Θα απογοητευθούν όσοι περιμένουν οριστικές αποφάσεις για την επιβολή ή μη πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, όπως επιδιώκει η Ελλάδα και άλλα 15 κράτη – μέλη, στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής. Η τελική απόφαση μάλλον θα ληφθεί σε δεύτερο χρόνο αφού την προσεχή Τρίτη έχει προγραμματιστεί νέο έκτακτο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στο οποίο θα συζητηθούν οι τεχνικές προτάσεις της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, του Βελγίου και της Πολωνίας. Οι πέντε χώρες έχουν αναλάβει να παρουσιάσουν λεπτομερή στοιχεία για την πρότασή τους υπέρ του πλαφόν ώστε να καμφθούν οι αντιρρήσεις κυρίως των Γερμανών και των Ολλανδών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της τελευταίας επιστολής της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν άφησε χθες ανοικτό το ενδεχόμενο τόσο ενός γενικού πλαφόν, αν συμφωνήσουν τα κράτη – μέλη, ενώ προωθεί παράλληλα και πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή. Όμως η ελληνική πρόταση, που στη στηρίζουν άλλα 15 κράτη – μέλη, για γενικό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που πωλείται εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εντελώς διαφορετική από τη λεγόμενη «Ιβηρική Εξαίρεση», το πλαφόν μόνο στην ηλεκτροπαραγωγή που εφαρμόζουν Ισπανία και Πορτογαλία από το περασμένο καλοκαίρι.
Τι σημαίνει, όμως, πλαφόν στο φυσικό αέριο που εισάγεται στην ΕΕ με βάση την πρόταση των 16 κρατών – μελών; Όπως εξήγησε χθες και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ. Σκρέκας, σημαίνει πως η χονδρική τιμή του καυσίμου θα έχει ανώτατη τιμή, που θα συνδιαμορφώνεται ανάλογα με τις διακυμάνσεις των τιμών σε διεθνή χρηματιστήρια (κόμβους) του φυσικού αερίου (ΗΠΑ, Ασία και Αυστραλία).
Το πλαφόν, δηλαδή, θα είναι κυμαινόμενο ανάλογα με τις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου ώστε η ΕΕ να εξακολουθήσει να προσελκύει φορτία του καυσίμου και να μη στραφούν οι προμηθευτές προς άλλες αγορές όπως οι ασιατικές που δεν έχουν καθορίσει ανώτατη τιμή. Με αυτό το μοντέλο αντιμετωπίζονται, κατά τον κ. Σκρέκα, οι ανησυχίες της Γερμανίας για ασφάλεια εφοδιασμού, για το αν θα καταφέρει να προσελκύσει αρκετές ποσότητες ώστε να καλύψει τις ανάγκες της.
Έτσι, οποιοσδήποτε θέλει να πωλήσει φυσικό αέριο εντός ΕΕ θα γνωρίζει πως υπάρχει μία ανώτερη τιμή π.χ. 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως κάποιοι δεν θα μπορούν (με μακροχρόνια συμβόλαια ή άλλες συμφωνίες όπως η πρόσφατη της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την γαλλική Total Energies για δύο φορτία υγροποιημένου αερίου το μήνα) να αγοράζουν φθηνότερα. Επιπλέον, κάποιοι θα μπορούν, σε περίπτωση άμεσης ανάγκης, να αγοράσουν και ακριβότερα.
Το πλεονέκτημα από την επιβολή του γενικού πλαφόν είναι πως δεν απαιτείται δαπάνη (π.χ. για επιδότηση παραγωγών ενέργειας ή προμηθευτών) από τα κράτη – μέλη. Γι’ αυτό και στηρίζεται από χώρες οι οποίες δεν διαθέτουν τα δημοσιονομικά περιθώρια της Γερμανίας…
Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο θα το προμηθεύονται σε χαμηλότερη τιμή. Με τη σειρά τους θα διαθέτουν το ρεύμα στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε πιο χαμηλή τιμή. Στη συνέχεια οι προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος θα μπορούν να προσφέρουν φθηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Έτσι θα υπάρξει και μείωση των επιδοτήσεων που παρέχουν σήμερα πολλές κυβερνήσεις, με τεράστιο κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή για τους φορολογούμενους.
Η «Ιβηρική Εξαίρεση»
Η Κομισιόν, ενώ περιμένει πολιτική συμφωνία για το ευρύτερο πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, όπως φαίνεται και από την επιστολή Φον ντερ Λάιεν, έχει ήδη μελετήσει το ενδεχόμενο πλαφόν στην τιμή του αερίου που καταναλώνουν οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το έχουν ήδη εφαρμόσει η Ισπανία και η Πορτογαλία από το καλοκαίρι, μέσω της λεγόμενης «Ιβηρικής Εξαίρεσης». Οι δύο κυβερνήσεις έχουν επιβάλλει πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου για ηλεκτροπαραγωγή.
Στην ουσία επιδοτούν τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και καλύπτουν τη διαφορά μεταξύ της αγοραίας τιμής και του πλαφόν που έχει καθοριστεί. Συνεπώς αυτό το μοντέλο έχει σημαντικό κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό και η πανευρωπαϊκή εφαρμογή του, όπως είπε ο κ. Σκρέκας, θα πρέπει να συνοδευτεί από χρηματοδότηση με ευρωπαϊκά κονδύλια. Επιπλέον, για τις άλλες χρήσεις, όπως για τη θέρμανση, δεν θα υπάρχει πλαφόν στο φυσικό αέριο και τα νοικοκυριά θα πληρώσουν το φετινό χειμώνα πολλαπλάσια τιμολόγια σε σχέση με πέρυσι.
Ο κ. Σκρέκας υποστήριξε χθες πως τον Σεπτέμβριο, αν συμπεριληφθούν όλοι οι φόροι και τα πρόσθετα τέλη, το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά ήταν στη χώρα μας 23 λεπτά ανά κιλοβατώρα με την Ισπανία στα 42 λεπτά ανά κιλοβατώρα και την Πορτογαλία στα 28 λεπτά. Συνεπώς, είπε ο υπουργός, το Ιβηρικό μοντέλο δεν διασφαλίζει χαμηλότερες τιμές από τον ελληνικό μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων από τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόζεται από αρχές Ιουλίου. Το πλαφόν των δύο χωρών έχει, δηλαδή, και κόστος επιδότησης για το δημόσιο ταμείο και τα τιμολόγια είναι υψηλότερα από την Ελλάδα (των γενναίων επιδοτήσεων, βέβαια…). Επιπλέον έχει διπλασιάσει την κατανάλωση φυσικού αερίου σε Ισπανία και Πορτογαλία αφού γίνονται και εξαγωγές.
Ο φόβος για σπατάλη λόγω πλαφόν
Αυτό ακριβώς το ζήτημα, η πιθανή αύξηση της κατανάλωσης αερίου, όταν έχει τεθεί κοινοτικός στόχος για εξοικονόμηση 15% σε μηνιαία βάση, ανησυχεί επίσης τους Γερμανούς. Εμφανίζονται να συνδέουν τη στάση τους για το πλαφόν με την ανάληψη πρόσθετων δεσμεύσεων εξοικονόμησης στην ηλεκτρική ενέργεια. Με βάση την τελευταία πολιτική συμφωνία, που έγινε κανονισμός της ΕΕ έχει θεσπιστεί εθελοντικό όριο μείωσης κατανάλωσης ρεύματος κατά 10% και υποχρέωση μείωσης κατά 5% τις ώρες αιχμής.
Το επόμενο πενθήμερο, μέχρι το νέο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας, θα αποφασιστούν οι τελευταίες, τεχνικές λεπτομέρειες, από τα πέντε κράτη – μέλη, μαζί με την Ελλάδα, που έχουν αναλάβει να ολοκληρώσουν την πρόταση για το γενικό πλαφόν.
Φώτης Κόλλιας
