Από τον Απόστολο Λυκεσά
Το Δέλτα του ποταμού Αξιού κινδυνεύει από την άμμο που συσσωρεύεται ή από το γεγονός ότι η συσσώρευση άμμου έχει μειωθεί; Δεν πρόκειται για ρητορικό ερώτημα αλλά για πολύ ουσιαστικό, το οποίο ήρθε στην επιφάνεια μετά τις σφοδρές επικρίσεις που δέχτηκε στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «Αποκατάσταση των εκβολών του Αξιού Ποταμού στον Νομό Θεσσαλονίκης». Το έργο προϋπολογισμού 24 εκατομμυρίων ευρώ προβλέπει τη μεταφορά και απόθεση εντός της θαλάσσης άγνωστων ποσοτήτων άμμου σε απόσταση τουλάχιστον 30 χιλιομέτρων από το δέλτα του ποταμού. Η μελέτη ΜΠΕ κάνει λόγο για «αποκατάσταση εκβολών»· οι επικριτές της, «για καταστροφή ενός θησαυρού της φύσης»!
Η ΜΠΕ επικυρώθηκε από το περιφερειακό συμβούλιο κατά πλειοψηφία την περασμένη Δευτέρα (19.2.2024) αλλά η συζήτηση –που… δεν έγινε– τώρα αρχίζει διότι η σπουδαιότητα της υπόθεσης είναι πασιφανής. Η παράταξη «ΑΛΛΑΓΗ στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας» (Γιάννης Μυλόπουλος) αντέδρασε με σφοδρότητα ζητώντας ματαίως όπως αποδείχθηκε την αναβολή της συζήτησης του θέματος, αλλά και να συνυπολογιστούν οι απόψεις ειδικών επιστημόνων, όπως ο ομότιμος καθηγητής Γιάννης Κρεστενίτης, περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, αλλά και του φορέα του υπουργείου Περιβάλλοντος, δηλαδή η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κ. Μακεδονίας του ΟΦΥΠΕΚΑ.
Το ουσιαστικό ερώτημα αφορά το αν είναι απαραίτητο έργο η μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων άμμου για να μη μεγεθύνονται οι αποθέσεις, αλλά υπάρχει και το «γραφειοκρατικό», ότι απουσίαζε από την εισήγηση της υπηρεσίας ο σχολιασμός τριών (3) αντίθετων απόψεων που εμπρόθεσμα έχουν κατατεθεί στον επίσημο δικτυακό τόπο του ΥΠΕΝ (ΗΠΜ: Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο, https://eprm.ypen.gr), με την αιτιολογία ότι… δεν έχουν κατατεθεί στην υπηρεσία της ΠΚΜ.
Σοβαρές ενστάσεις
Στο ουσιαστικό, οι ενστάσεις είναι σοβαρές. Το έργο αποφασίστηκε για να σταματήσει η προώθηση προς τη θάλασσα του χερσαίου τμήματος του Δέλτα του ποταμού Αξιού και να μη μειώνεται το βάθος του Θερμαϊκού Κόλπου, ιδιαίτερα στην περιοχή μεταξύ Δέλτα και Μεγάλου Εμβόλου (με διαδοχικές εργολαβίες!). Ο κ. Κρεστενίτης υποστηρίζει ότι «από τα όσα παρουσιάζονται στην ΜΠΕ δεν προκύπτει ότι διερευνήθηκαν οι δύο παραπάνω βασικές παραδοχές ή ότι διαπιστώθηκε η ορθότητά τους» και επιπλέον «δεν συμπεριλαμβάνονται/παρουσιάζονται υπολογισμοί ή/και εκτιμήσεις αναφορικά με τη σημερινή παροχή και στερεομεταφορά του Αξιού, τις εποχιακές τους διακυμάνσεις και τις προβλεπόμενες μεταβολές τους, λόγω της κλιματικής αλλαγής (προφανώς με χρήση μελλοντικών σεναρίων εξέλιξης του φαινομένου αυτού). Αντίθετα, οι υπάρχουσες βιβλιογραφικές πηγές δεν τεκμηριώνουν την ορθότητα των δύο παραπάνω παραδοχών. Αλλά, παρουσιάζουν στοιχεία και τεκμηρίωση για μείωση τόσο της παροχής του ποταμού όσο και της στερεοπαροχής του, αναφέροντας επίσης διαβρωτικές διεργασίες στην παράκτια περιοχή του Δέλτα και σημαντικά μικρότερους ρυθμούς απόθεσης φερτών υλικών στη γειτονική των εκβολών παράκτια περιοχή».
Από την πλευρά της η Ορνιθολογική υποστηρίζει πως δεν υπάρχει θέμα ασφάλειας της ναυσιπλοΐας καθώς «η στερεομεταφορά του ποταμού είναι πλέον μικρή. Ωκεανογραφικές και γεωγραφικές μελέτες για την εξέλιξη του Δέλτα του Αξιού δείχνουν ότι η εναπόθεση έχει σταματήσει εδώ και δεκαετίες και μάλιστα εμφανίζεται αποδιάταξη των νησίδων στο Δέλτα» και ότι αυτό «αποδίδεται σε υδροηλεκτρικά φράγματα στη Βόρεια Μακεδονία, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο τμήμα της λεκάνης απορροής του Αξιού αλλά και σε ταμιευτήρες άρδευσης, με τελευταίο το φράγμα Ελλης (στο ύψος του οικισμού Ελεούσα – ακριβώς ανάντη του εξεταζόμενου τμήματος του ποταμού). Επιπλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ανάντη στον Αξιό, στην περιοχή του Κιλκίς, υπάρχουν μονάδες απόληψης άμμου για τη διάθεσή της στον κατασκευαστικό τομέα».
Οι αμμοληψίες
Ο κ. Κρεστενίτης μιλώντας στην «Εφ.Συν.» διερωτάται ακόμη «πόσες ποσότητες άμμου θα απομακρυνθούν και με τι είδους φορτηγίδα, ποια εποχή θα γίνεται η αμμοληψία, πόσες αμμοληψίες θα γίνονται την ημέρα, την εβδομάδα ή τον μήνα, σε ποιο σημείο βάθους 50 μέτρων) ακριβώς θα αποτεθούν αυτές οι ποσότητες, ποιες επιπτώσεις θα υπάρξουν στην αλιεία (π.χ. στις τράτες)…»
Η παράταξη του κ. Μυλόπουλου θεωρεί πολύ πιθανή προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σημειώνει ότι «δεν αποτελεί έργο “αποκατάστασης εκβολών”, αλλά μια αδικαιολόγητη εκτροπή κοίτης, χωρίς την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση» και τονίζει πως «οι εκβολές, ένα πολύτιμο φυσικό οικοσύστημα που προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες, δεν πρόκειται να αποκατασταθούν, αλλά να καταστραφούν εντελώς. Νησίδες με αποικίες σπάνιων ειδών πουλιών πρόκειται να εξαφανιστούν από τις εργασίες εκσκαφής και πολύτιμες περιοχές αναπαραγωγής ψαριών από όλο το ΒΔ Αιγαίο, και μάλιστα με αξιόλογη εμπορική σημασία, θα πέσουν θύμα εκβαθύνσεων».
