Η εκτίναξη του κόστους σε πρώτες ύλες – υλικά κατασκευής, ενέργεια και βέβαια η ραγδαία άνοδος του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας, έχουν επιφέρει ευρύτερο προβληματισμό στην εγχώρια οικονομική – επιχειρηματική κοινότητα. Κατά συνέπεια, ο ευρύτερος τομέας των υποδομών δεν θα μπορούσε να είναι αδιάφορος για τις τυχόν επιπτώσεις στον τομέα των μεγάλων έργων, τόσο όσων είναι σε φάση υπογραφών και συμβασιοποίησης ή αναμένεται να δημοπρατηθούν, όσο και σε σχέση με τις εργολαβίες που είναι ήδη σε εξέλιξη.
Τόσο στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών όσο και στον εργοληπτικό κόσμο παρακολουθούν με προσοχή τις εξελίξεις που επόμενο είναι να επιφέρουν επιπτώσεις, ιδίως εάν δεν έχουμε σύντομα θετικές ειδήσεις από το μέτωπο. Για την πιθανότητα πάντως να σταματήσουν έργα σε εξέλιξη υπάρχει η ασφαλιστική δικλείδα της αναπροσαρμογής των τιμών, στο βαθμό που καλύπτει τους κατασκευαστές, που έχει προωθήσει το υπουργείο Υποδομών. Με την όποια ανησυχία μπορεί να υπάρχει όσον αφορά στη συνέχιση κάποιων projects για την ώρα να περιορίζεται κυρίως στα μικρότερα έργα τα οποία ανατέθηκαν με μεγάλες εκπτώσεις, σύμφωνα και με όσα είπε χθες, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής στο περιθώριο εκδήλωσης για την πρώτη φάση της γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας.
«Θα αντιμετωπίσουμε όλα τα προβλήματα που ενδεχομένως προκύψουν και όπου χρειάζεται να παρέμβουμε, θα το κάνουμε. Θέλω να θυμίσω, όμως ότι στον αναθεωρημένο 4412 που έχουμε ψηφίσει, έχουμε δημιουργήσει μια διαδικασία η οποία σιγά – σιγά θα αυτοματοποιηθεί. Τονίζω και πάλι ότι το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι αυτά τα έργα να μπλοκάρουν. Ειδικά τώρα που συμβασιοποιούνται σε όλη τη χώρα έργα πολλών δισ. ευρώ», ανέφερε χτες ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κ. Καραμανλής αναφορικά με το ενδεχόμενο αύξησης κόστους λόγω πολέμου ή άλλων συγκυριών, και τις παρεμβάσεις που ήδη έχει προωθήσει το υπουργείο (περιοδικές αναθεωρήσεις τιμών κ.λπ.).
Προφανώς, το γεγονός ότι το κόστος υλικών έχει ενισχυθεί (έως και 40%), δεν αφήνει αδιάφορο το υπουργείο, που βλέπει και το ενεργειακό κόστος να εκτινάσσεται τους τελευταίους μήνες, ιδίως μετά και τις εξελίξεις στην Ουκρανία, τον πληθωρισμό εκ νέου να «δείχνει τα δόντια του» (στο 7,2% τον Φεβρουάριο). Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (για Φεβρουάριο), καταγράφεται αύξηση 78,5% στο φυσικό αέριο, 71% στον ηλεκτρισμό, 41,5% στο πετρέλαιο θέρμανσης.
Στελέχη του χώρου σημειώνουν ότι παρακολουθούν με μεγάλη προσοχή το πως διαμορφώνεται πλέον το οικονομικό περιβάλλον, υπάρχει προβληματισμός για την άνοδο του κόστους αλλά και ψυχραιμία, κάτι άλλωστε και που είχε φανεί και στα τέλη του 2021, όταν οι εισηγμένες απαντούσαν σε σχετικά ερωτήματα που είχε θέσεις προς αυτές η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αναφορικά με τα απόνερα της πανδημίας και της αύξησης των τιμών ενέργειας (ανέβαιναν και τότε, αλλά δεν είχαν… ξεφύγει στον βαθμό που συμβαίνει το τελευταίο δίμηνο). Προφανώς και οι κατασκευαστικοί όμιλοι περιμένουν να δούνε πότε και με ποιον τρόπο θα αποκλιμακωθεί η κρίση, γνωρίζοντας βέβαια ότι η όποια πτώση τιμών θα ξεκινήσει από υψηλότερα επίπεδα αλλά και ότι η επιστροφή στην κανονικότητα, όπως αυτή ορίζονταν μέχρι προ ολίγων μηνών, θα πάρει τον χρόνο της. Ως εκ τούτου, παραμένουν συγκρατημένοι, έχοντας επίγνωση ότι η αύξηση του κόστους μπορεί να επηρεάσει έργα και οικονομικά στοιχεία.
Βέβαια, ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα να βρίσκεται… σε μικρότερου μεγέθους έργα τα οποία έχουν αναλάβει να φέρουν εις πέρας μικρότερα σχήματα αλλά με υψηλές εκπτώσεις, άνω του 25%-30%. Αντίθετα, για έργα υψηλού προϋπολογισμού μάλλον δεν φαίνεται να υπάρχει, για την ώρα τουλάχιστον, ο ίδιος προβληματισμός καθώς σε αυτά έχουν αναδειχθεί μειοδότες και προσωρινοί ανάδοχοι ισχυρά σχήματα αλλά και κοινοπραξίες, που μάλιστα έδωσαν μετρημένες εκπτώσεις, ενίοτε πέριξ του 10%, συμπεριλαμβάνοντας προφανώς μέσα στις προσφορές τους και την ανατίμηση στα τιμολόγια που είχε ήδη εκκινήσει από το 2021 να γίνεται αισθητή. Κατά συνέπεια, το σημερινό τοπίο στην αγορά, σε συνδυασμό και με τη σημαντική μεγέθυνση της πίτας των δημοσίων έργων, αποτέλεσαν αποτρεπτικό παράγοντα για να υποβληθούν υπέρογκες εκπτώσεις στους διαγωνισμούς. Οι οποίες στο παρελθόν οδηγούσαν σε καθυστερήσεις, κακοτεχνίες, στρεβλώσεις, ενίοτε νέες συμπληρωματικές συμβάσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμών ή και «ναυάγια», δηλαδή σε έργα – «φαντάσματα» που σέρνονταν επί χρόνια ή και κατέληγαν στις καλένδες.
Στον κατασκευαστικό κλάδο πλέον υφίσταται μια νέα πραγματικότητα και συνθήκη. Από τη μία πλευρά υπήρξαν (και θα βγούνε προσεχώς) αρκετά έως πολλά έργα ανεξάρτητα ποιος ή ποιοι κερδίζουν τα συμβόλαια, ενώ από την άλλη πλευρά το κόστος των πρώτων υλών – οικοδομικών υλικών και ενέργειας έχει εκτιναχθεί με αποτέλεσμα, τελικά, οι χαμηλές προσφορές – εκπτώσεις να συμβαδίζουν, τελικώς, με την τρέχουσα (και μελλοντική) συγκυρία.
Πάντως, κι ενώ έχει προηγηθεί μπαράζ δημοπρατήσεων σε έργα υψηλού προϋπολογισμού, κατά τα φαινόμενα η «σκόνη ίσως να κάτσει προσεχώς». Καθώς είτε θα μειωθεί λίγο η ένταση και ο ρυθμός των νέων προκηρύξεων (πλην ίσως 2-3 περιπτώσεων, π.χ. θα μπορούσε να είναι το τμήμα παραχώρησης του ΒΟΑΚ κ.λπ.), είτε στο υπ. Υποδομών θα περιμένουν λίγο να δούνε πώς θα εξελιχθεί η κρίση στην Ουκρανία (αλλά και στο οικονομικό μέτωπο), είτε, εν τέλει, η «αγορά δεν σηκώνει και άλλα έργα μαζικά», όπως σημειώνει στέλεχος του κλάδου, δίχως αυτά να σημαίνουν ότι «παγώνει» το πρόγραμμα.
Γιώργος Παπακωνσταντίνου
