Ακόμη κι αν η χώρα μας αποθηκεύσει φυσικό αέριο στην Ιταλία ενόψει του επόμενου χειμώνα, ως μέτρο ασφάλειας για το ενδεχόμενο διαταραχών στην τροφοδοσία της με καύσιμο, δεν θα μπορεί να αξιοποιήσει τις «στοκαρισμένες» ποσότητες για να καλύψει τυχόν κενό στον εφοδιασμό της.
Αυτό έδειξαν σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr οι ετήσιες δημοπρασίες δυναμικότητας που πραγματοποίησε ο ΔΕΣΦΑ, στο πλαίσιο των οποίων εγχώριοι και διεθνείς «παίκτες» κλήθηκαν να κατακυρώσουν δυναμικότητα στις «εξόδους» και τις «εισόδους» του ελληνικού συστήματος μεταφοράς, για εισαγωγές και εξαγωγές αερίου μέσω της χώρας μας.
Οι δημοπρασίες ξεκίνησαν τη Δευτέρα 3 Ιουλίου, ενώ χρειάστηκαν πάνω από ένα 24ωρο να ολοκληρωθούν, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος χρηστών να «κλειδώσουν» δυναμικότητα στο ελληνικό σύστημα. Για την προοπτική αποθήκευσης αερίου στην Ιταλία, η επίμαχη «είσοδος» βρίσκεται στη Νέα Μεσημβρία, για την οποία από τις δημοπρασίες προέκυψε ότι δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή αυτού του στοκ στη γειτονική χώρα.
Η εξέλιξη αυτή σημαίνει πως η Ελλάδα αποκτά ένα ισχυρό επιχείρημα, στις διαπραγματεύσεις της με την Κομισιόν, ώστε να περιορίσει το αέριο που θα αποθηκεύσει φέτος. Ωστόσο, τελική εικόνα για τη διαπραγματευτική θέση της χώρας μας θα διαμορφωθεί μετά και την επικαιροποίηση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης, δηλαδή του συνόλου των μέτρων θωράκισης για το ενδεχόμενο να υπάρξουν τον επόμενο χειμώνα διαταραχές στις εισαγωγές αερίου. Αν με την επικαιροποίηση φανεί πως τα υπόλοιπα μέτρα εγγυώνται την ασφάλεια εφοδιασμού, χωρίς να «στοκαριστεί» καύσιμο σε γειτονική χώρα, τότε θα μπορεί να διεκδικήσει αυτή τη φορά να μην αποθεματοποιήσει καθόλου φυσικό αέριο.
«Καπέλο» στις τιμές αερίου και ρεύματος
Υπενθυμίζεται ότι, έπειτα από ανάλογες διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να αποθηκεύσει πέρυσι στην Ιταλία ποσότητες αερίου 1,14 TWh (Τεραβατώρων), Το μέτρο αυτό όχι μόνο δεν χρειάστηκε στην πορεία, αλλά και αποδείχθηκε και εξαιρετικά δαπανηρό. Έτσι, για την αποζημίωση των υπόχρεων εταιρειών χρειάστηκε να μπει ένα σημαντικό «καπέλο» στο κόστος του αερίου (μέσω του Τέλους Ασφάλειας Εφοδιασμού), το οποίο αύξησε τις εγχώριες τιμές του καυσίμου.
Η υψηλή χρέωση του Τέλους για το καύσιμο που προορίζεται για ηλεκτροπαραγωγή είχε ως συνέπεια να αυξηθεί σημαντικά και το κόστος λειτουργίας των μονάδων αερίου. Το γεγονός αυτό ενίσχυσε τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και συνέτεινε στη διατήρηση των εγχώριων χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού σε υψηλά επίπεδα.
Για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες από τον βαρύ «λογαριασμό» των περσινών μέτρων του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης (ο οποίος «ξέφυγε» κυρίως λόγω του αποθέματος στην Ιταλία), στόχος είναι να επιμηκυνθεί η αποπληρωμή του, ώστε να μην ολοκληρωθεί μέσα στο 2023. Η προοπτική αυτή θα ανοίξει τον δρόμο ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση στο αέριο από το φθινόπωρο, κατά το φθινόπωρο.
Προϋπόθεση ωστόσο, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, είναι να μειωθούν δραστικά (ή και να εξαλειφθούν πλήρως αν δεν είναι απαραίτητες) οι ποσότητες καυσίμου που θα αποθηκευτούν ενόψει του επόμενου χειμώνα. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά, το κόστος της αποθήκευσης θα μετακυλισθεί ξανά στις εγχώριες αγορές ρεύματος και αερίου, διατηρώντας τις εγχώριες τιμές των δύο προϊόντων πιο «τσιμπημένες» από το φθινόπωρο και για όλο το 2024.
Εξαιρέσεις στον ευρωπαϊκό Κανονισμό
Όπως έχει γράψει το Insider.gr, η διατήρηση αποθέματος αερίου αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών-μελών, με βάση τον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τη «θωράκιση» της ασφάλειας εφοδιασμού της Ε.Ε. με αέριο. Σύμφωνα με το ελληνικό Σχέδιο Προληπτικής Δράσης, το «στοκ» διατηρούν οι εγχώριες εταιρείες με συμβάσεις με διεθνείς προμηθευτές την τελευταία 5ετία. Αυτές είναι οι ΔΕΠΑ, Mytilineos, Promitheas Gas, Elpedison, ΗΡΩΝ και ΔΕΗ.
Ο Κανονισμός προβλέπει την αποθήκευση μέχρι την 1η Νοεμβρίου (και τη διατήρηση έως το τέλος Μαρτίου) από κάθε χώρα ποσότητας αερίου ίσης με το 15% της μέση ετήσιας κατανάλωσης των τελευταίων 5 ετών. Ωστόσο, περιλαμβάνει μία σειρά εξαιρέσεων για τα κράτη που δεν διαθέτουν αποθήκες αερίου, όπως ισχύει και στην Ελλάδα.
Πέρυσι η χώρα μας μέσω των διαπραγματεύσεων περιόρισε το απόθεμα στις 1,14 TWh (Τεραβατώρες), με επιχείρημα την περιορισμένη ικανότητα εισαγωγών του «στοκ» στη χώρα από την Ιταλία. Ωστόσο, η περιορισμένη ικανότητα της περσινής διαπραγμάτευσης έχει εξελιχθεί φέτος σε πλήρη αδυναμία.
Ανάγκη για οριστικοποίηση εντός Ιουλίου
Ο λόγος είναι πως οι ποσότητες του καυσίμου, που αποθηκεύονται στην Ιταλία, μπορούν να μεταφερθούν στην Ελλάδα μέσω εικονικών εισαγωγών μέσω του Διαδριατικού Αγωγού (TAP), «περνώντας» αποκλειστικά από την «είσοδο» στη Νέα Μεσημβρία – δηλαδή το σημείο διασύνδεσης του ΤΑΡ με το ελληνικό σύστημα. Ωστόσο, από τις περσινές ετήσιες δημοπρασίες είχε απομείνει μία έστω και μικρή ελεύθερη δυναμικότητα σε αυτό το σημείο «εισόδου» που μπορούσε να αξιοποιηθεί (ίση με 7.522 MWh ανά ημέρα). Στον αντίποδα, φέτος από τις δημοπρασίες δεν απέμεινε καθόλου ελεύθερη δυναμικότητα, βάζοντας πλήρες «στοπ» στη δυνατότητα εικονικών εισαγωγών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τυπικά υπάρχει επίσης η δυνατότητα αποθήκευσης αερίου στη Βουλγαρία. Ωστόσο, η εκεί μοναδική αποθήκη (στο Chiren) έχει πολύ μικρότερη χωρητικότητα, ενώ οι πηγές τροφοδοσίας της γειτονικής χώρας με αέριο καθιστούν τη συγκεκριμένη λύση εξαιρετικά βραχυπρόθεσμη «ασπίδα» (για τυχόν αναπλήρωση για ένα με δύο 24ωρα ενός κενού τροφοδοσίας της Ελλάδας με αέριο). Αντίθετα, μόνο η Ιταλία προσφέρεται για «στοκάρισμα» καυσίμου για 150 ημέρες, όπως προβλέπει ο ευρωπαϊκός Κανονισμός.
Σε κάθε περίπτωση, με βάση τον ευρωπαϊκό Κανονισμό τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν «στη θέση τους» τα αποθέματα καυσίμου έως την 1η Νοεμβρίου. Επομένως, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, θα πρέπει μέσα στον Ιούλιο να οριστικοποιηθεί η έκβαση των διαπραγματεύσεων με την Κομισιόν, για να υπάρχει επαρκής χρονικός ορίζοντας.
Κώστας Δεληγιάννης
