Μέσα σε μια εβδομάδα, από τα τέλη Δεκεμβρίου έως τις αρχές Ιανουαρίου, οι θερμοκρασίες πάνω από την Αρκτική αυξήθηκαν κατά περίπου 40 βαθμούς Κελσίου. Αν και αυτό μπορεί να ηχεί ανησυχητικό, πρόκειται για φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει κάθε δύο χρόνια. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τις ενέργειες του ανθρώπου, μπορεί να κάνει αυτά τα φαινόμενα πιο συχνά.
Η αποκαλούμενη αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση (sudden stratospheric warming –SSW) αφορά τις θερμοκρασίες 50.000 έως 100.000 πόδια πάνω από το έδαφος. Διαταράσσει το τυπικό χειμερινό κλίμα στην αρκτική στρατόσφαιρα (πολική δίνη ή πολικός στρόβιλος) και συνήθως οδηγεί σε πιο ακραίες καιρικές συνθήκες τον χειμώνα σε περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η πολική δίνη είναι μια τεράστια κυκλική κίνηση ψυχρών ανέμων γύρω από τον Αρκτικό Κύκλο, από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Αλλά κατά τη στρατοσφαιρική θέρμανση, αν είναι αρκετά ισχυρό το φαινόμενο, οι άνεμοι συχνά αναστρέφονται, ενώ η πολική δίνη χωρίζεται σε δύο ή τρεις ξεχωριστούς στροβίλους, οι οποίοι στη συνέχεια μετακινούνται νότια προς τα μεσαία γεωγραφικά πλάτη, μεταφέροντας ψυχρές αέριες μάζες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιφνίδια στρατοσφαιρική θέρμανση εξαπλώνεται προς τα κάτω μέσα από τα σύννεφα προς την επιφάνεια της Γης για μερικές εβδομάδες. Όταν συμβαίνει αυτό, ακολουθεί ένα φαινόμενο ντόμινο στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη όπως ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ασία. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν σίγουρα ακολουθούν ακραίες χειμερινές καιρικές συνθήκες, και δεδομένου του αναμενόμενου μοτίβου στις ΗΠΑ, αυτό πιθανότατα θα συμβεί κατά μήκος της ανατολικής ακτής. Η στρατοσφαιρική θέρμανση αυτών των ημερών χαρακτηρίζεται «σημαντικό» γεγονός, σύμφωνα με το CBS News.
Αιτίες ξαφνικής στρατοσφαιρικής θέρμανσης
Κατά τον Δρ. Τζούντα Κοέν, η αρχή της ξαφνικής θέρμανσης στη στρατόσφαιρα εντοπίζεται πολύ πιο κοντά στο έδαφος, στην τροπόσφαιρα. Αλλά για να φτάσει αυτή η απότομη διαταραχή στη στρατόσφαιρα, απαιτείται η υπερβολική ενέργεια ενός ακραίου καιρικού μοτίβου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο συνδυασμός των υψηλότερων θερμοκρασιών στην Αρκτική, της μείωσης του όγκου του θαλάσσιου πάγου και ενός ενισχυμένου ρεύματος αέρα, είναι ο λόγος για τον οποίο η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε συχνότερα φαινόμενα αιφνίδιας στρατοσφαιρικής θέρμανσης. Πάντως, ο ίδιος αναγνωρίζει ότι το ζήτημα είναι αμφιλεγόμενο.
Ο Κοέν θεωρεί ότι η διαδικασία θέρμανσης που βρίσκεται σε εξέλιξη στη στρατοσφαιρική Αρκτική αυτή τη στιγμή ξεκίνησε τον Οκτώβριο. Στη βορειοδυτική Ρωσία και τη Σκανδιναβία, ο θερμότερος Αρκτικός Ωκεανός οδηγεί σε έναν ενισχυμένο θερμικό θόλο που «σπρώχνει» το ρεύμα του αέρα προς τα βόρεια.
Δεδομένου του μειωμένου όγκου των πάγων, η υπερκείμενη ατμόσφαιρα απορροφά περισσότερη υγρασία από τον Αρκτικό Ωκεανό και, όταν είναι αρκετά κρύα, προκαλούνται περισσότερες χιονοπτώσεις ανατολικά του θερμικού θόλου.
Αυτό το κάλυμμα χιονιού, λέει ο Κοέν, δημιουργεί μια εξαιρετικά κρύα μάζα αέρα πάνω από το εσωτερικό της Σιβηρίας, του Καζακστάν και της Μογγολίας. Αυτός ο ψυχρότερος αέρας έχει το αντίθετο αποτέλεσμα στο ρεύμα αέρα στην ανατολική Σιβηρία και στον βόρειο Ειρηνικό, ωθώντας τον νότο.
Αυτό το μοτίβο έφερε δύο εκπληκτικά ρεκόρ την περασμένη εβδομάδα. Στις 28 Δεκεμβρίου, καταγράφηκε (ανεπίσημα) στη Μογγολία η υψηλότερη πίεση που έχει σημειωθεί ποτέ στη Γη. Μόλις τρεις ημέρες αργότερα, συνέβη το αντίθετο: ο Βόρειος Ειρηνικός και η Αλάσκα κατέγραψαν τις χαμηλότερες πιέσεις.
Έρχεται ακραίο χειμερινό καιρό μοτίβο
Ο Κοέν λέει προειδοποιεί ότι έπειτα από το φαινόμενο της στρατοσφαιρικής θέρμανσης, οι μεγαλύτερες επιπτώσεις συνήθως ακολουθούν σε περίπου δύο εβδομάδες, καθώς ανακατεύονται τα συστήματα και δημιουργούνται νέα μοτίβα. Ο χρόνος και ο βαθμός ποικίλλουν από γεγονός σε γεγονός.
Στο συγκεκριμένο φαινόμενο, εκτιμάται ότι το κύριο ξέσπασμα θα εμφανιστεί πρώτα στην Ευρώπη και την Ανατολική Ασία έως τα μέσα Ιανουαρίου. Αλλά ακολούθως τα μοντέλα υπολογιστών δείχνουν μια αλλαγή, με πιθανότητες να επηρεαστούν οι ΗΠΑ αργότερα αυτόν το μήνα.
Ο Κοέν προειδοποιεί ότι η πιθανότητα για ακραίες χειμερινές καιρικές συνθήκες μπορεί να διαρκέσει για αρκετό διάστημα.
