Μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου θα ξεκινήσει και πάλι η νομιμοποίηση των μεγάλων αυθαιρέτων, διαδικασία που είχε παγώσει στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020. Όμως, αυτή τη φορά η τακτοποίησή τους θα συνοδεύεται από πόρισμα ελεγκτή δόμησης. Με άλλα λόγια, στην περίπτωση των παράνομων κτισμάτων της Κατηγορίας 5 θα είναι υποχρεωτικός ο έλεγχος στο σύνολο των δηλώσεων και όχι μόνο στο 5% όπως ισχύει σήμερα, αλλά ουδέποτε έχει ενεργοποιηθεί.
Επίσης, τα πρόστιμα νομιμοποίησής τους θα είναι σαφώς υψηλότερα, σε σύγκριση με εκείνα των υπολοίπων Κατηγοριών (1 έως 4). Σε κάθε περίπτωση διατηρείται η κόκκινη γραμμή – την οποία έχει αποδεχθεί και το Συμβούλιο της Επικρατείας – που βάζει φρένο στην τακτοποίηση ;όσων παράνομων κτισμάτων έχουν κτιστεί μετά την 27η Ιουλίου του 2011.
Να σημειωθεί ότι στα αυθαίρετα της «Κατηγορίας 5» περιλαμβάνονται κτίρια δίχως οικοδομική άδεια, ή εκείνα που έχουν υπερβάσεις άνω του 40% των πολεοδομικών μεγεθών κάλυψης και δόμησης και άνω του 20% του επιτρεπόμενου ύψους.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη νομοθετική πρόταση που ετοιμάζει το επιτελείο του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Νίκου Ταγαρά, οι μεγάλες αυθαιρεσίες θα μπορούν να συνεχίσουν να «τακτοποιούνται» μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) για την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου έως το 2025. Οι νέες ρυθμίσεις εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμες εντός των θερινών μηνών.
Ειδικά, για τα μεγάλα αυθαίρετα προκειμένου να διασφαλιστεί αντίστοιχο περιβαλλοντικό ισοζύγιο, τα πρόστιμα θα συγκεντρώνονται σε ειδικό λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου και θα κατευθύνονται στις περιοχές που υποβαθμίζονται από τις πολεοδομικές παρανομίες, προκειμένου οι δήμοι να μπορούν να προχωρούν στις απαλλοτριώσεις οικοπέδων που έχουν εδώ και χρόνια δεσμευθεί για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων αλλά δεν υπήρχαν τα κονδύλια, αλλά και σε άλλες περιβαλλοντικές δράσεις.
Το ζήτημα αφορά όχι μόνο τους ιδιώτες, αλλά και το Δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή τους δήμους. Παρότι τα τελευταία χρόνια πολλοί δήμοι κινητοποιήθηκαν και νομιμοποίησαν αυθαίρετα κτίρια (κυρίως σχολικά κτίρια), ακόμη πολλά παραμένουν ατακτοποίητα με συνέπεια να μην μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης, σε προγράμματα ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Δήμος Βόλβης που έχει 15 αυθαίρετα δημοτικά κτίρια ή της Ασπροβάλτας όπου παράνομο είναι το ίδιο το δημαρχείο. Στα αυθαίρετα δημόσια κτίρια, τα οποία είχαν κτιστεί ως δημόσια έργα ή ως έργα εθνικής άμυνας, δίχως μελέτες και οικοδομικές άδειες περιλαμβάνονται νοσοκομεία, δικαστήρια, φυλακές, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.
Να σημειωθεί ότι οι διαδικασίες νομιμοποίησής των κτιρίων της Κατηγορίας 5 σταμάτησε από τις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου, όταν ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος κ. Κωστής Χατζηδάκης δεν έδωσε παράταση τακτοποίησης, μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, παρά μόνο στις υπόλοιπες κατηγορίες αυθαιρέτων (1 έως 4). Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, με νέες ρυθμίσεις κτίρια της «Κατηγορίας 5» μετακινήθηκαν στην «Κατηγορία 4» προκειμένου να μπορούν να δηλωθούν και να αξιοποιηθούν ενώ προωθήθηκαν και άλλες ρυθμίσεις για τακτοποίηση κτιρίων της Κατηγορίας 5, τα οποία διαχειρίζονται οι τράπεζες μετά από πληστηριασμούς, εκμισθώνονται με σύμβαση leasing, μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ κλπ.
Επίσης, οι αποσπασματικές ρυθμίσεις δημιούργησαν διάφορα παράδοξα. Για παράδειγμα έχουν δικαίωμα τακτοποίησης οι κληρονόμοι αυθαιρέτων, αλλά όχι οι σημερινοί ιδιοκτήτες. Επίσης, μεγάλα αυθαίρετα συνεχίζουν να δηλώνονται σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η ρύθμιση όμως είναι οριζόντια για τις συγκεκριμένες δημοτικές ενότητες και έτσι μπορούν να γλιτώσουν την κατεδάφιση και τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές αλλά δεν υπέστησαν καμία βλάβη.
Πένη Χαλάτση
