Έντονη είναι η συζήτηση που γίνεται γύρω από τη λειτουργία του κυβερνητικού πάρκου «Ανδρέας Λεντάκης» στο ακίνητο της ΠΥΡΚΑΛ, στον Δήμο Δάφνης – Υμηττού, το οποίο σταδιακά μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, καθώς την άνοιξη του 2024 αναμένεται να εκκινήσει από το ΤΑΙΠΕΔ τελικά η διαγωνιστική διαδικασία για την ανάδειξη του αναδόχου που θα αναλάβει την κατασκευή του. Το φιλόδοξο project από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστό από τη μία απέκτησε θερμούς υποστηρικτές, οι οποίοι κάνουν λόγο για ένα προοδευτικό και αναπτυξιακό έργο που θα αναβαθμίσει την Αθήνα. Από την άλλη, πολλοί είναι αυτοί που εκφράζουν ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα προκαλέσει αυτή η μετεγκατάσταση των υπουργείων, τόσο στο κέντρο όσο και στην ίδια την ΠΥΡΚΑΛ.
Το έργο, που είχε ανακοινωθεί τον Απρίλιο του 2021 από τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, αφορά την απομάκρυνση της ΠΥΡΚΑΛ από τον αστικό ιστό και τη μεταφορά στην εν λόγω έκταση εννέα υπουργείων και υπηρεσιών του Δημοσίου, που σήμερα βρίσκονται διασκορπισμένα σε συνολικά 127 κτίρια, εκ των οποίων τα 107 είναι μισθωμένα και τα υπόλοιπα 20 ιδιόκτητα. Το σχέδιο ακόμη προβλέπει ότι στον χώρο της ΠΥΡΚΑΛ από 91 παλιά βιομηχανικά κτίρια που υπάρχουν, θα διατηρηθούν και θα αναπαλαιωθούν τα 25, ενώ θα δημιουργηθούν και νέα σύγχρονα κτίρια. Ακόμη, από την έκταση των περίπου 77 στρεμμάτων που προτείνεται να καταλαμβάνει η συγκεκριμένη ενότητα το 40% θα αποδοθεί ως εισφορά σε γη, για τη δημιουργία κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων, που θα συνδέονται και θα επεκτείνουν χωρικά αλλά και λειτουργικά τον ελεύθερο χώρο πρασίνου.
Με το έργο αστικής ανάπλασης που θα υλοποιηθεί με τη διαδικασία της Σύμπραξης μεταξύ Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (μέσω ΣΔΙΤ), το Δημόσιο, σύμφωνα με την κυβέρνηση, μπορεί να εξοικονομήσει μέχρι και 40 εκατ. ευρώ τον χρόνο από καλύτερη αξιοποίηση των ακινήτων που στεγάζουν υπουργεία. Στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του έργου, η οποία είχε ολοκληρωθεί από την άνοιξη του 2022, γίνεται εκτενής αναφορά σε αντίστοιχα παραδείγματα χωροθέτησης επιτελικής διοίκησης ανά τον κόσμο. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι το κυβερνητικό συγκρότημα των 372.000 τ.μ. στην περιοχή Kiryat HaMemshala της Ιερουσαλήμ. Το εν λόγω συγκρότημα φιλοξενεί επτά υπουργεία, το γραφείο του πρωθυπουργού και άλλες κρατικές υπηρεσίες. Στη μελέτη αναφέρεται και το παράδειγμα του Βερολίνου, στο οποίο λειτουργούν δύο διοικητικοί πόλοι, ο ένας νοτιοανατολικά της Potsdamer Platz, σε απόσταση περίπου 1.3 χιλιομέτρου από το κέντρο της πόλης, και ο άλλος στο Spreebogenpark, που απέχει περίπου 2.5 χιλιόμετρα από το κέντρο, όπου και στις δύο εκτάσεις υπάρχουν συγκεντρωμένα τα υπουργεία της χώρας.
Υπερ της φιλόδοξης αστικής ανάπλασης φαίνεται ότι είναι και ισχυρά πρόσωπα της αγοράς, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της Dimand, Δημήτρης Ανδριόπουλος, ο οποίος πρόσφατα δήλωσε ότι πρόκειται για ένα «τεράστιο προοδευτικό και αναπτυξιακό έργο, που θα δημιουργήσει ένα απόθεμα όχι εγκαταλειμμένων, ούτε άδειων, αλλά προς χρήση κτιρίων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ξενοδοχεία, γραφεία, επιπλωμένα διαμερίσματα, κοινωνική κατοικία». Ακόμη, πρόσθεσε ότι η ΠΥΡΚΑΛ δίνει μια ευκαιρία στα κτίρια του Δημοσίου, τα οποία σήμερα είναι άνω των 40 ετών, με προβλήματα στατικότητας, να μπορέσουν να αναβαθμιστούν ενεργειακά. Παράλληλα, από το έργο θα ευνοηθούν και οι δημόσιοι υπάλληλοι, που θα εργάζονται σε νέα βιώσιμα κτίρια που θα δημιουργηθούν στην εν λόγω έκταση. Ο ίδιος μάλιστα κατέληξε στο ότι η ΠΥΡΚΑΛ μπορεί να γίνει από τη μία «τεράστια αφορμή» ώστε να μεταμορφωθεί ολόκληρη η Αθήνα και από την άλλη να γίνει και ένα παράδειγμα για άλλες πόλεις, όπως η Θεσσαλονίκη.
Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, πως έχουν υπάρξει και φωνές που αντιδρούν στο έργο και ζητούν μια πιο αναλυτική μελέτη των επιπτώσεων των μεταφορών όλων αυτών των φορέων στην περιοχή, ενώ και ο Δήμος Αθηναίων είχε εκφράσει τις επιφυλάξεις του. Συγκεκριμένα, ο Κώστας Μπακογιάννης είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τη μαζική ερημοποίηση των 127 κτιρίων στο κέντρο της Αθήνας, για την υπέρμετρη επιβάρυνση συγκεκριμένων οδικών αξόνων, λόγω της καθημερινής μετακίνησης χιλιάδων εργαζομένων στον δήμο Δάφνης-Υμηττού, αλλά και για τη στροφή της πρωτεύουσας σε ένα μοντέλο υπερ-τουριστικοποίησης. Με τον ίδιο, μάλιστα, να ζητεί την εκπόνηση μελετών, προκειμένου να εκτιμηθεί ο βαθμός επιρροής του εγχειρήματος στην πόλη της Αθήνας.
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και ο νέος δήμαρχος, Χάρης Δούκας, ο οποίος σε πρόσφατες δηλώσεις του εμφανίστηκε εξαιρετικά επιφυλακτικός για την ΠΥΡΚΑΛ, θέτοντας μάλιστα το ερώτημα αν υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές που θα στηρίξουν τόσα πολλά αυτοκίνητα στην περιοχή και αν υπάρχει κάποια πρόβλεψη για τα κτίρια στα οποία στεγάζονται σήμερα τα υπουργεία. Ένα άλλο θέμα που έθεσε για την ΠΥΡΚΑΛ είναι ότι για να πετύχει η μετεγκατάσταση θα πρέπει να τη στηρίζουν οι κάτοικοι και οι εργαζόμενοι.
Έντονες ωστόσο είναι και οι αντιδράσεις από τους εργαζομένους της ΠΥΡΚΑΛ, που παραμένει ένα ενεργό εργοστάσιο. Όπως υποστηρίζει ο Παναγιώτης Ρίζος, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων ΕΑΣ, η ΠΥΡΚΑΛ σήμερα έχει παραγγελίες ύψους 55 εκατ. ευρώ και βρίσκεται σε συμπαραγωγή με πέντε χώρες για τη δημιουργία ενός σύγχρονου πυραύλου ύψους 30 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα ωστόσο με τον ίδιο, «παγωμένες έχουν μείνει οι διαδικασίες για τη μετεγκατάσταση του εργοστασίου στο Λαύριο, ενώ δεν υπάρχει προς το παρόν καμία μελέτη και σχέδιο για το μέλλον του. Οι εγκαταστάσεις στο Λαύριο δεν είναι αξιοποιήσιμες προκειμένου να μεταφερθεί όλη η παραγωγική και διοικητική δραστηριότητα της εταιρείας». Επίσης, ο ίδιος επισημαίνει ότι «στον Υμηττό ο συντελεστής δόμησης είναι 1,4, με δικαίωμα ύψους έως 9 μέτρα, ενώ το σχέδιο προβλέπει ότι θα χτιστούν κτίρια ύψους 28 μέτρων. Ενώ θα οξυνθεί το κυκλοφοριακό πρόβλημα με τη μετακίνηση 16.000 υπαλλήλων στην εν λόγω περιοχή». Τέλος, κ. Ρίζος σχολιάζει ότι «με αυτό το έργο θα χαθεί η προσωπικότητα της περιοχής, ενώ απαξιώνεται μία τόσο σημαντική παραγωγική μονάδα για τη χώρα, κάτι που προκύπτει και από τη συρρίκνωση του προσωπικού, το οποίο αποχωρώντας παίρνει μαζί του τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί στα 140 χρόνια λειτουργίας της». Τέλος, όπως επισημαίνει: «Για όλους αυτούς του λόγους έχουμε προσφύγει στο ΣτΕ, ώστε να σταματήσει η απαλλοτρίωση του οικοπέδου».
