Από τον Σταύρο Γριμάνη
Τους νέους περιβαλλοντικούς όρους για τη λειτουργία του λιγνιτωρυχείου Μεγαλόπολης της ΔΕΗ με την προοπτική της απολιγνιτοποίησης, περιγράφει σχετική απόφαση του ΥΠΕΝ.
Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα από τα βασικά λιγνιτικά πεδία της ΔΕΗ έχει ιδιαίτερη σημασία ο χειρισμός του λόγω της σταδιακής απεξάρτησης της χώρας από το θεωρούμενο κάποτε «εθνικό καύσιμο».
Ειδικότερα, με απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ εγκρίθηκαν οι αναθεωρημένοι περιβαλλοντικοί όροι για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιγνίτη του λιγνιτωρυχείου «Μεγαλόπολης», μετά την αναπροσαρμογή βάσει της απολιγνιτοποίησης, σε χώρο έκτασης 52.303.500 τ.μ.
Με την παρούσα απόφαση, αναθεωρείται η ΑΕΠΟ καθώς το έργο αναπροσαρμόζεται, εκσυγχρονίζεται και βελτιώνεται συνολικά, βάσει των προβλέψεων της απολιγνιτοποίησης. Όπως αναφέρεται, προβλέπεται ενδεικτικά, παύση της εξορυκτικής δραστηριότητας το 2028, η οποία επιφέρει, σε σχέση με τον αδειοδοτημένο μεταλλευτικό σχεδιασμό, μείωση εξόρυξης λιγνίτη, δημιουργία διαφορετικών τελικών ορυγμάτων, διαμόρφωση αποθέσεων στείρων υλικών σε χαμηλότερα υψόμετρα, σχηματισμό λιμνών σε διαφορετική θέση, με διαφορετική έκταση και υψόμετρο στάθμης, διαμόρφωση νέου τελικού αναγλύφου και αναπροσαρμογή του τρόπου και μορφής αποκατάστασης.
Επιπρόσθετα, λαμβανομένων υπόψη και των νέων δεδομένων, μεταβάλλονται ορισμένοι όροι της ΑΕΠΟ και επιβάλλονται πρόσθετοι που διασφαλίζουν περαιτέρω την προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής του έργου.
Το έργο και η προοπτική
Το έργο που αφορά η ΑΕΠΟ είναι υφιστάμενο και ο τρόπος και η μορφή επέμβασης και αποκατάστασης, αναπροσαρμόζονται στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης της χώρας, βάσει του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ),του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) και των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ).
Σύμφωνα με το στόχο της απολιγνιτοποίησης, οι λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν το 2028. Η μεταλλευτική δραστηριότητα αφορά τις επεμβάσεις στα επιμέρους ορυχεία του λιγνιτωρυχείου: Μαραθούσας, Χωρεμίου, Κυπαρισσίων και Θωκνίας και σύμφωνα με την τροποποίηση του μεταλλευτικού σχεδιασμού, οι εργασίες εξόρυξης του λιγνίτη διενεργούνται πλέον μόνο στο ορυχείο Χωρεμίου (κύριος τομέας και δυτικό πεδίο).
Το ορυχείο Θωκνίας, έχει ήδη εξοφληθεί από το 1994 και δεν γίνονται πλέον σε αυτό εργασίες εξόρυξης. Τμήμα του χρησιμοποιείται ως χώρος απόθεσης για την τέφρα, τη γύψο και τις λάσπες των ΑΗΣ Μεγαλόπολης.
Στα ορυχεία Κυπαρισσίων και Μαραθούσας, η εκμετάλλευση του κοιτάσματος ολοκληρώθηκε κατά τα έτη 2006 και 2018 αντίστοιχα και πλέον διενεργούνται αποκλειστικά εργασίες απόθεσης αγόνων υλικών, στο πλαίσιο ολοκλήρωσης των σταδίων αποκατάστασης και κλεισίματος αυτών. Ομοίως οι εργασίες αποκατάστασης και κλεισίματος θα ακολουθήσουν για τα λοιπά μέρη του λιγνιτωρυχείου, που λαμβάνουν χώρα λόγω της απολιγνιτοποίησης. Τέλος προβλέπεται ότι ορισμένα τμήματα του λιγνιτωρυχείου, αδιατάρακτα αλλά και διαταραγμένα θα αποκατασταθούν και παραχωρούνται στο Ελληνικό Δημόσιο.
Τροποποίηση μεταλλευτικού σχεδιασμού
Στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης και της πρόωρης ολοκλήρωσης των μεταλλευτικών εργασιών το 2028, ο μεταλλευτικός σχεδιασμός του έργου, επικαιροποιείται και τροποποιείται αναλόγως. Κύριο αποτέλεσμα της τροποποίησης, σε σχέση με τον ήδη περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο σχεδιασμό, είναι η μεταβολή των χώρων εκμετάλλευσης, η μείωση των εξορύξεων και η σημαντική μείωση των εκτάσεων κατάληψης.
Πιο συγκεκριμένα, ο επικαιροποιημένος μεταλλευτικός σχεδιασμός προβλέπει:
• την απόληψη περιορισμένων ποσοτήτων λιγνίτη χωρίς την ανάγκη εκτροπής των ποταμών Αλφειού και Ελισσώνα.
• την ακύρωση των μεταλλευτικών επεμβάσεων στα πεδία νότια και δυτική επέκταση ορυχείου Χωρεμίου, δυτική και βόρεια επέκταση ορυχείου Μαραθούσας, βορειοανατολική επέκταση ορυχείου Κυπαρισσίων και Τομέας Θ-Κ.
• την ακύρωση των έργων μετατόπισης δικτύων υποδομής και έργων εκτροπών (μετατόπιση τμημάτων της κοίτης του π. Αλφειού, διευθέτηση προς τα δυτικά, τμήματος της κοίτης του Αλφειού, μετατόπιση τμήματος της κοίτης του ποταμού Ελισσώνα, μετατόπιση προς νότο τμήματος της υφιστάμενης σιδηροδρομικής γραμμής του ΟΣΕ, στα νότια του Ορυχείου Χωρεμίου, μετατόπιση γραμμών μεταφοράς ρεύματος)
• την αξιοποίηση αδιατάρακτων εδαφών τα οποία προοριζόταν για μεταλλευτική χρήση και για χώρους αποθέσεων, προς εγκατάσταση Φωτοβολταικών σταθμών.
• τη μη υλοποίηση νεότερων βοηθητικών έργων και εγκαταστάσεων, πέραν αυτών που βρίσκονται ήδη σε λειτουργία.
Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις επιφανείας – επεξεργασίας που κατασκευάζονται και λειτουργούν για τις ανάγκες του έργου προβλέπονται:
1. Δύο εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων Ορυχείων Μεγαλόπολης (εντός των πεδίων Κυπαρισσίων κ’ Μαραθούσας), αποτελούμενη η καθεμία από:
– Φρεάτιο άφιξης, όπου πραγματοποιείται και η αρχική ανύψωση των λυμάτων.
– Μονάδα προεπεξεργασίας, αποτελούμενη από εσχάρωση, αμμοσυλλογή, λιποσυλλογή.
– Δεξαμενή εξισορρόπησης ροής
– Μονάδα δευτεροβάθμιας βιολογικής επεξεργασίας, αποτελούμενη από δεξαμενή αερισμού και δεξαμενή τελικής καθίζησης/διαύγασης.
– Μονάδα απολύμανσης.
– Μονάδα επεξεργασίας της ιλύος, η οποία περιλαμβάνει χώνευση, πάχυνση και ξήρανση.
– Δεξαμενή αποθήκευσης ιλύος.
2. Πρατήριο υγρών καυσίμων αποτελούμενο από αντλίες τροφοδοσίας και 6 δεξαμενές (5 υπόγειες και 1 υπέργεια) αποθήκευσης καυσίμων (πετρελαίου και βενζίνης).
3. Συνεργείο συντήρησης μικρών οχημάτων.
4. Συνεργείο βαρέων οχημάτων.
5. Διάφορα συνεργεία μηχανολογικής συντήρησης.
7. Δίκτυα γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος για τις ανάγκες του λιγνιτωρυχείου .
8. Λοιπές κινητές βοηθητικές εγκαταστάσεις.
Από το 1969
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το λιγνιτικό κοίτασμα Μεγαλόπολης μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1957 ενώ το 1969 άρχισε η εκμετάλλευση του λιγνίτη από τη ΔΕΗ. Μάλιστα για πρώτη φορά τόσο φτωχός λιγνίτης εξορυσσόταν με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το λιγνιτωρυχείο Μεγαλόπολης ξεκίνησε με ετήσια παραγωγή 1 εκατ. τόνους και έφθασε το 2006 τους 13,5 εκατ. τόνους, ενώ το 2012 η παραγωγή είχε κινηθεί στα επίπεδα των 9,6 εκατ. τόνων.
