Από τον Γιάννη Πλατσιδάκη*
Τόσο η εκτός σχεδίου όσο και η εντός σχεδίου δόμηση διέπονται από πληθώρα νόμων. Η εφαρμογή όμως αυτών είναι το πρόβλημα εξαιτίας της απροθυμίας όλων των εμπλεκομένων (Κράτους, κεντρικών φορέων, τοπικής αυτοδιοίκησης και φυσικά των πολιτών) να τους εφαρμόσουν. Όταν όμως μιλάμε για αυθαίρετη δόμηση θα πρέπει να εννοούμε ξεκάθαρα την παράνομη δόμηση τόσο εντός όσο και εκτός σχεδίου πόλεων / οικισμών. Πρέπει να τονίζουμε την σαφή διαφορά μεταξύ της νόμιμης και της παράνομης δόμησης και όχι εάν η δόμηση είναι εντός η εκτός σχεδίου.
Η εκτός σχεδίου δόμηση, και κυρίως η αρτιότητα αγροτεμαχίων τουλάχιστον 4 στρεμμάτων, υπάρχει από δεκαετίες (αρχομενης με το ΦΕΚ 231Α του 1928 από την εγκαταστημένη τότε στην Ύδρα Κυβέρνηση!) και ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η συμβατότητα της με το Σύνταγμα!
Η αγορά αγροτεμαχίων διαχρονικά αποτελεί μία σοβαρή μορφή αποταμίευσης των Ελλήνων, ιδιαίτερα από τότε που είδαν την απόδοση των καταθέσεων τους στις τράπεζες να εκμηδενίζεται. Παράλληλα, αποτελεί απόθεμα για τους ιδιοκτήτες για το μέλλον το δικό τους και των οικογενειών τους που προσδοκούν στην αυξημένη αξία της πιο παλιά αγροτικής και σήμερα απλώς εκτός σχεδίου γης τους (λόγω της εγκατάλειψης της αγροτικής και κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης της και της μη διάθεσης πλέον Ελλήνων αλλά και αλλοδαπών εργατών για ενασχόληση σε αυτή).
Υπάρχει σήμερα συγκεντρωμένος πλούτος αξίας δισεκατομμυρίων Ευρώ στους εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων (σύμφωνα με το ΤΕΕ 1-2 εκατομμύρια!), κατοίκους τόσο των πόλεων όσο και των χωριών, των νησιών και της υπαίθρου και όλα μαζί αποτελούν ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΟΥΤΟ της χώρας μας. Η απαξίωση αυτών θα οδηγήσει, τους σημερινούς ιδιοκτήτες των σε μείωση των περιουσιακών στοιχείων τους, αλλά και ισόποσου εθνικού πλούτου, με βαρύτατες και αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία, τοπική και εθνική. Θα ισοδυναμούσε με μια κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων.
Οι αγοραπωλησίες αγροτεμαχίων είναι μία ζωτική αρτηρία της οικονομικής ζωής του τόπου μας με τεράστιο ποσό χρημάτων που ανακυκλώνεται από και προς διάφορες οικονομικές δραστηριότητες και η διακοπή της ροής αυτής θα επιφέρει πολλαπλά και επώδυνα πλήγματα στην συνολική οικονομία της χώρας μας (ανεργία εργατικού δυναμικού, μείωση οικοδομικής δραστηριότητας, μείωση εσόδων του Κράτους και πολλών άλλων ενασχολούμενων με αυτή).
Για την απορρόφηση της αυξανόμενης ζήτησης για κατοικίες και ξενοδοχειακές κατασκευές θα καταστεί αναγκαία η εξάπλωση των υφιστάμενων οικισμών. Τι θα συμβεί όμως όταν μικροί οικισμοί (μικρών / μεσαίων νησιών και όχι μόνο) επεκταθούν από πχ 500 κατοίκους σε 2.000 κατοίκους. Όχι μόνο είναι ανεφάρμοστο λόγω της δομής των αλλά θα είναι και ιδιαίτερα επιβλαβής για την γραφικότητα τους και την λειτουργικότητα τους. Οι περισσότεροι από τους υπάρχοντες οικισμούς δεν έχουν τις απαιτούμενες υποδομές όχι για την μελλοντική επέκταση τους αλλά ούτε για την σημερινή δομή τους.
Επιπλέον, ποιοι θα ενδιαφερθούν να κατοικήσουν μέσα σε Χώρες με την όχληση των ταβερνών, των καφέ και των μπαρ αλλά και των γειτόνων; Έτσι σκοπεύει άραγε το Κράτος να αναβαθμίσει το επίπεδο των ξένων επισκεπτών μας η μήπως σκοπεύει να τους συγκεντρώσει στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες; Αρνητικά παραδείγματα ισοπεδωτικής δόμησης υπάρχουν πολλά. Είναι εύκολο από την Κω και την Σάμο να δούμε τι επικρατεί στις απέναντι τουρκικές πλαγιές. Τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες με βάναυση υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Εκεί θα οδηγηθούμε; Πρέπει να προηγηθούν της όποιας απαγόρευσης της εκτός σχεδίου δόμησης (εάν αυτό τελικά εφαρμοσθεί), οι δυνατότητες επέκτασης των υπαρχόντων οικισμών και η δημιουργία νέων οικισμών, για την ομαλή μετεξέλιξη της δόμησης και όχι το αντίθετο.
Είναι γεγονός ότι πολίτες, κυρίως από τις μεγάλες πόλεις, έχοντας αγοράσει αγροτεμάχια με δυνατότητα ανέγερσης οικοδομών 200 τ.μ., εκτίσαν 500 τ.μ. ή 1000 τ.μ. και κανείς δεν τους ενόχλησε. Βέβαια παρόμοιες παρανομίες έγιναν και γίνονται και μέσα στις πόλεις και στους οικισμούς. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε πλούτος με περιουσιακό στοιχείο πολλαπλάσιας αξίας εκείνου του νόμιμου των 200 τ.μ. (ιδιαίτερα μετά την νομιμοποίηση τους με πρόστιμα ”τακτοποίησης” ασήμαντων σε σχέση με την αυξημένη αξία των). Μια απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης θα επαυξήσει περαιτέρω την αξία των ήδη υπαρχόντων εκτός σχεδίου κατασκευών (πολλαπλασίως εκείνων με τις μεγάλες παρανομίες). Μήπως το ΣτΕ θεωρήσει ως ‘’μη νόμιμη’’ την τακτοποίηση αυτών των παρανομιών, αφού πρόσφατα ακυρώνει υπάρχουσες οικοδομικές άδειες για υποδεέστερους λόγους.
Είναι φανερό ότι η νόμιμη εκτός σχεδίου δόμηση δεν καταστρέφει το περιβάλλον. Κτίσματα των 200 τ.μ. σε 4 στρέμματα καταλαμβάνουν επιφάνεια μόνο 5% ενώ διώροφα κτίσματα των 100 τ.μ. ανά όροφο μόλις 2.5% (σε 25 μικρά νησιά του Αιγαίου από το 2002 έχει μειωθεί σε μόλις 170 τ.μ..). Τι επιβάρυνση φέρουν τα κτίσματα αυτά όταν το 95% ή το 97.5% του αγροτεμαχίου παραμένει ελεύθερο;
Απαγορεύοντας την εκτός σχεδίου δόμηση, λέμε στους σημερινούς ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων, κατά πλειονότητα αγρότες και κατοίκους της υπαίθρου, ότι ήρθαν άτομα από τις πόλεις, εκτίσαν παράνομα, δεν εφάρμοσε το Κράτος τους νόμους και τους άφησε να δημιουργήσουν παράνομο πλούτο αλλά τώρα θα απαξιώσουμε την περιουσία τους ώστε να μην μπορούν πλέον να πουλήσουν τα αγροτεμάχια τους για νόμιμη δόμηση; Θα τιμωρηθούν δηλαδή οι σημερινοί ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων που δεν έχουν κτίσματα γιατί ήρθαν κάποιοι από τις πόλεις και εκτίσαν παράνομα!!!
Σε πλείστες περιοχές της χώρας μας, οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι και ο εντόπιος πληθυσμός (η πλειονότητά των σημερινών ιδιοκτήτων αγροτεμαχίων) έχουν υποστεί σωρεία ζημιών από ξηρασίες, πλημμύρες και πυρκαγιές με καταστροφή των οικιών τους και των βιοποριστικών μονάδων τους. Είναι δυνατόν, εμείς από τις πόλεις, να συντελέσουμε στην εκμηδένιση της αξίας της όποιας εναπομένουσας ιδιοκτησίας τους σε γη;
Ενώ το Σύνταγμα της Ελλάδας εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών και της περιουσίας των, πως θα επιτρέπει το Κράτος την προνομιακή μεταχείριση των εταιριών χορηγώντας άδειες για θηριώδεις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις εκτός οικισμών; Κυριολεκτικά δίπλα στις εγκαταστασεις αυτές, σε αγροτεμάχια των 4 στρεμμάτων ο δυσμοιρος ιδιοκτήτης τους δεν θα επιτρέπεται να κτίσει 200 τ.μ. σε μονώροφο κτίσμα η 100 τ.μ. σε διώροφο κτίσμα, με κάλυψη εδάφους 5% η 2.5% αντίστοιχα! Ειναι αραγε οι Ελληνες και οι Ελληνίδες, παρα τα προβλεπόμενα και επαναλαμβανόμενα στο άρθρο 4 όλων των Συνταγμάτων μας, υποδεέστεροι στην ίδια την χώρα τους έναντι των εταιριών όσον αφορά την δυνατότητα δόμησης εκτός σχεδίου;
Εκτός σχεδίου δόμηση: Η απαγόρευση δεν θα προστατεύσει, αλλά θα καταστρέψει το Περιβάλλον!
Η απαξίωση των εκτός σχεδίου εκτάσεων θα οδηγήσει στην πλήρη εγκατάλειψη της γης και η όποια φροντίδα αυτής από τους ιδιοκτήτες της (καθαρισμός, φροντίδα ξερολιθιών, μέτρα πυροπροστασίας κλπ.) θα δώσει την θέση της στην αδιαφορία λόγω μηδενισμού της αξίας των. Είμασταν μάρτυρες αναρίθμητων καταγγελιών λόγω των πρόσφατων πυρκαγιών για εγκαταλελειμμένα αγροτεμάχια με ξερά χόρτα και θάμνους, αλλά και με απορρίμματα. Τέλεια προσανάμματα για τις καταστροφικές πυρκαγιές μας! Μήπως θέλει το Κράτος να κάνει ΟΛOΥΣ τους σημερινούς ιδιοκτήτες των αγροτεμάχιων αδιάφορους στερώντας τους από το προσωπικό ενδιαφέρον τους; Δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι τον ρόλο και το ενδιαφέρον των σημερινών ιδιοκτητών θα το αναλάβει και θα το υποκαταστήσει το Κράτος μας.
Η εγκατάλειψη της υπαίθρου μόνο σε καταστροφή της θα οδηγήσει. Ας το δούμε καθαρά και πραγματικά αποφεύγοντας ολέθριες και μη αναστρέψιμες αποφάσεις. Μόνο το ιδιοκτησιακό ενδιαφέρον με “προσγειωμένους” νόμους δόμησης μπορεί πραγματικά να σώσει το εκτός οικισμών περιβάλλον της χώρας μας.
Τέλος, έχοντας τον εθνικό κίνδυνο από τον ανατολικό γείτονα μας με ιδιαίτερη στόχευση τα νησιά του Αιγαίου, το Κράτος πρέπει να ενθαρρύνει την νόμιμη δόμηση με έμφαση κυρίως στα μικρότερα νησιά. Με τον τρόπο αυτό θα ενδυναμώσει την γεωγραφική και πολιτική σημασία τους σε επίβουλες διεκδικήσεις.
Το Κράτος, παράλληλα με την οικιστική πολιτική του, πρέπει να στηρίξει την εκτός σχεδίου ανάπτυξη μικρών τουριστικών εγκαταστάσεων (δεδομένου του μικρού τοπικά διαθέσιμου προσωπικού για αυτά) διότι μεγάλο μέρος από τους υψηλού οικονομικού επιπέδου ξένους επισκέπτες ζητούν καταλύματα με ποιότητα, ησυχία και απομόνωση. Αυτό δεν το προσφέρουν οι πολύβουοι οικισμοί και οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες (με λίγες αξιόλογες εξαιρέσεις).
Διαχρονικά το Κράτος μας έχει ιδιαίτερα χαμηλή αξιοπιστία από τους πολίτες του, αν και γίνεται προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας του. Δεν πρέπει όμως να ξεχνά ότι η αξιοπιστία κερδίζεται από τις πράξεις και όχι από λόγια και θολά οράματα.
Σε όλα τα Συντάγματα της χώρας μας, άρθρο 24, αναφέρεται η υποχρέωση του Κράτους να προστατεύει το περιβάλλον. Πουθενά όμως δεν αναφέρει για όρους δόμησης, αναγνωρισμένους δρόμους, μήκος προσόψεων κλπ. και πουθενά ότι πρέπει να απαγορευθεί η εκτός σχεδίου δόμηση. Άλλωστε, εάν αυτό ήταν το ζητούμενο, γιατί να μην απαγορευθεί και η εντός σχεδίου δόμηση δεδομένου ότι και σε αυτή υπάρχει άναρχη δόμηση! Το περιβάλλον αφορά και τα δυο!
Οι εκλεγμένες κυβερνήσεις νομοθετούν και όχι το ΣτΕ. Το σεβαστό ΣτΕ έχει ως ύψιστο μέλημα την φροντίδα της χρηστής διακυβέρνησης της χώρας μας σύμφωνα με τους ψηφισμένους νόμους του Κράτους και όχι την έκδοση νόμων και εγκυκλίων. Έγκειται στο Κράτος μας να σοβαρευθεί και να βγει από τον απίθανο λαβύρινθο τον οποιο εχει το ιδιο κατασκευασει και, στην συνεχεια, χαθηκε μεσα σε αυτον! Εξ αιτιας αυτης της «αστοχίας» του Κράτους σήμερα το ΣτΕ φαίνεται να πολεοδομεί νομοθετώντας…
Δεν έχει δικαίωμα το Κράτος σήμερα να κουνά το δάκτυλο στους πολίτες του όταν, εν γνώσει του, έγινε ότι έγινε. Το άρθρο 17 του Συντάγματος μας προβλέπει την προστασία της περιουσίας των πολιτών, αλλά και την προκαταβολικά καταβαλλόμενη αποζημίωσή τους σε περίπτωση που θίγει με τις πράξεις του τις περιουσίες των. Θα ανοίξουν άραγε οι Ασκοί του Αίολου;
*Ο Γιάννης Πλατσιδάκης είναι Μαθηματικός και Οικονομολόγος, διευθυντικό στέλεχος Τραπεζών και Ναυτιλιακών επιχειρήσεων, johnplat@yahoo.com
