Ακριβή θα αποβεί η υποχρέωση τήρησης αποθεμάτων φυσικού αερίου από τη χώρα μας, ένα ζήτημα που δεν είναι και τόσο απλό.
Δεν είναι μόνον η μίσθωση, εκτός συνόρων, των αναγκαίων υποδομών. Κυρίως, η μεταφορά είναι αυτή που θα επιβαρύνει το τελικό κόστος του χρησιμοποιούμενου από την ελληνική αγορά φυσικού αερίου σε έκτακτες ανάγκες.
Η Ελλάδα, ως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν διαθέτει εγκαταστάσεις αποθήκευσης, συζητά με την Ιταλία τη λύση στο πρόβλημα της, στο πλαίσιο του προς αναθεώρηση ευρωπαϊκού Κανονισμού για την Ασφάλεια Εφοδιασμού. Θα ήταν σαφώς διαφορετικά τα πράγματα αν είχαμε υλοποιήσει έγκαιρα τη μετατροπή της υπόγειας αποθήκης της Νότιας Καβάλας σε χώρο αποθήκευσης για το φυσικό αέριο. Όχι τώρα, αλλά πριν από ένδεκα και πλέον χρόνια, όταν είχε τεθεί στο τραπέζι ως επενδυτική πρόταση.
Η Ιταλία εμφανίζεται μονόδρομος ως επιλογή για δύο λόγους: και γιατί διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους με πολύ μεγάλη χωρητικότητα, φθάνουν συνολικά περίπου στα 20 δισ. κ.μ. και γιατί το αποθηκευμένο αέριο μπορεί να μεταφερθεί στην Ελλάδα μέσω του TAP. Η Βουλγαρία έχει περιορισμένες δυνατότητες αποθήκευσης, κάτω του 1 δισ. κ.μ., ενώ ο IGB αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το καλοκαίρι.
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Euro2day.gr, ο ΔΕΣΦΑ είναι σε συζητήσεις με την Snam, τον αντίστοιχο Διαχειριστή της Ιταλίας, πρώτα-πρώτα, για τη δυνατότητα χρήσης του δικτύου της, που συνδέεται με τον TAP. Το ιταλικό δίκτυο συνδέεται με τον TAP στο νότιο άκρο, στο «τακούνι» της Ιταλικής «μπότας», συνεπώς, είναι προϋπόθεση η χρήση του πρώτου.
Οι συζητήσεις αυτές ξεκίνησαν εδώ και λίγο καιρό, ύστερα από την υποχρεωτικότητα της τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας και για το φυσικό αέριο, που αποφάσισε να επιβάλει η Κομισιόν ενόψει του επόμενου χειμώνα. Η Ελλάδα υποχρεούται για τον χειμώνα 2022-2023 να διατηρεί σε αποθέματα το 15% της ετήσιας κατανάλωσης της σε φυσικό αέριο, που σημαίνει πρακτικά 900.000.000 κ.μ., καθώς η κατανάλωση του 2021 έφθασε περίπου τα 6 δισ. κ.μ. σημειώνοντας ρεκόρ.
Εντός του Απριλίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να υποβάλει τη νομοθετική πρόταση της, για να εγκριθεί άμεσα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο. Στο πλαίσιο της Αρχής της Αλληλεγγύης, που προβλέπει ήδη ο υφιστάμενος Κανονισμός για την Ασφάλεια Εφοδιασμού, η Ελλάδα οφείλει να συνάψει συμφωνία αλληλεγγύης με γειτνιάζον κράτος-μέλος και μάλιστα χωρίς καθυστέρηση. Επί του παρόντος, πάντως, επίσημη πρόταση δεν έχει γίνει στην Ιταλία, καθώς πρέπει πρώτα να ρυθμιστούν μια σειρά ζητημάτων.
Η χρήση του ιταλικού εθνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου, που διαχειρίζεται η Snam, η οποία μάλιστα είναι και ένας από τους μετόχους του ΔΕΣΦΑ, θα απαιτήσει μια σειρά ρυθμιστικών διευθετήσεων και αποφάσεων από τους Ρυθμιστές των δύο χωρών. Η μεταφορά του αερίου στην Ελλάδα μέσω TAP, επίσης, ενδεχομένως, να χρειαστεί ρυθμιστικές παρεμβάσεις από τους Ρυθμιστές, Ελλάδας, Ιταλίας, Αλβανίας, καθώς ο αγωγός περνά και από το αλβανικό έδαφος. Ο TAP διαθέτει δυνατότητα αντίστροφης ροής, η οποία ως τώρα δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί. Θα είναι η πρώτη φορά που θα ισχύσει μια τέτοια συνθήκη.
Ένα δεύτερο, κρίσιμο, θέμα που βρίσκεται υπό συζήτηση, είναι η εύρεση του αποθηκευμένου αερίου. Θα αγοράζεται απευθείας από την Ιταλία και θα αποθηκεύεται; Θα προσεγγίζουν καράβια για λογαριασμό εγχώριων προμηθευτών στους τερματικούς σταθμούς LNG της Ιταλίας (διαθέτει τρεις συνολικά, δύο στη βορειοδυτική ακτή της και έναν στη βορειοανατολική), θα γίνεται εκεί η αεριοποίηση και ακολούθως η αποθήκευση; Θα στέλνουμε εμείς αέριο στην Ιταλία μέσω TAP, μία επιλογή εξίσου ακριβή; Όλα αυτά μένει να απαντηθούν.
Οι υποδομές της Ιταλίας
Η Snam είναι ο μεγαλύτερος φορέας αποθήκευσης στην Ιταλία, μέσω της θυγατρικής της, Stoggaggi Gas Italia (Stogit), η οποία διαχειρίζεται 9 εγκαταστάσεις αποθήκευσης, δυναμικότητας 17 δισ. κ.μ., που λειτουργούν σε συνέργεια με τις υποδομές μεταφορών και επαναεριοποίησης της εταιρίας.
Στη γειτονική χώρα παρέχουν ανάλογες υπηρεσίες και δύο ανεξάρτητες εταιρίες. Η ItalGas Storage, που διαθέτει μία αποθήκη και η Edison Stoccaggio Spa, με 3 αποθήκες. Οι εγκαταστάσεις αυτές προέκυψαν από την αξιοποίηση εξαντλημένων πεδίων υδρογονανθράκων, υδροφόρους ορίζοντες ή σπήλαια αλατιού.
Προς το παρόν, δεν έχει αποφασιστεί αν η Ελλάδα θα χρησιμοποιήσει μόνο τις αποθήκες της Stogit, ή και κάποιες των δύο ανεξάρτητων εταιριών.
Να σημειωθεί ότι η Ιταλία με τη Γαλλία είναι οι δύο ευρωπαϊκές χώρες που επιβάλουν υποχρεωτική τήρηση αποθεμάτων φυσικού αερίου, πολύ πριν από τη σχετική απόφαση της Κομισιόν. Στη γειτονική χώρα, μάλιστα, η αποθήκευση είναι ρυθμιζόμενη αγορά, μέσω ετήσιων δημοπρασιών.
Η αποθήκη της Νότιας Καβάλας
Η δημόσια διαβούλευση για τον Κανονισμό Τιμολόγησης της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου, στη Νότια Καβάλα, την Κοινωνικοποίηση του έργου και το πρόγραμμα ανάπτυξης του εθνικού συστήματος μεταφοράς του ΔΕΣΦΑ για το 2022-2031, πήρε και δεύτερη παράταση, αυτή τη φορά ως τις 11 Απριλίου.
Η ΡΑΕ αποφάσισε τη νέα παράταση, ύστερα από αίτημα του ΔΕΣΦΑ, ο οποίος θέλει να συνεκτιμήσει τα δεδομένα σε σχέση με τον προς αναθεώρηση Κανονισμό για την Ασφάλεια Εφοδιασμού, της Κομισιόν. Εφόσον ο Κανονισμός εγκριθεί ως τότε, ενδεχομένως, να μη χρειαστεί νέα παράταση. Διαφορετικά, δεν αποκλείεται να πάμε και σε τρίτη.
Σε κάθε περίπτωση, η επένδυση πηγαίνει όλο και προς τα πίσω. Εάν δεν προκύψει ανάγκη καινούριας παράτασης της δημόσιας διαβούλευσης, η ΡΑΕ εκτιμάται ότι θα είναι σε θέση να καταθέσει τα δύο προαπαιτούμενα ρυθμιστικά κείμενα, Κανονισμός Τιμολόγησης και Κοινωνικοποίηση του έργου, στο ΤΑΙΠΕΔ εντός του Μαΐου, για να ορισθεί, στη συνέχεια, από το Ταμείο η προθεσμία υποβολής δεσμευτικών προσφορών από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Με αυτά τα δεδομένα, η ανάθεση του έργου μετατίθεται, στην καλύτερη των περιπτώσεων, εντός του πρώτου τριμήνου του 2023, κάτι που σημαίνει ότι βγαίνει εκτός το αυστηρό χρονοδιάγραμμα που προέβλεπε η 13η Έκθεση Αξιολόγησης της Κομισιόν για τον Φεβρουάριο.
Αθηνά Καλαϊτζόγλου
