Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού – Πολεοδομικού Δικαίου, PhD, LLM
panagiotisgln@gmail.com
www.pgalanislaw.gr
.
Με την παρούσα σειρά άρθρων, την οποία σήμερα εγκαινιάζω, εκθέτουμε σημαντικά ζητήματα από τη νομοθεσία των μνημείων, των αρχαιοτήτων και νεοτέρων μνημείων, όπως και για τη νομοθεσία των διατηρητέων.
Το πρώτο άρθρο, λοιπόν, άπτεται της αρμοδιότητας του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). Σημειώνεται ότι ανάλογα νομικά ζητήματα αφορούν και το ΚΣΝΜ (Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων).
Αρμοδιότητα Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ)
Στην αρμοδιότητα του ΚΑΣ ανήκουν θέματα που αφορούν στην προστασία αρχαίων μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων που αποτέλεσαν το χώρο εξαίρετων ιστορικών ή μυθικών γεγονότων έως το 1830.
Στην αρμοδιότητα του ΚΣΝΜ ανήκουν θέματα που αφορούν στην προστασία νεοτέρων μνημείων και των λοιπών ιστορικών τόπων.
Τα Κεντρικά Συμβούλια εν γένει (άρα το ΚΑΣ και το ΚΣΝΜ):
α) Εισηγούνται στον Υπουργό για τις αρχές που διέπουν τις ειδικότερες εκφάνσεις της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς
β) Εισηγούνται στον Υπουργό για τα ετήσια προγράμματα απαλλοτριώσεων ή απευθείας αγορών, ανασκαφών, αναστηλώσεων, εργασιών συντήρησης, καθώς και άλλων εργασιών επί των μνημείων.
γ) Γνωμοδοτούν για ζητήματα που σχετίζονται με:
αα) μνημεία, χώρους και τόπους που βρίσκονται σε περισσότερες από μία περιφέρειες, καθώς και στη θάλασσα ή σε ποταμούς ή σε λίμνες,
ββ) την προστασία των μνημείων που είναι εγγεγραμμένα στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, καθώς και των άλλων μείζονος σημασίας μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων,
γγ) επεμβάσεις μείζονος σημασίας σε μνημεία, χώρους και τόπους,
δδ) την οριοθέτηση και τον καθορισμό αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και ζωνών προστασίας
εε) την αναγκαστική απαλλοτρίωση ή απευθείας αγορά ή ανταλλαγή ακινήτων χάριν της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς,
στστ) τη μεταφορά ακινήτων μνημείων ή τμήματος αυτών ή την απόσπαση στοιχείων από μνημεία μείζονος σημασίας,
ζζ) τη χορήγηση άδειας για κατεδάφιση
ηη) το χαρακτηρισμό κατηγοριών κινητών μνημείων,
θθ) τη εξαγωγή μνημείων,
ιι) το δανεισμό και την ανταλλαγή κινητών μνημείων που ανήκουν στο Δημόσιο,
ιαια) την αναγνώριση συλλεκτών και την περιέλευση συλλογών στο Δημόσιο
ιβιβ) το δανεισμό, την προσωρινή εξαγωγή, την ανταλλαγή και τη μεταβίβαση αρχαίων αντικειμένων συλλογών μουσείων
ιγιγ) για κάθε άλλο μείζον θέμα που παραπέμπεται σε αυτά από τον Υπουργό Πολιτισμού.
Η περίπτωση του Μετρό της Θεσσαλονίκης
Το ΣτΕ προσφάτως ήρθε αντιμέτωπο με την υπόθεση της έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με την προσωρινή απόσπαση των αποκαλυφθεισών στον χώρο του σταθμού αρχαιοτήτων, πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής του σταθμού και την μετά το πέρας των εργασιών επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στην αυτή θέση. Το ΣτΕ εξέφερε κρίση περί νόμιμης αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης, η οποία, όπως και η γνωμοδότηση του ΚΑΣ, έλαβαν υπόψη την ανάγκη για την υλική προστασία του μνημείου που αποκαλύφθηκε στον σταθμό Βενιζέλου και έθεσαν τους αναγκαίους όρους για την προσωρινή μετακίνηση και τη διαφύλαξη, κατά το δυνατόν, της ακεραιότητας και αυθεντικότητας του μνημείου με την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων και τη μόνιμη διατήρησή τους στη θέση στην οποία αποκαλύφθηκαν, σε συνδυασμό με την ανάγκη για την ολοκλήρωση έργου μείζονος σημασίας (ΣτΕ 991/2021).
Για περισσότερα, βλ. https://www.pgalanislaw.gr/blog/
