Αναντίστοιχη με τις τεράστιες διαμαρτυρίες για την ποιότητα της κτηματογράφησης είναι η συμμετοχή των πολιτών στη διόρθωσή της στη Λέσβο, τη Χίο και τη Λευκάδα. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, με βάση τα οποία το ποσοστό των διορθώσεων στα τρία νησιά κυμαίνεται από (λιγότερο από) 1% έως 5%. Παρ’ όλα αυτά ο οργανισμός αποφάσισε να δώσει το «πράσινο φως» για την ανάρτηση των στοιχείων, δίνοντας «δεύτερη ευκαιρία» για τη διόρθωσή τους τους επόμενους μήνες, μέσα από την υποβολή αντιρρήσεων.
Περιοχές στα τρία νησιά είχαν ενταχθεί στα πρώτα πιλοτικά προγράμματα και κτηματογραφήθηκαν το 1998-2005: δώδεκα κοινότητες στη Λέσβο, δέκα στη Χίο και εννέα στη Λευκάδα. Oμως από την πρώτη στιγμή εντοπίστηκαν πολύ μεγάλα προβλήματα και οι διαμαρτυρίες πολιτών ήταν δεκάδες. Το βασικό ζήτημα ήταν η λανθασμένη αποτύπωση των ακινήτων επάνω στους κτηματολογικούς χάρτες, κυρίως στις αγροτικές περιοχές. Σύμφωνα με το Κτηματολόγιο επρόκειτο για περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπου υπήρχαν ιδιοκτησίες με ασαφή όρια στο έδαφος, με υψηλή ή και πυκνή βλάστηση, χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας κ.λπ., τα οποία δυσχέραναν την οριοθέτησή τους κατά την κτηματογράφηση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν έγιναν λάθη και από πλευράς Κτηματολογίου, χωρίς ευθύνη των πολιτών.
Σε μια πρώτη προσπάθεια να λύσει το πρόβλημα θεσμοθετήθηκε το 2011 (Ν. 3983) η δυνατότητα εξωδικαστικής διόρθωσης των λαθών, η οποία είχε ως προϋπόθεση την αποδοχή της διόρθωσης όχι μόνο από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου αλλά και τους όμορους που επηρεάζονται από τη «μετακίνηση» των ορίων. Κατόπιν, το 2012 το Κτηματολόγιο κάλεσε τους πολίτες να υποβάλουν αναφορές με τα σφάλματα. Με βάση τις αναφορές αυτές, το Κτηματολόγιο εντόπισε τις περιοχές όπου παρατηρούνται τα μεγαλύτερα προβλήματα. Το 2016 προκήρυξε διαγωνισμό (προϋπολογισμού 1,4 εκατ. ευρώ) για πέντε μελέτες επανακτηματογράφησης, οι οποίες ανατέθηκαν το 2018 (της Χίου και της Λευκάδας) και το 2019 (της Λέσβου), δηλαδή σχεδόν μία δεκαετία μετά τον εντοπισμό των προβλημάτων. Η επανακτηματογράφηση αφορούσε 13.691 οικόπεδα στη Χίο, 10.486 στη Λέσβο και 5.348 στη Λευκάδα, στα οποία με τη βοήθεια των ιδιοκτητών θα πραγματοποιούνταν αυτοψίες για να εντοπιστούν τα πραγματικά όρια. Oμως για το σύνολο των 29.525 οικοπέδων τελικά έγιναν μόνο 15.208 αυτοψίες (51%), ενώ μετά την επεξεργασία των στοιχείων που συλλέχθηκαν από τους αναδόχους των μελετών, τις προϋποθέσεις διόρθωσης πληρούσαν μόλις 837 οικόπεδα (ποσοστό 2,8%): έως 1% στη Χίο, 4% στη Λέσβο και 5% στη Λευκάδα. Τι συνέβη; Σύμφωνα με το Ελληνικό Κτηματολόγιο, καταρχήν λόγω του μεγάλου διαστήματος που είχε μεσολαβήσει από την πρώτη κτηματογράφηση αρκετοί ιδιοκτήτες είχαν αλλάξει στοιχεία επικοινωνίας, ενώ κάποιοι είχαν πεθάνει. Περαιτέρω, όταν οι μελετητές επικοινωνούσαν με ιδιοκτήτες, πολλοί απουσίαζαν από τα νησιά την περίοδο που γίνονταν οι αυτοψίες, ενώ άλλοι έκλεισαν ραντεβού για αυτοψία και μετά δεν εμφανίστηκαν. Επίσης υπήρχαν περιπτώσεις που οι ιδιοκτήτες οι οποίοι εμφανίστηκαν δεν μπορούσαν να υποδείξουν τα ακριβή όρια ή δεν μπορούσαν να ταυτοποιήσουν τη σχέση τους με το ακίνητο, ή τα ακίνητα ενέπιπταν σε δημόσια ακίνητα ή σε ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη. Ενα μέρος των ιδιοκτητών «παραιτήθηκαν» από την όλη διαδικασία, εκτιμώντας ότι το κόστος ήταν μεγαλύτερο από το κέρδος.
Ως αποτέλεσμα, το διοικητικό συμβούλιο του Ελληνικού Κτηματολογίου αποφάσισε προ ημερών να δώσει το «πράσινο φως» ώστε οι μελέτες επαναπροσδιορισμού να αναρτηθούν, καθώς εκτιμήθηκε ότι η έναρξη νέου κύκλου αυτοψιών θα πήγαινε πίσω την υπόθεση ακόμα οκτώ μήνες. Οπως αναφέρεται στην απόφαση, με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ολοκληρωθεί το έργο εντός του 2022, ενώ οι εμπλεκόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν μέσω της ανάρτησης στις διαδικασίες επαναχωροθέτησης των ακινήτων τους. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι να κινηθούν επικοινωνιακά και το Κτηματολόγιο και οι δήμοι στις περιοχές αυτές, ώστε τουλάχιστον οι πολίτες να είναι ενήμεροι.
Γιώργος Λιάλιος
