Το περιβαλλοντικό κίνημα είναι ένα δυσανάγνωστο φαινόμενο. Από τη μία πλευρά, οι περιβαλλοντιστές ισχυρίζονται συχνά ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ένα σημαντικό πρόβλημα, ίσως το σημαντικότερο που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Παρά το γεγονός όμως ότι εκφράζονται αυτές οι απόψεις, βλέπουμε συχνά περιβαλλοντιστές να απορρίπτουν τα βήματα εκείνα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης.
Ο Matt Yglesias πρόσφατα αναφέρθηκε σε ένα ρεπορτάζ όπου τρεις μεγάλες περιβαλλοντικές ομάδες στο Μέην πέτυχαν να σταματήσει η κατασκευή μιας γραμμής μεταφοράς ρεύματος από τον Καναδά που θα μετέφερε αρκετή καθαρή υδροηλεκτρική ενέργεια στις ΗΠΑ ώστε να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα κατά 3 εκατομμύρια τόνους ετησίως, το ισοδύναμο με την απόσυρση 700.000 αυτοκινήτων από την κυκλοφορία.
Στη Γερμανία, περιβαλλοντιστές κατάφεραν να κάνουν την κυβέρνηση να συμφωνήσει να κλείσει ολόκληρη την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, εξέλιξη που θα οδηγήσει σε μια μεγάλη αύξηση των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου. Σε άλλες χώρες, περιβαλλοντιστές πέτυχαν την κατεδάφιση εργοστασίων παραγωγής καθαρής υδροηλεκτρικής ενέργειας και την αποτροπή κατασκευής εγκαταστάσεων ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Πολλοί έχουν μάλιστα χλιαρή στάση απέναντι στους φόρους άνθρακα. Τι συμβαίνει λοιπόν;
Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν δύο είδη περιβαλλοντισμού. Ο επιστημονικός περιβαλλοντισμός εξετάζει τα ζητήματα από μια ορθολογική οπτική κόστους/οφέλους, έχοντας πάντα κατά νου το τελικό αποτέλεσμα – την επίδραση των πολιτικών στο φυσικό περιβάλλον.
Το μεγαλύτερο και ισχυρότερο κομμάτι του περιβαλλοντικού κινήματος είναι αυτό που θα ονομάζαμε «συναισθηματικό περιβαλλοντισμό». Αυτό το κίνημα επικεντρώνεται στα συμφέροντα των ανθρώπων, και όχι του υπόλοιπου ζωικού βασιλείου. Απορρίπτει πολιτικές που φαίνονται ριψοκίνδυνες για τους ανθρώπους (όπως η πυρηνική ενέργεια) μολονότι αυτές είναι επωφελείς για άλλα ζώα. Η εστίαση εδώ είναι στο ορατό και το τοπικό (οι άσχημες γραμμές μεταφοράς ρεύματος) και όχι στο αόρατο και το παγκόσμιο (την κλιματική αλλαγή).
Δεν υπάρχει τίποτα περίεργο στο φαινόμενο πολιτικά κινήματα να εργάζονται εναντίον των διακηρυγμένων τους συμφερόντων. Πολλοί υποστηρικτές της στέγασης αντιδρούν στην προοπτική οικοδόμησης νέων οικιών και υποστηρίζουν τον έλεγχο των ενοικίων. Οι εθνικιστές στις ΗΠΑ που ανησυχούν για την αύξηση της ισχύος της Κίνας συχνά αντιτίθενται στη μετανάστευση Κινέζων με υψηλές δεξιότητες στις ΗΠΑ. Όσοι δηλώνουν ότι “οι μαύρες ζωές μετράνε” προσπαθούν να αφαιρέσουν χρηματοδότηση από την αστυνομία. Οι υποστηρικτές υψηλότερων επιτοκίων υπερασπίζονται αυστηρές νομισματικές πολιτικές που μειώνουν μακροπρόθεσμα τα επιτόκια. Υπάρχουν πολλά παρόμοια παραδείγματα.
Ακόμη όμως και αν συγκρίνουμε το περιβαλλοντικό κίνημα με αυτά τα παραδείγματα, και πάλι αυτό θα ξεχωρίσει. Η αδυναμία του επιστημονικού περιβαλλοντισμού και η δύναμη του συναισθηματικού περιβαλλοντισμού εγείρει σημαντικά προβλήματα για τους διανοούμενους που ασχολούνται με τη δημόσια πολιτική. Πώς μπορούμε άραγε να αναπτύξουμε αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι πολιτικοί μας σύμμαχοι δεν κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να πετύχουν τους διακηρυγμένους πολιτικούς τους στόχους;
Tου Scott Sumner
Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής του Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 15 Ιανουαρίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης.
