Από την Πένη Χαλάτση
Η προσωρινή συμφωνία για το νομοσχέδιο που αποσκοπεί στην μείωση των απορριμμάτων και στην ενίσχυση του τομέα των επισκευών καθιστώντας τις επισκευές προϊόντων πιο προσιτές και οικονομικά αποδοτικές για τους Ευρωπαίους καταναλωτές αλλάζει εξολοκλήρου τα δεδομένα στην δυνατότητα επανάχρησης των προϊόντων και επεκτείνει τον κύκλο ζωής τους καθιστώντας τις επιχειρήσεις υπεύθυνες να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν στην ενίσχυση της κυκλικότητας.
Στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για ένα ισχυρότερο «δικαίωμα επισκευής» για τους καταναλωτές. Οι συμφωνηθέντες κανόνες διευκρινίζουν τις υποχρεώσεις των κατασκευαστών και ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να επεκτείνουν τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος μέσω της επισκευής.
Οι καταναλωτές θα επωφεληθούν από νέα δικαιώματα που κάνουν τις επισκευές πιο ελκυστικές και απλές μετά τη λήξη της νόμιμης εγγύησης. Τα βασικά μέτρα της συμφωνίας περιλαμβάνουν την υποχρέωση του κατασκευαστή να επισκευάζει κοινά προϊόντα οικιακής χρήσης, όπως πλυντήρια ρούχων, ηλεκτρικές σκούπες, ακόμη και smartphone, με τη δυνατότητα να προσθέτει περισσότερα προϊόντα στη λίστα με την πάροδο του χρόνου, την απαίτηση ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με το καθήκον επισκευής του κατασκευαστή, τις επιλογές για τους καταναλωτές να δανειστούν μια συσκευή ενώ η δική τους επισκευάζεται και να έχουν δωρεάν διαδικτυακή πρόσβαση σε ενδεικτικές τιμές επισκευής ενώ προβλέπεται επιπλέον ένα έτος παράταση της νόμιμης εγγύησης για επισκευασμένα εμπορεύματα.
Τα νέα μέτρα αναμένεται ότι θα αναζωογονήσουν μεταξύ άλλων και την αγορά επισκευών. Οι κατασκευαστές θα πρέπει να διαθέτουν ανταλλακτικά και εργαλεία σε λογική τιμή ενώ συμφωνήθηκε η απαγόρευση στους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν συμβατικές ρήτρες, τεχνικές υλικού ή λογισμικού που εμποδίζουν τις επισκευές (δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τη χρήση μεταχειρισμένων ή τρισδιάστατων ανταλλακτικών από ανεξάρτητους επισκευαστές).
Για να διευκολυνθεί η διαδικασία επισκευής, θα δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή διαδικτυακή πλατφόρμα με εθνικές ενότητες. Μέσω αυτών των πλατφορμών, οι καταναλωτές σε κάθε χώρα της ΕΕ θα μπορούν να βρουν τοπικά συνεργεία επισκευής, πωλητές, αγοραστές ελαττωματικών αντικειμένων κλπ.
Τομή στο προτεινόμενο νομοσχέδιο αποτελεί το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο έδωσε προτεραιότητα στο να γίνουν οι επισκευές πολύ πιο προσιτές για τους καταναλωτές. Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να εισαγάγει τουλάχιστον ένα μέτρο για την προώθηση της επισκευής, όπως κουπόνια επισκευής και κεφάλαια, ενημερωτικές εκστρατείες, μαθήματα επισκευής ή υποστήριξη χώρων επισκευής και μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στις υπηρεσίες επισκευής.
Το «δικαίωμα στην επισκευή» και η κυκλική οικονομία
Η πρωτοβουλία «δικαίωμα στην επισκευή» συμπληρώνει πολλές άλλες προτάσεις που υποβλήθηκαν από την Επιτροπή για την προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, θέτοντας το πλαίσιο σε ολόκληρη την ΕΕ. Η συγκεκριμένη πρόταση ανακοινώθηκε στη Νέα Ατζέντα Καταναλωτή και στο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία. Αντιμετωπίζει εμπόδια που αποθαρρύνουν τους καταναλωτές να επισκευάσουν λόγω πρακτικών εμποδίων, έλλειψης διαφάνειας ή δύσκολης πρόσβασης στις υπηρεσίες επισκευής.
Αυτή η πρόταση αποτελεί μέρος του ευρύτερου στόχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις καταναλώνουν και παράγουν πιο βιώσιμα.
Η πρωτοβουλία αυτή συμπληρώνει άλλα μέσα που έχουν επιστρατευτεί για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για βιώσιμη κατανάλωση μέσω επισκευής. Από την πλευρά της προσφοράς, ο κανονισμός Οικολογικός Σχεδιασμός για Βιώσιμα Προϊόντα προωθεί την επισκευασιμότητα των προϊόντων στη φάση παραγωγής. Από την πλευρά της ζήτησης, η πρόταση οδηγίας για την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις αγοράς στο σημείο πώλησης. Η πρόταση αυτή ενισχύει την πλευρά της ζήτησης προωθώντας την επισκευή στη φάση μετά την πώληση. Οι τρεις πρωτοβουλίες μαζί καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, συμπληρώνοντας και ενισχύοντας η μία την άλλη. Η κίνηση αυτή για την τεκμηρίωση των πράσινων ισχυρισμών θα διευκολύνει τους καταναλωτές να υποστηρίξουν την πράσινη μετάβαση μέσω των αγοραστικών τους επιλογών και θα εμποδίσει τις εταιρείες να διατυπώνουν παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους (Greenwashing).
Αναφορικά με την συμφωνία που επιτεύχθηκε τις προηγούμενες ημέρες, ο εισηγητής της πρότασης René Repasi δήλωσε ότι: «Με τη σημερινή συμφωνία, πλησιάσαμε στη δημιουργία του δικαιώματος των καταναλωτών για επισκευή. Στο μέλλον, θα είναι ευκολότερο και φθηνότερο να επισκευάζονται προϊόντα αντί να αγοράζουν νέα, ακριβά. Αυτό σηματοδοτεί μια σημαντική επιτυχία για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο τάχθηκε σθεναρά υπέρ της ενδυνάμωσης των καταναλωτών στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Η συμφωνία εισάγει επιπλέον 12 μήνες νόμιμης εγγύησης για τα προϊόντα και διασφαλίζει ότι οι ανεξάρτητοι επισκευαστές έχουν βελτιωμένη πρόσβαση στα ανταλλακτικά. Επιπλέον, απαγορεύει στους κατασκευαστές να χρησιμοποιούν συμβατικές ρήτρες, τεχνικές λογισμικού και υλικού που εμποδίζουν την επισκευή».
Σημειώνεται ότι μόλις η οδηγία εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο και δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 24 μήνες για να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο.
