Των Γιώργου Ιωάννου* – Νίκου Αυλώνα**
Μεγάλη συζήτηση γίνεται το τελευταίο διάστημα από επιχειρήσεις, θεσμικούς οργανισμούς, επενδυτές και άλλους stakeholders για τη σημασία των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance).
Πρόκειται για τα κριτήρια που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιδόσεις των εταιρειών, καθώς και τις επιδόσεις στην εταιρική διακυβέρνηση και τις βοηθούν να δημοσιοποιούν σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες για λήψη αποφάσεων από τους επενδυτές και τις τράπεζες. Οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τέτοια κριτήρια στη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης επιδεικνύουν μεγαλύτερη διαφάνεια και γίνονται πιο “ελκυστικές” για επενδυτές και λαμβάνουν πιο εύκολα χρηματοδότηση από τράπεζες , καθώς αποδεικνύουν με αυτό τον τρόπο τη βιωσιμότητά τους. Είναι εντυπωσιακό ότι οι βιώσιμες επενδύσεις το πρώτο μισό του 2020 ανήλθαν σε 20,9 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ, σε σύγκριση με 21,4 δισ. δολάρια όλο το 2019. Αντίστοιχα η πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Αειφορίας (CSE) στις ΗΠΑ και στον Καναδά, ανέδειξε ότι 4 στις 5 από τις κορυφαίες εταιρείες στα κριτήρια ESG πέτυχαν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα, από τις υπόλοιπες εταιρείες όπως φαίνεται από τα ετήσια έσοδά τους.
Στην Ελλάδα, η πρώτη αντίστοιχη Έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τα κριτήρια ESG από το Κέντρο Αειφορίας (CSE) το 2020 διερεύνησε τη χρήση των διεθνών κριτηρίων ESG και επικεντρώθηκε στην ανάλυση εισηγμένων εταιρειών με παρουσία σε διεθνή ESG Ratings, που στο σύνολό τους απασχολούν περισσότερους από 136 χιλιάδες εργαζόμενους. Η έρευνα έδειξε ότι αν και η συντριπτική πλειοψηφία των εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα εκδίδουν Εκθέσεις Εταιρικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, δεν χρησιμοποιούν παγκόσμια και αξιόπιστα Πρότυπα αξιολόγησης, όπως είναι τα TCFD και SASB, και δεν συμμετέχουν σε σημαντικά ESG Ratings.
Συγκεκριμένα, ο κλάδος ενέργειας και με την εξαίρεση μεγάλων κορυφαίων οργανισμών του κλάδου που έχουν σχετικά καλές επιδόσεις στον τομέα αυτό και διαθέτουν αξιολογήσεις σε αξιόπιστους οργανισμούς όπως είναι τα Sustainalytics, MSCI και CDP, οι μεσαίες εταιρείες του κλάδου δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο στα κριτήρια ESG ενώ δεν φαίνεται να κατανοούν την σημασία τους.
Για τον λόγο αυτό, η χρήση των ESG θα επιτρέψει να αναπτύξουμε μια βαθύτερη κατανόηση των ευκαιριών και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι Ελληνικές Ενεργειακές Αγορές και προωθούν την ενεργειακή μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών ρύπων, που αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Ταυτόχρονα, τα κριτήρια ESG μπορούν να συμβάλλουν θετικά σε θέματα συνεισφοράς στην κοινωνία όσο και στην εταιρική διακυβέρνηση που φαίνεται, βάσει της έρευνας, ότι είναι και μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις εταιρείες. Οι εταιρείες ενέργειας μπορούν λοιπόν να ωφεληθούν σημαντικά από την άνοδο των ESG, όχι μόνο στα μάτια των επενδυτών και τραπεζών αλλά και από την άνοδο της ζήτησης ενέργειας χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών ρύπων, στο πλαίσιο της μετάβασης της χώρας σε μια οικονομία χαμηλών ρύπων.
Τα καλά νέα είναι πως στην Ελλάδα, οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές παράμετροι και οι παράμετροι διακυβέρνησης ενσωματώνονται με ταχύτερους ρυθμούς στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών, ενώ έχει τροποποιηθεί και το πλαίσιο για δημοσιοποίηση μη-χρηματοοικονομικών πληροφοριών από τις εισηγμένες εταιρείες.
Ωστόσο υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος που πρέπει να διανυθεί, καθώς η ενσωμάτωση ESG κριτηρίων απαιτεί μεγάλη ωριμότητα και ετοιμότητα από τις επιχειρήσεις για ριζικές αλλαγές πολιτικών και διαδικασιών σε όλο το εύρος τους. Επίσης, οι παράγοντες που βοηθούν σε επιτυχημένη εφαρμογή κριτηρίων ESG περιλαμβάνουν, εκτός από μια ολιστική στρατηγική και δημοσίευση ανεξάρτητης έκθεσης ESG, τον καθορισμό φιλόδοξων στόχων, τη χρήση αξιόπιστων προτύπων, όπως GRI, SASB, TCFD & CDP, καθώς και τη συχνή αξιολόγηση σημαντικότητας (materiality assessment) μέσω της συμμετοχής βασικών ομάδων ενδιαφερομένων (key stakeholders).
Η πορεία προς την υιοθέτηση μιας στρατηγικής ESG φαίνεται μονόδρομος και σίγουρα αξίζει οι εταιρείες ενέργειας αλλά και συνολικά οι επιχειρήσεις να κατευθύνουν τις προσπάθειές τους προς αυτή την κατεύθυνση, όχι μόνο για να επιτύχουν καλύτερη αξιολόγηση και ενδεχομένως να διευκολύνουν τη χρηματοδότησή τους, αλλά και γιατί η ενσωμάτωση ESG κριτηρίων φαίνεται πως επηρεάζει θετικά τα οικονομικά τους αποτελέσματα.
* Ο Καθηγητής Γιώργος Ιωάννου είναι Διευθύνων Σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας
** Ο κ. Νίκος Αυλώνας είναι Πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας και Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εταιρικής Ευθύνης
