Σε καθοριστικό παράγοντα για την ενεργειακή ασφάλεια και επάρκεια της χώρας αναδεικνύεται η μονάδα Πτολεμαΐδα V της ΔΕΗ που, ενώ θα αποτελούσε ένα ισχυρό σύμβολο της απολιγνιτοποίησης, φαίνεται πως θα επιστρατευθεί ακόμα νωρίτερα ως εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής με λιγνίτη προκειμένου να «σώσει την παρτίδα» της ενεργειακής ασφάλειας.
Όπως είναι γνωστό, η χώρα έχει ήδη κάνει ένα βήμα πίσω στο σχέδιο της απολιγνιτοποίησης προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ενεργειακή ανασφάλεια που προκαλεί η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η σκληρή γραμμή που κρατάει η Μόσχα αναφορικά με την επιστροφή σε κανονική ροή των προμηθειών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η περίπτωση της λειτουργίας του Nord Stream 1 είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αβεβαιότητας που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη – και η Ελλάδα- τους επόμενους μήνες. Και μπορεί μετά την προγραμματισμένη συντήρησή του ο αγωγός να επέστρεψε σε λειτουργία, ωστόσο οι ροές παραμένουν περιορισμένες και η Ευρώπη προετοιμάζεται για τα χειρότερα. Αυτό απέδειξε και το σχέδιο για την ενεργειακή εξοικονόμηση που παρουσίασε πριν από δύο ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το σχέδιο αυτό, όπως σημειώθηκε χτες από υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη το απορρίπτει η Ελλάδα -και όχι μόνο- ωστόσο, η χώρα προετοιμάζεται εκτιμώντας τα χείριστα σενάρια. Ειδικότερα, στην εκπόνηση και προέγκριση του «Σχεδίου Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον τομέα του ηλεκτρισμού της Ελλάδας» προχώρησε ήδη η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας εξετάζοντας συνολικά 16 σενάρια κρίσης. Στα σενάρια που εντάσσει στην κατηγορία του μη ανεκτού κινδύνου είναι η διακοπή της τροφοδοσίας φυσικού αερίου από τη Ρωσία, με ή χωρίς τη λειτουργία της μονάδας τον επόμενο χειμώνα, ένα κύμα ψύχους και ισχυρές χιονοπτώσεις, καύσωνας σε συνδυασμό με περιορισμένες ροές φυσικού αερίου και κυβερνοεπίθεση στο Χρηματιστήριο Ενέργειας ή σε βασικές υποδομές.
Ενδιαφέρον, ωστόσο, έχει το γεγονός πως στο σενάριο της ανεπάρκειας των ορυκτών καυσίμων και ειδικά σε εκείνο της διακοπής των ροών φυσικού αερίου από τη Μόσχα, κομβικό ρόλο παίζει η λειτουργία ή όχι της νέας μονάδας της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδας.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και πλέον σύγχρονη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ που έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων εδώ και σχεδόν μία δεκαετία. Η Πτολεμαΐδα V πρόκειται να ξεκινήσει τη λειτουργία της δοκιμαστικά το φθινόπωρο, με στόχο να τεθεί το συντομότερο σε κανονική λειτουργία, ενισχύοντας σημαντικά το σύστημα. Η μονάδα θα έχει ισχύ 660 MW, ενώ το κόστος του έργου έχει φτάσει το 1,5 δισ. ευρώ. Η μονάδα αυτή θα έχει το χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα συγκριτικά με τις υπόλοιπες μονάδες που λειτουργούν με λιγνίτη. Οι εκπομπές ρύπων θα είναι χαμηλότερες κατά 60% και των σωματιδίων κατά 90%.
Η νέα αυτή μονάδα έχει αποτελέσει ορόσημο στις ανακοινώσεις για τα επόμενα βήματα της απολιγνιτοποίησης. Με την απόφαση για τη δημιουργία της να πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω, η χρήση λιγνίτη τέθηκε νωρίς υπό αμφισβήτηση τόσο λόγο της ανόδου των ΑΠΕ όσο και των φθηνότερων τιμών του φυσικού αερίου που κρίθηκε ως το μεταβατικό καύσιμο στην πορεία προς το πρασίνισμα του ενεργειακού συστήματος. Ωστόσο, ήδη από το 2019 ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ως στόχο απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού μείγματος το 2028 με την μονάδα αυτή να ορίζεται πως θα μετατραπεί σε μονάδα φυσικού αερίου από το 2025.
Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα δεδομένα με τον πρωθυπουργό να ανακοινώνει στις αρχές του Απριλίου πως για την επόμενη διετία θα αυξηθεί η λιγνιτική παραγωγή και η εξόρυξη κατά 50% ενώ η μονάδα Πτολεμαϊδα 5 θα λειτουργήσει ως λιγνιτική έως το 2028. Και αν χρειάζεται η Μελίτη και ο Άγιος Δημήτριος 5 θα συνεχίσουν να λειτουργούν. Από την πλευρά της η ΔΕΗ τονίζει ότι αυτή είναι μία παροδική καθυστέρηση που δεν αλλάζει το πρόγραμμα της απολιγνιτοποίησης που έχει ανακοινωθεί. Όπως έχει πρόσφατα σημειώσει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης, ο μακροπρόθεσμος στόχος απόσυρσης του λιγνίτη τα επόμενα 3 – 4 χρόνια δεν αλλάζει, όμως για λόγους ασφάλειας εφοδιασμού (και όχι οικονομικούς) μπορεί να πάει λίγο αργότερα, 1-1,5 χρόνο η διακοπή λειτουργίας ορισμένων μονάδων.
Χριστίνα Ζαφειρούλη
