενός στιβαρού θεσμικού πλαισίου. Αυτό είναι το απόσταγμα των 23 συστάσεων της Ομάδας Πολιτών για τη μείωση σπατάλης τροφίμων στην ΕΕ οι οποίες βασίζονται στην αρχή ότι «όσο πιο κοντά είναι ο αγρότης, τόσο πιο ευυχισμένος ο καταναλωτής» και ότι όσο λιγότερα είναι τα απόβλητα, τόσο πιο πολύ προσεγγίζουμε τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Πρωτεύοντα ρόλο φαίνεται να έχουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές και πρωτοβουλίες για τη στήριξη της παραγωγής μικρής κλίμακας, του εμπορίου και των σούπερ μάρκετ. Ομοίως, πρέπει να υπάρξει δημόσια και ιδιωτική υποστήριξη για την τοπική γεωργία για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων «Συνιστούμε στις τοπικές και περιφερειακές αρχές να υποστηρίξουν τους τοπικούς αγρότες με πρακτικές λύσεις που στοχεύουν στη μείωση της σπατάλης τροφίμων. Ο στόχος είναι να ενθαρρυνθούν τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεργαστούν στενότερα για να προωθήσουν αυτές τις πρωτοβουλίες και έτσι να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων που ωφελεί τόσο τους αγρότες όσο και τους καταναλωτές. Προτείνονται διάφορες πρωτοβουλίες για την ανάληψη των τοπικών αρχών: α) Φορολογικές ελαφρύνσεις και επιδοτήσεις για μικροκαλλιεργητές, β) Υποστήριξη για την εύρεση νέων αγορών όπου οι ντόπιοι αγρότες προστατεύονται από αθέμιτες σχέσεις εξουσίας με τους λιανοπωλητές, για παράδειγμα με την κατανομή δημόσιων χώρων για πωλήσεις, γ) Διαδικασίες και πρωτοβουλίες χωρίς αποκλεισμούς με τους ενδιαφερόμενους της αλυσίδας αξίας για την εργασία με τα απόβλητα τροφίμων, για παράδειγμα, προωθώντας τη χρήση “εφαρμογών για τα απόβλητα τροφίμων” σε μια πόλη, δ) Υποστήριξη ενώσεων και άλλων παραγόντων που υποστηρίζουν τους ντόπιους αγρότες σε ζητήματα σπατάλης τροφίμων, όπως τράπεζες τροφίμων», αναφέρεται σχετικά.
Ένα σύστημα αναδιανομής θα μπορούσε να συμβάλει θετικά στη λειτουργία των τραπεζών τροφίμων. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, οι τράπεζες τροφίμων και οι αναδιανομείς γενικά να υποστηρίζονται οικονομικά από τις κυβερνήσεις μέσω ενός διαρθρωτικού σχήματος, κοινό σε όλη την Ευρώπη, αντί να βασίζονται κυρίως από ιδιωτικές δωρεές. Μια πλατφόρμα που θα συνδέει τις διάφορες εφαρμογές που υπάρχουν ήδη και η οποία θα είχε κεντρική διαχείριση θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει.
Ένα άλλο κομμάτι που εμπλέκεται στον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων είναι η συλλογή δεδομένων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων από φορέα της ΕΕ ή άλλους οργανισμούς ή ερευνητικά ιδρύματα.
Η Ομάδα Πολιτών αναδεικνύει και την αξία του εποχιακού φαγητού συνιστώντας αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες και ενημερώνοντας τους καταναλωτές για την αξία των εποχιακών τροφίμων. Αυτό θα πρέπει να γίνεται μέσω σαφούς σήμανσης στα καταστήματα που επιτρέπει στους καταναλωτές να αναγνωρίζουν με σαφήνεια τα εποχιακά προϊόντα. Οι πληροφορίες σχετικά με την εποχικότητα θα πρέπει επίσης να κοινοποιούνται σε ένα ευρύ κοινό μέσω της δημόσιας ενημέρωσης.
Τα εστιατόρια, από την πλευρά τους, μπορούν να προωθήσουν την ιδέα της «απόλαυσης χωρίς σπατάλη». Σε όλα τα είδη εστιατορίων θα πρέπει να επιτρέπεται να εμφανίζει ένα κοινό λογότυπο (το οποίο είναι εναρμονισμένο σε ολόκληρη την ΕΕ) το οποίο θα «διαφημίζει» τη δυνατότητα να παίρνουν οι καταναλωτές τα υπολείμματα στο σπίτι και οι σερβιτόροι θα πρέπει να παρέχουν πακέτα για φαγητό για το σκοπό αυτό.
Σε ευρωπαϊκό νομοθετικό επίπεδο, πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα χρησιμοποιούνται σε διαφορετικές φάσεις πριν πεταχτούν ενώ συνίσταται να γίνουν περισσότερες επενδύσεις στην επιστημονική έρευνα για καινοτόμους και εναλλακτικούς βιώσιμους τρόπους συσκευασίας. Αυτό βοηθά στην αύξηση της διάρκειας ζωής, στη βελτίωση του μεγέθους της συσκευασίας για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων και στη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων κατά τη μεταφορά τους. Η ΕΕ θα πρέπει να το υποστηρίξει οικονομικά και πολιτικά κατάλληλα προγράμματα, όπως η χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων.
Φυσικά, όλες οι ηλικιακές ομάδες των καταναλωτών θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να αναλάβουν δράση για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων. Κάθε κράτος μέλος θα μπορούσε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα για ενήλικες για την ευαισθητοποίηση και γνώση σχετικά με το κόστος της σπατάλης τροφίμων και τα οφέλη από την πρόληψή τους σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ενισχυτικά σε αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει η διατροφική ευαισθητοποίηση στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με την ένταξη σχετικών μαθημάτων στα προγράμματα σπουδών των σχολείων, είτε μέσω της δημιουργίας ενός νέου υποχρεωτικού αυτοτελούς μαθήματος, όπως ήδη υπάρχουν σε ορισμένες χώρες ή/και τη συμπερίληψή του στα υπάρχοντα υποχρεωτικά θέματα.
Πένη Χαλάτση
