Η ενεργειακή κρίση έφερε εμφατικά στο προσκήνιο τις δυνατότητες που έχουν οι πολίτες μέσα από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) όχι μόνο να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή φτώχεια, αλλά να καλύψουν οι ίδιοι, ως αυτοπαραγωγοί ατομικά ή συλλογικά, τις ενεργειακές τους ανάγκες.
Το Green Tank στην ανασκόπηση με τίτλο «Οι ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα και τις λiγνιτικές περιοχές» παρουσιάζει τις εξελίξεις του τελευταίου εξαμήνου για τις ενεργειακές κοινότητες στην επικράτεια, με ιδιαίτερη έμφαση στις λιγνιτικές περιοχές, σε συνέχεια της πρώτης ανασκόπησης που δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2021.
Αρχικά, αναλύεται η υφιστάμενη κατάσταση με βάση τα επίσημα στοιχεία του ΓΕ.ΜΗ. και του ΔΕΔΔΗΕ για τα έργα ενεργειακών κοινοτήτων τόσο στη χαμηλή και μέση τάση όσο και αυτών που καλύπτουν ίδιες ανάγκες ηλεκτρικής ενέργειας, αξιοποιώντας το εργαλείο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Στη συνέχεια, γίνεται μια κριτική αποτίμηση των θεσμικών και χρηματοδοτικών εξελίξεων του τελευταίου εξαμήνου, περιγράφονται οι βασικές προκλήσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή τους και κατατίθενται και προτάσεις για την ενίσχυση του θεσμού στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης.
Τα βασικά ευρήματα της ανάλυσης συνοψίζονται ως εξής:
- Το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων παραμένει αυξημένο στην επικράτεια καθώς και στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας. Συγκεκριμένα, ως τον Μάιο του 2022 καταγράφονται 1,258 ενεργές ενεργειακές κοινότητες στην επικράτεια, 222 περισσότερες από την αντίστοιχη καταγραφή του Νοεμβρίου 2021. Οι 246 από αυτές βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία (δεύτερη Περιφέρεια στην Ελλάδα σε πλήθος ενεργειακών κοινοτήτων μετά την Κεντρική Μακεδονία) και οι 19 στην Αρκαδία, αλλά όχι στη λιγνιτική Μεγαλόπολη.
- Ωστόσο, η έλλειψη διαθεσιμότητας του δικτύου και η γραφειοκρατία έχουν ως αποτέλεσμα τον χαμηλό ρυθμό ηλέκτρισης, περιορίζοντας σημαντικά τις δυνατότητες των πολιτών για συμμετοχή στην ενεργειακή μετάβαση. Συγκεκριμένα, ως τον Μάιο του 2022 τα στοιχεία της χαμηλής – μέσης τάσης και του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού αθροιστικά, δείχνουν ότι υπήρχαν 4,820 εκκρεμή αιτήματα έργων ΑΠΕ ενεργειακών κοινοτήτων συνολικής ισχύος 3,886.8 MW σε όλη τη χώρα, ενώ είχαν ηλεκτριστεί μόνο 884 έργα ισχύος 614,15 MW.
- Η συντριπτική πλειονότητα των ηλεκτρισμένων έργων βρίσκεται στη χαμηλή και μέση τάση όπου η παραγόμενη ενέργεια πωλείται στο δίκτυο (613 MW από 879 έργα), ενώ υπάρχουν μόλις 5 ηλεκτρισμένα έργα τα οποία αξιοποιούν το εργαλείο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού για να καλύψουν ίδιες ανάγκες με συνολική ισχύ 1,15 MW (0,03 ΜWστη Δυτική Μακεδονία). Συνεπώς, ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων έχει αξιοποιηθεί ως τώρα πρωτίστως για την απόκτηση κέρδους από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και όχι για την κάλυψη ιδίων αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια.
- Ωστόσο, την ίδια στιγμή παρουσιάζουν μεγάλη άνοδο τα αιτήματα για σύνδεση έργων εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού από ενεργειακές κοινότητες σε πανελλαδικό επίπεδο (89% συγκριτικά με τον Νοέμβριο του 2021), ενώ η Δυτική Μακεδονία καταγράφει τη μεγαλύτερη δυναμική στη χώρα με 14 νέα αιτήματα (+55,5% συγκριτικά με τον Νοέμβριο του 2021).
«Οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στηρίζοντας τα νοικοκυριά που επιλέγουν τη συλλογική αυτοπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτών για δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων και αξιοποίηση του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού για την κάλυψη των αναγκών τους φέρνει στο προσκήνιο τις ανάγκες αναβάθμισης του δικτύου, δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου για ενεργειακές κοινότητες, αλλά και μεγαλύτερης υποστήριξης, τόσο θεσμικά όσο και οικονομικά, των προσπαθειών αυτών»,
δήλωσε η Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτιδα πολιτικής του Green Tank.
