Από τη Μαρίνα Ξυπνητού
Η σημαντική αύξηση της δόμησης που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στις Κυκλάδες αποτελεί έναν από τους λόγους που η Σίφνος, η Σέριφος και η Φολέγανδρος βρίσκονται στη προκριματική λίστα των 11 της Europa Nostra με τα απειλούμενα μνημεία και τους τόπους πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης.
Οι δήμαρχοι των νησιών, μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο, επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις ότι αν δεν μπει φρένο πράγματι κινδυνεύουν να χάσουν τον εξαιρετικό και αυθεντικό τους χαρακτήρα.
Τα νησιά των Κυκλάδων, σύμφωνα με την έκθεση, βρίσκονται αντιμέτωπα με μια πληθώρα προκλήσεων που θέτουν η έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης και η ανεξέλεγκτη δόμηση. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται, δημιουργείται παράλληλα και πλήθος περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.
Τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η ταχεία τουριστική οικοδόμηση απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους.
Το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει στα τέλη του 2025 όπου η χώρα θα έχει πολεοδομικά σχέδια και θα είναι σαφές ποιος μπορεί να χτίσει και πού. Μέχρι όμως να συμβεί αυτό, οι αγοροπωλησίες σε αγροτεμάχια εκτός σχεδίου καταγράφουν αύξηση. Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, μόνο στις Κυκλάδες την τελευταία πενταετία (1/1/2019-31/12/2023), έχουν γίνει 2.745 αγοροπωλησίες αγροτεμαχίων χωρίς κτίσμα που βρίσκονται εκτός ορίων οικισμών και εκτός σχεδίου πόλεως.
ΜΑΡΙΑ ΝΑΔΑΛΗ ΣΙΦΝΟΣ
«Ηπιοι ρυθμοί στην ανάπτυξη»
Μόνο στη Σίφνο, όπως προκύπτει από στοιχεία που διέθεσε η δήμαρχος του νησιού Μαρία Ναδάλη στον «Ε.Τ.», το 2023 εκδόθηκαν 69 οικοδομικές άδειες, οι οποίες αφορούν από επισκευαστικές εργασίες μέχρι και για κατασκευή πισινών.
«Αυτό που μας προβληματίζει είναι ο τρόπος που γίνονται κάποια κτίσματα. Η εκτός σχεδίου δόμηση με το υπάρχον πλαίσιο δεν μπορεί να περιοριστεί και μάλιστα η πρόταση για να ελεγχθεί είναι να ανοίξουν τα όρια των οικισμών λελογισμένα και να μην υπάρχει απαξίωση της περιουσίας των ανθρώπων», τονίζει η δήμαρχος, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «θεωρούμε ότι το αρχιτεκτονικό τοπίο του νησιού είναι μοναδικό, ότι είναι άμεσα συνυφασμένο με την τουριστική εικόνα του και την πολιτιστική κληρονομιά και θέλουμε να κινηθούμε με τέτοιον τρόπο ώστε να το προστατεύσουμε. Δεν είμαστε κατά της ανάπτυξης, θεωρούμε όμως ότι πρέπει να υπάρχει μια ανάπτυξη με ήπιους ρυθμούς».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΡΕΒΙΝΘΗΣ ΣΕΡΙΦΟΣ
«Χωρίς νερό για 4 χρόνια»
«Πρέπει να ελέγξουμε τον υπερτουρισμό και την ανεξέλεγκτη δόμηση διότι στο τέλος της ημέρας αυτό που μένει είναι η Σέριφος έρημη», λέει στον «Ε.Τ.» ο δήμαρχος της Σερίφου Κωνσταντίνος Ρεβίνθης: «Δεν υπάρχει προς το παρόν θεσμικό πλαίσιο που να θέτει όρους και όρια. Λέμε όλοι ότι η ναυαρχίδα μας είναι ο τουρισμός, με αυτές όμως τις συνέπειες που θα προκύψουν, δηλαδή την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, τελικά τι θα πετύχουμε; Θα χάσουμε αυτό που έχουμε και για αυτό που μας επιλέγουν συνειδητά οι επισκέπτες».
Οι ανάγκες του νησιού, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, δημιουργούν πληθώρα προβλημάτων, όπως λειψυδρία, διαχείριση απορριμμάτων κ.ά…
«Τι φέρουσα ικανότητα έχουμε; Μπορούμε να δεχτούμε 5.000 επισκέπτες; Τόσους πρέπει να δεχόμαστε. Εμείς έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που δεχόμαστε τους τριπλάσιους και στο τέλος τι μας μένει; Διαχείριση απορριμμάτων και λειψυδρία. Για 4η χρονιά φέτος το νησί δεν έχει νερό να εξυπηρετήσει τον κόσμο».
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΣ
«Να μη χαθεί το αυθεντικό»
Προτεινόμενη ως απειλούμενο μνημείο είναι και η Φολέγανδρος, που, σύμφωνα με τα όσα εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο δήμαρχος Κυριάκος Μαρινάκης, μπορεί να μην έχει τόσο μεγάλο πρόβλημα σήμερα, ωστόσο θα ξεκινήσει άμεσα να έχει.
«Η πρώτη βασική ενέργεια είναι να ξεκινήσει το χωροταξικό που είναι προ των πυλών, στη συνέχεια πρέπει να σκεφτούμε με μελετητές σχέδια και προτάσεις για να δούμε τι μπορούμε και πώς να το σώσουμε. Προς το παρόν η Φολέγανδρος δεν έχει τόσο μεγάλο πρόβλημα, αλλά θα ξεκινήσει άμεσα και για αυτό πρέπει να λάβουμε μέτρα», επισημαίνει στον «Ε.Τ.» ο δήμαρχος, εξηγώντας παράλληλα ότι «θέλει τεράστια προσοχή για να μη χάσουμε την αυθεντικότητά μας. Δεν πρέπει να συνεχιστεί η ανοικοδόμηση με αυτό τον τρόπο, γιατί αν φτάσουμε στην όψη των μεγάλων νησιών που έχουν οικοδομηθεί από άκρη σε άκρη, τότε δεν θα υπάρχει και λόγος να μας επισκέπτονται».
ΤΟΠΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ
Παρότι στη λίστα βρίσκονται τρία νησιά, πηγές αναφέρουν ότι θα μπορούσαν να συγκαταλέγονται και άλλα στα οποία εντοπίζονται παρόμοια προβλήματα. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει βάλει σε τροχιά υλοποίησης το μεγάλο πρόγραμμα της πολεοδομικής μεταρρύθμισης που περιλαμβάνει την εκπόνηση 226 Τοπικών και 18 Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων ώστε να αποκτήσει πολεοδομικό σχέδιο όλη η χώρα, ήτοι το 70% της ελληνικής επικράτειας που σήμερα δεν έχει.
Η επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας είχε γίνει τον Ιούνιο του 2020, έναν χρόνο αργότερα ξεκίνησε η προκήρυξη των πρώτων μελετών και μέχρι σήμερα το πρόγραμμα συνεχίζει να βρίσκεται σε εξέλιξη με ορίζοντα ολοκλήρωσης την κατάθεση όλων των μελετών στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας ως τα τέλη του 2025. Στη συνέχεια, θα αποσταλούν στο ΥΠΕΝ για να περάσουν από την κρίση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων και έπειτα τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα θα αποσταλούν στο ΣτΕ προς έγκριση.
