Συμμετοχή Σωκράτη Φάμελλου, υποψήφιου βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β Θεσσαλονίκης και πρώην αναπλ. Υπουργού ΥΠΕΝ, στο αφιέρωμα του B2Green
Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης αποτελεί βασικό πυλώνα της πράσινης μετάβασης και συνδυάζεται με την αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα. Ειδικά όμως, η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων αποτελεί επίσης τομέα με προστιθέμενη αξία για την Ελλάδα, καθώς δίνει τη δυνατότητα βιώσιμων επενδύσεων και νέων θέσεων εργασίας.
Τα συγκεκριμένα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας απαντούν παράλληλα στο ζήτημα της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια αλλά και στην ενεργειακή φτώχεια, χωρίς φυσικά να είναι αρκετά για να λύσουν όλα τα προβλήματα. Για τα ευάλωτα νοικοκυριά αλλά ακόμα και για τα μεσαία εισοδήματα, τα προγράμματα εξοικονομώ φαίνεται ότι δεν είναι επαρκή, εφόσον πέρα από το πρόβλημα της ίδιας συμμετοχής και της χρηματοδότησης πρέπει να λυθούν και άλλα ζητήματα όπως η χαμηλή αγοραστική δύναμη και οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων. Για το λόγο αυτό απαιτείται να υπάρχουν κοινωνικές και εισοδηματικές προτεραιότητες για τις κοινωνικές ομάδες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος ώστε η κλιματική και ενεργειακή κρίση να μην μεγεθύνει τις ανισότητες, κάτι που δυστυχώς ήδη βλέπουμε να εξελίσσεται σε όλη την Ευρώπη.
Η σπουδαιότητα της ενεργειακής εξοικονόμησης και αναβάθμισης είναι γενικά αποδεκτή. Όμως παρατηρείται σοβαρή καθυστέρηση στις πολιτικές και στα προγράμματα, παρά το ότι υπάρχει τεχνογνωσία και σχετική παραγωγική βάση και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Η έντονη αντιπαράθεση σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου για την αναθεώρηση της Οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων φανερώνει τις μεγάλες δυσκολίες στην εφαρμογή συνεκτικών στρατηγικών. Στη χώρα μας το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων ανήκει στις χαμηλότερες ενεργειακές κλάσεις αλλά και γιατί έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων.
Παρά τη διαθεσιμότητα του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και αποσπασματικών παρεμβάσεων (π.χ. πρόγραμμα Ανακυκλώνω-Αλλάζω Συσκευή) δεν κάνουμε βήματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και απεξάρτησης του κτιριακού τομέα από τα ορυκτά καύσιμα. Οι δείκτες εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων στην Ελλάδα είναι τραγικά χαμηλοί και η χώρα υστερεί και σε αυτό τον τομέα. Παράλληλα πολλοί ωφελούμενοι των προγραμμάτων ταλαιπωρούνται, ενώ ο κατασκευαστικός/τεχνικός κλάδος οδηγείται με κυβερνητική ευθύνη συχνά σε αδιέξοδο λόγω της προχειρότητας σχεδιασμού των προγραμμάτων. Πολλοί είναι επίσης εκείνοι που αποθαρρύνονται, λόγω της έλλειψης σαφούς προγραμματισμού, των ανατιμήσεων υλικών αλλά και της αδυναμίας εξασφάλισης τραπεζικής χρηματοδότησης, ιδίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στο «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» του 2020 υπήρξε σπατάλη χρημάτων με υπερκοστολόγηση παρεμβάσεων, ένας μεγάλος αριθμός αιτήσεων παραμένει ακόμη και σήμερα απλήρωτος, ενώ οι περισσότερες εντάξεις αφορούν σε ψηλές εισοδηματικές κατηγορίες. Το «Εξοικονομώ 2021» έχει λειτουργικές καθυστερήσεις δύο ετών και μεγάλο ποσοστό αδυναμίας υλοποίησης από τους δικαιούχους, λόγω και των ανατιμήσεων των υλικών. Το 2022 ουσιαστικά «χάθηκε», ενώ το προεκλογικό «Εξοικονομώ 2023» έχει μειωμένο προϋπολογισμό. Συνολικά, παρατηρείται ότι οι ανατιμήσεις των υλικών οδηγούν σε μη υλοποίηση των έργων, σε αδιέξοδο προμηθευτές και πολίτες και τελικά, όπως αναμένεται να φανεί, και σε απώλεια χρηματοδοτήσεων.
Στα δημόσια κτίρια το Πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για την ενεργειακή αλλά και τη συνολική αναβάθμιση των δημοσίων κτιρίων πάγωσε για τέσσερα χρόνια, και ανακοινώθηκε με μονομερή στόχευση στην ενεργειακή αναβάθμιση, και αποκλείοντας μεγάλο αριθμό δημοσίων κτιρίων ιδίως στην περιφέρεια. Επίσης, δεν υλοποιήθηκε ποτέ το πιλοτικό πρόγραμμα που προβλέφθηκε το 2019, όπου επρόκειτο να ενταχθούν ώριμα, έτοιμα προς δημοπράτηση, έργα 12 φορέων, σε σχολεία, ΑΕΙ, Νοσοκομεία, κολυμβητήρια κλπ., σε διάφορες περιοχές της χώρας. Τελικά την τετραετία 2019-2023 οι στόχοι ενεργειακής απόδοσης στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ετίθεντο μόνο για να δημιουργούν ψευδείς εντυπώσεις στον κρατικό προϋπολογισμό κάθε έτους, χωρίς να έχει υλοποιηθεί ένα συντεταγμένο και σαφώς καθορισμένο πρόγραμμα. Αλλά και στην επιχειρηματικότητα, όπου υπάρχει μεγάλο πεδίο εφαρμογής μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και ενεργειακής αναβάθμισης, το «Εξοικονομώ –Επιχειρώ» παραμένει σε επίπεδο προεκλογικής εξαγγελίας. ενώ και το πρόγραμμα «Εξοικονομώ για νέους» είναι μη αποτελεσματικό.
Γίνεται σαφές ότι η χώρα δεν κάνει αρκετά ενώ σημαντικές προκλήσεις και αδικίες για ευάλωτα και χαμηλά και μικρομεσαία εισοδήματα θα προσθέσει η αναμενόμενη ένταξη του κτιριακού τομέα στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (EU-ETS).
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στο πρόγραμμά του θέτει σε προτεραιότητα την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και την εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό αφορά τόσο την ενεργειακή αναβάθμιση των δημοσίων κτιρίων όσο και των κατοικιών αλλά και ένα ευρύ πρόγραμμα ενεργειακής καινοτομίας και εξοικονόμησης στην ελληνική επιχειρηματικότητα (τουρισμός, βιομηχανία-βιοτεχνία, γενική επιχειρηματικότητα και εμπόριο). Η πρότασή μας περιλαμβάνει σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και χρηματοδότηση 1,5 δισ. ευρώ κάθε χρόνο με ανακατεύθυνση και των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σε ανοικτή πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων, με προτεραιότητα την ενίσχυση των πιο ευάλωτων νοικοκυριών και των περιοχών με δυσμενέστερες καιρικές συνθήκες και συντελεστή αναθεώρησης των υλικών. Στόχος είναι να διευκολύνουμε τον προγραμματισμό υλοποίησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, και να έχουμε γρήγορη υλοποίηση των έργων και απορρόφηση της χρηματοδότησης προκειμένου να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα ούτε οι πολίτες, ούτε οι προμηθευτές, ούτε οι μηχανικοί/τεχνικοί.
Είναι σαφές ότι απαιτείται αλλαγή προτεραιοτήτων στην ενεργειακή και κλιματική πολιτική της χώρας. Τα έργα ενεργειακής εξοικονόμησης και αναβάθμισης πρέπει να αποκτήσουν προτεραιότητα γιατί δημιουργούν ευρύτατο κοινωνικό όφελος και στηρίζουν και την ελληνική οικονομία και το ελληνικό τεχνικό δυναμικό. Η πολιτική της ΝΔ τα τελευταία χρόνια υποτίμησε αυτή τη δυνατότητα εφόσον στόχευσε στα υπερκέρδη και στη συντήρηση ολιγοπωλιακών λογικών στην ενεργειακή αγορά. Για το λόγο αυτό απαιτείται αλλαγή πολιτικής, για να κατευθυνθούμε προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο.
Διαβάστε το πλήρες αφιέρωμα του B2Green:
«Ενεργειακή Αναβάθμιση & Ανακαίνιση 2023-24»,
ΕΔΩ
