του Λάμπρου Κίσσα, Πολεοδόμου-Χωροτάκτη Μηχ.,Msc./123kissas@gmail.com
.
Για την επιστήμη της χωροταξίας και της πολεοδομίας, το Σύνταγμα του 1975 αποτέλεσε σημείο αφετηρίας του χωρικού σχεδιασμού, υπό την έννοια ότι, ο χωροταξικός σχεδιασμός προσδιορίστηκε για πρώτη φορά ως αποκλειστική υποχρέωση και δικαιοδοσία του κράτους.
Η “Οικιστική Περιοχή” του Ν.947/79
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, πως τα πρώτα ψήγματα “Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων”, βρίσκονται στο νόμο 947/79. Πράγματι, με μια πιο ενδελεχή προσέγγιση, έχουμε να παρατηρήσουμε πως ο Ν.947/79, καθόριζε “οικιστικές περιοχές” για σκοπούς παρόμοιους με τα ΕΠΣ του Ν.4447/16, όπως ισχύει, με πολύ μεγάλο βαθμό ομοιότητας, στην διάρθρωση των δύο σχεδιαστικών εργαλείων.
Σκοπός & Έννοια της “Οικιστικής Περιοχής”
Ο σκοπός του Ν.947/79 ήταν, συν τοις άλλοις «…ο καθορισμός της εννοίας και των λειτουργιών της οικιστικής περιοχής, των όρων και προϋποθέσεων, ως και της διαδικασίας διά τον χαρακτηρισμό, οριοθέτηση, γενική πολεοδομική διαρρύθμιση και ανάπτυξη ταύτης…και την εκτέλεση των βασικών πολεοδομικών έργων διά την εξασφάλιση της λειτουργικότητας και της αναπτύξεως ή αναμορφώσεως αυτής» (άρθ. 1).
Ως “οικιστική περιοχή” χαρακτηρίζεται η «…εδαφική έκτασις, η οποία, ως εκ της θέσεώς της και της φυσικής διαμορφώσεως του εδάφους και των κρατουσών εις αυτήν συνθηκών, δύναται να χρησιμοποιηθεί προς οικοδόμησιν και την δι` αυτής εξυπηρέτησιν της διαβιώσεως και της οργανωμένης κοινωνικής ζωής και παραγωγικής δραστηριότητος του ανθρώπου. Η οικιστική περιοχή δύναται να περιλαμβάνει και εξυπηρετεί μίαν ή πλείονας χρήσεις γης, ενώ δεν περιλαμβάνονται εκτάσεις υπαγόμενες εις ίδιον νομοθετικό καθεστώς» (άρθ.2).
Η διάρθρωση των “Οικιστικών Περιοχών”
Έχει πολύ ενδιαφέρον η μελέτη του Ν.947/79 κι όχι μόνο για “ιστορικούς” λόγους. Η διάρθρωσή του, έχει πολλές ομοιότητες με το Ν.4447/16, ενώ οι διαφοροποιήσεις του, είναι σε πολλή προοδευτική κατεύθυνση και δίνουν τροφή για σκέψεις. Βασικές συνιστώσες του ήταν, οι χρήσεις γης εντός των οικιστικών περιοχών, όπου διακρίνονται σε έξη (6) γενικές και ειδικές. Κατ` εξαίρεσίν, διά του προεδρικού διατάγματος περί χαρακτηρισμού της περιοχής ως οικιστικής, μπορούσαν να προβλέπονταν συγκεκριμένες ειδικές χρήσεις γης, πέραν των αναγραφέντων ειδικών χρήσεων.
Υπήρχε η υποχρέωση του καθορισμού του συντελεστή δόμησης και των λοιπών περιορισμών των οικιστικών περιοχών.
Αξιοσημείωτο είναι πως, γίνονταν μνεία και για τους οικισμούς με εγκεκριμένο σχέδιο ή τους οικισμούς προ του ‘23, που έχρηζαν για διάφορους λόγους, αναμόρφωση! (άρθ.6)
Υπήρχε το σχετικό κεφάλαιο για την αναγνώριση μιας περιοχής ως οικιστικής
και τις προϋποθέσεις αναγνωρίσεως (άρθρ. 7), όπως επίσης και τα προβλεπόμενα των μελετών και το περιεχόμενο αυτών. (άρθρ. 8),
Η κίνηση της διαδικασίας χαρακτηρισμού, δεν έχει καμιά διαφορά από αυτή των ΕΠΣ, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρουσιάζουν οι περιπτώσεις που οι ΟΤΑ προτείνουν στον Υπουργό μια περιοχή ως “οικιστική” και την διαδικασία της σύμφωνης γνώμης (άρθρ. 11).
Μπορούσε να υπάρξει αναστολή οικοδομικών εργασιών (αρθ.15), όπως επίσης οι συνέπειες κάλυπταν, εκτός την “οικιστική περιοχή” και την “οικεία ζώνη” (άρθρ. 16). Στις συνέπειες της έγκρισης μια “οικιστικής περιοχής” ήταν κι ο συντονισμός κι η προσαρμογή των προγραμμάτων και των σχεδίων των οργανισμών ή επιχειρήσεων κοινής ωφελείας «…προς ικανοποίησιν των αναγκών της οικιστικής περιοχής, εν όψει των υπό της μελέτης διαγραφομένων όρων αναπτύξεως αυτής». Επίσης, προέβλεπε κι ένα “πρώιμο Πρόγραμμα Καποδίστρια”, αφού εάν, «δύο ή πλείονες δήμοι, περιλαμβάνονται εντός της οικιστικής περιοχής δύναται να συνενούνται εκουσίως ή και αναγκαστικώς εις ένα δήμον ή μίαν κοινότητα, περιλαμβάνουσαν τας περιφερείας όλων των συγχωνευομένων». Προχωρώντας, ένα βήμα παραπάνω κι αναγνωρίζοντας και την ύπαρξη τοπικών αντιπαλοτήτων, προέβλεπε πως «Εφ` όσον η τοιαύτη ένωσις δεν κρίνεται δυνατή εν όψει των υφισταμένων τοπικών συνθηκών ή εφόσον και μετά την ένωσιν ταύτην διατηρούνται πλείονες δήμοι εντός της οικιστικής περιοχής, οι εις την οικιστικήν περιοχήν περιλαμβανόμενοι δήμοι συνιστούν υποχρεωτικώς ένα ή πλείονας συνδέσμους έχοντας ως σκοπόν την αντιμετώπισιν των εκ της αναπτύξεως ή αναμορφώσεως της οικιστικής περιοχής προκυπτόντων προβλημάτων. Υφισταμένου τοιούτου συνδέσμου άπασαι οι, κατά τον παρόντα νόμον αρμοδιότητες ή ενέργειες δήμων και κοινοτήτων ασκούνται υπ`αυτού ή απευθύνονται προς τούτον».
Προέβλεπε, επίσης την αναστολή οικοδομικών εργασιών (άρθ.29), διαδικασίες δημοσιότητας (άρθ.30), ζώνες κανονιστικών όρων δόμησης (άρθ.51), τα οριζόμενα για τις Πολεοδομικές Μελέτες, Πράξης Εφαρμογής (άρθ.52), κλπ.
Συνεπώς, κι έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θέματα παρθενογένεσης στον χωρικό σχεδιασμό του αιώνα μας, δεν υπάρχουν!
του Λάμπρου Κίσσα, Πολεοδόμου-Χωροτάκτη Μηχ.,Msc./123kissas@gmail.com
