Από τον Κώστα Δεληγιάννη
Νέες επενδύσεις έως 570 εκατ. ευρώ στο ελληνικό σύστημα μεταφοράς αερίου, είναι πιθανό να «ξεκλειδώσει» το Market Test που διενεργεί ο ΔΕΣΦΑ και το οποίο θα αποτυπώσει το ενδιαφέρον ξένων και Ελλήνων χρηστών για την πραγματοποίηση νέων έργων αναβάθμισης, που θα ενισχύσουν τον ρόλο της Ελλάδας σε «πύλη εισόδου» καυσίμου με προορισμό έως την Κεντρική Ευρώπη.
Το ύψος των επενδύσεων θα οριστικοποιηθεί μετά τη διενέργεια και της δεύτερης φάσης της Δοκιμής Αγοράς που διενεργεί ο ΔΕΣΦΑ, στο πλαίσιο της οποίας οι συμμετέχοντες θα υποβάλουν δεσμευτικές πλέον προσφορές για τη δέσμευση δυναμικότητας σε υφιστάμενα και νέα σημεία «εισόδου» και «εξόδου» του συστήματος. Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουνίου, με την υποβολή των μη δεσμευτικών προσφορών να αποτυπώνει σημαντική ζήτηση.
Όπως είχε ανακοινώσει τότε ο Διαχειριστής, 27 συνολικά εταιρείες υπέβαλαν αιτήματα για δέσμευση δυναμικότητας, με ορίζοντα από το επόμενο έτος μέχρι και το 2050. Από τις 27 προτάσεις, οι 17 προήλθαν από διεθνείς εταιρείες, κυρίως της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (όπως Βουλγαρία, Ρουμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Γερμανία, Κύπρο, Βόρεια Μακεδονία), αλλά και των ΗΠΑ – γεγονός που ανέδειξε τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.
Τρία σενάρια
Με σκοπό την ολοκλήρωση της διαδικασίας, πριν από λίγα 24ωρα ο Διαχειριστής έθεσε σε διαβούλευση τις Κατευθυντήριες Γραμμές για το Market Test. Σύμφωνα με το υπό διαβούλευση κείμενο, από τη ζήτηση που καταγράφηκε με βάση τις μη δεσμευτικές προσφορές, προκύπτουν τρία σενάρια αναβάθμισης και επέκτασης του συστήματος για την κάλυψή της.
Το πρώτο σενάριο, και μεγαλύτερων διαστάσεων, αφορά την κατασκευή ενός δεύτερου αγωγού μήκους 410 χιλιομέτρων από το Πάτημα Ελευσίνας μέχρι τη Νέα Μεσημβρία, ο οποίος θα πλαισιώσει τον υφιστάμενο αγωγό του συστήματος μεταφοράς. Το ύψος της επένδυσης υπολογίζεται στα 574 εκατ. ευρώ, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ποσό για την αναβάθμιση που θα χρειαστεί σε δύο Σταθμούς Συμπίεσης (Αμπελιά, Νέα Μεσημβρία).
Το δεύτερο σενάριο περιορίζεται την κατασκευή ενός δεύτερου αγωγού στα 250 χιλιόμετρα, από την Κατερίνη έως τη Λιβαδειά. Η επένδυση υπολογίζεται στα 350 εκατομμύρια, και πάλι χωρίς τις αναβαθμίσεις των δύο Σταθμών Συμπίεσης.
Η τρίτη εκδοχή αναβάθμισης, που είναι και η πιο περιορισμένη, μειώνει το μήκος του συμπληρωματικού αγωγού στα 160 χιλιόμετρα, από τη Ραψάνη μέχρι τον Μπράλο. Για την κατασκευή του, εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν κεφάλαια ύψους 224 εκατ. ευρώ.
Το χρονοδιάγραμμα
«Κριτής» για το αν θα υλοποιηθεί κάποιο από τα παραπάνω επενδυτικά πλάνα, και βέβαια ποιο συγκεκριμένο θα προκριθεί, θα αποτελέσουν οι δεσμευτικές προσφορές που θα κατατεθούν στη δεύτερη φάση της Δοκιμής Αγοράς. Σύμφωνα με τον «οδικό χάρτη» στο υπό διαβούλευση κείμενο, η διαδικασία θα ξεκινήσει από τις 2 Μαΐου, με την εγγραφή των εταιρειών που θα θελήσουν να συμμετάσχουν.
Στη συνέχεια ο Διαχειριστής θα εξετάσει κατά πόσο κάθε εταιρεία πληροί τα κριτήρια συμμετοχής στη διαδικασία. Ο έλεγχος θα ολοκληρωθεί μέχρι την 1η Ιουλίου, ώστε από την επόμενη ημέρα και μέχρι τις 12 Ιουλίου να υποβληθούν οι δεσμευτικές προσφορές. Αυτές θα αξιολογηθούν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου.
Η αξιολόγηση των δεσμευτικών προσφορών, σε συνδυασμό με τις Δοκιμές Οικονομικής Βιωσιμότητας που θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος Αυγούστου, θα αποτελέσουν τον κριτή για την έκβαση του Market Test. Κι αυτό γιατί θα δείξουν αν υπάρχει κάποιο σενάριο αναβάθμισης (και ποιο είναι αυτό συγκεκριμένα) που ανταποκρίνεται στο ενδιαφέρον της αγοράς για ακόμη μεγαλύτερη αξιοποίηση του ελληνικού συστήματος μεταφοράς, για τις εισαγωγές αερίου είτε για την εγχώρια αγορά είτε για εξαγωγή του προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οικονομική βιωσιμότητα
Εξάλλου, στόχος του Market Test είναι να εξασφαλιστεί πως οι σχετικές επενδύσεις θα είναι βιώσιμες. Κι αυτό γιατί, πριν από την υλοποίησή τους, θα υπάρχει ήδη εγγύηση με δεσμευτικό τρόπο για την έμμεση «συμμετοχή» στο κόστος τους των ενδιαφερόμενων χρηστών.
Όπως είναι φυσικό, οι υποδομές θα τεθούν υπό την ιδιοκτησία του ΔΕΣΦΑ, συμπληρώνοντας τη Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση του. Ωστόσο, χάρις στις δεσμευτικές προσφορές, θα είναι εκ των προτέρων εξασφαλισμένο πως η υλοποίησή τους δεν θα οδηγήσει σε υπέρμετρη αύξηση των τελών χρήσης του συστήματος μεταφοράς, αυξάνοντας έτσι το τελικό κόστος του καυσίμου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όπως και στην πρώτη φάση, έτσι και στο στάδιο των δεσμευτικών προσφορών, οι χρήστες θα μπορούν να υποβάλουν προσφορές για τα τρία νέα FSRU που σχεδιάζεται να αναπτυχθούν, χωρίς ωστόσο για αυτά να έχει ληφθεί η Τελική Επενδυτική Απόφαση. Πρόκειται για το «Διώρυγα Gas» της Motor Oil στην Κόρινθο, το «Thessaloniki FSRU» της Elpedison στη Θεσσαλονίκη και το «Argo FSRU» της Mediterranean Gas στον Βόλο. Κατά τη διάρκεια εξέλιξης της διαδικασίας, οι εταιρείες θα κληθούν εντός δεσμευτικού χρόνου να «κλειδώσουν» τις επενδύσεις τους.
Επίσης, το νέο «κύμα» επενδύσεων, που ενδεχομένως θα δρομολογηθούν μέσω του Market Test, θα προστεθεί στα καινούρια έργα ύψους 430 εκατ. τα οποία περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2023-2032 του ΔΕΣΦΑ και έχουν ως στόχο την αύξηση της δυναμικότητας του συστήματος μέσω της ενίσχυσης της ευελιξίας του δικτύου και της αποσυμφόρησης κρίσιμων τμημάτων του ΕΣΦΑ, η οποία θα εξασφαλίσει την βέλτιστη αξιοποίηση και συντονισμένη λειτουργία των υφιστάμενων, υπό κατασκευή και σχεδιαζόμενων υποδομών.
Συνολικά, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης περιλαμβάνει επενδύσεις 1,27 δισ., μεταξύ των οποίων και για τον συμπληρωματικό αγωγό στο τμήμα Καρπερή – Κομοτηνή, ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος το 2ο τρίμηνο του 2027.
