Από τον Γιώργο Φιντικάκη
το μέλλον δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ορυκτά και η παραγωγή της καθαρής ενέργειας συνδέεται άμεσα με αυτά.
Τα στοιχεία ενός φωτοβολταϊκού που μεταλλάσσουν τον ήλιο σε ενέργεια είναι από πυρίτιο. Ολόκληρη η υποδομή του πάνελ είναι από αλουμίνιο και χάλυβα. Και η μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας στο σπίτι γίνεται με καλώδια χαλκού ή αλουμινίου.
Το θέμα είναι ότι όλες οι παραπάνω ορυκτές πρώτες ύλες ελέγχονται από την Κίνα. Και ότι για να αξιοποιήσει η Ευρώπη τον δικό της ορυκτό πλούτο θα πρέπει να σταματήσει η αποβιομηχάνιση και η φυγή προς τις ΗΠΑ, η οποία ωστόσο συνεχίζεται.
Κοντή ματιά από την Ευρώπη που δεν φτάνει στο ύψος των περιστάσεων για ένα τόσο μεγάλο θέμα, αυτό του Green Deal, με κοινωνικές προεκτάσεις.
Αφορά εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας που γεννιούνται, αλλά όχι εδώ, παρά στην Κίνα.
Δίνουν τη καλύτερη πάσα οι Βρυξέλλες στην Ακροδεξιά που οικειοποιείται τη γκρίνια του μέσου ευρωπαίου όταν βλέπει τον Κινέζο να πλουτίζει από την ευρωπαική πράσινη μετάβαση και να κατακτά καίριες θέσεις στο παγκοσμιοποιημένο τοπίο.
Μοντέλα αυτοκίνητων με ηλεκτρονικά συστήματα, δηλαδή τσιπ και σένσορες, με εξάρτηση από την Κίνα κάτω του 70-80% δεν υπάρχουν στην αγορά. Και εάν η Κίνα σταματήσει να εξάγει μαγνήσιο στη Γερμανία, η αυτοκινητοβιομηχανία της θα γονατίσει μέσα σε δύο μήνες.
Διότι, τα ειδικά κράματα που χρησιμοποιούνται στο αμάξωμα και τους κινητήρες των αυτοκινήτων, καθώς επίσης και στην αεροναυπηγική βιομηχανία, είναι από μαγνήσιο, το 90% του οποίου προέρχεται από τον ασιατικό γίγαντα.
Ούτε είναι τυχαίο ότι έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι χρόνοι παραλαβής για παραγγελίες αυτοκινήτων από τη Γερμανία. Εάν χρειαστεί να περιμένει κανείς λιγότερο από 12 μήνες θα πρέπει να αισθάνεται τυχερός, αφού στο μεγαλύτερο τους τμήμα τα ηλεκτρονικά συστήματα των αυτοκινήτων (τσιπ κλπ), παράγονται στην Κίνα και η εφοδιαστική αλυσίδα δεν έχει αποκατασταθεί.
Σε αυτή την κατάσταση βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη που με κάθε ευκαιρία ανεμίζει τη σημαία της πράσινης μετάβασης, η οποία όσο προχωράει, τόσο πιο εμφανής γίνεται η εξάρτηση από τον κινεζικό γίγαντα.
Αλλά εμείς αναζητάμε ακόμη το βηματισμό μας, συζητάμε ποια μέτρα πρέπει να υιοθετήσουμε για να γίνουμε αυτόνομοι στα ορυκτά, και με πιο ανταγωνιστική βιομηχανία, ψάχνουμε λύσεις, όταν αυτές βρίσκονται μπροστά μας. Αναλύουμε ακόμη το θεωρητικό «πλαίσιο», όταν ΗΠΑ και Καναδάς το εφαρμόζουν ήδη στην πράξη, δίνουν κίνητρα για να προσελκύσουν, όπως και κάνουν, μεγάλες επενδύσεις, προχωρούν μπροστά.
Τα γνωρίζουν καλά όλ’ αυτά τα μέλη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) που γιορτάζουν φέτος τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του.
Το ερώτημα δεν είναι αν τα ορυκτά θα συνεχίσουν να είναι ο πυλώνας της ανάπτυξης και στο μέλλον. Αλλά αν εμείς θα συνεχίσουμε να έχουμε βιομηχανία για να τα αξιοποιήσουμε, λέει με νόημα ο Αθανάσιος Κεφάλας, πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής για τον εορτασμό των 100 ετών και επικεφαλής της Imerys Greece.
Οι ειδήσεις των τελευταίων ημερών αποτυπώνουν την εξής εικόνα. Την Τρίτη 73 επικεφαλής βιομηχανιών από 20 βιομηχανικούς κλάδους παρουσίασαν τη «Διακήρυξη της Αμβέρσας» στην Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Το διακύβευμα αφορά την αναγέννηση της βιομηχανικής παραγωγής στα προϊόντα αιχμής, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η γεωπολιτική απειλή. Διαφορετικά, η Ευρώπη κινδυνεύει να εξαρτάται σύντομα ακόμη και για τα πιο βασικά αγαθά και τις χημικές ουσίες, για κάθε τι, από τρίτους. Και αυτό δεν μπορεί να το επιτρέψει, γράφει η διακήρυξη.
Ευσεβείς πόθοι και ωραία λόγια. Στο περιθώριο του συνεδρίου, οι μεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι έριξαν τη «βόμβα» τους. Σε κοινή τους ανακοίνωση, οι ExxonMobil, TotalEnergies, ArcelorMittal και Ineos, προειδοποιούν ότι η αποβιομηχάνιση της Ευρώπης θα συνεχιστεί, με την αμερικανική εταιρεία να αποκαλύπτει ότι είχε στη διάθεσή της περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια για «καθαρά» έργα μεταξύ 2022 και 2027.
Τα χρήματα αυτά όμως θα τα επενδύσει σε «άλλα μέρη του κόσμου», καθώς έχει απογοητευτεί από το βουνό των περιβαλλοντικών απαιτήσεων που θέτει η ΕΕ για να ξεκινήσουν τέτοιες επενδύσεις.
Την ίδια στιγμή, η εξάρτηση στα κρίσιμα μέταλλα από την Κίνα μεγαλώνει. Κατέχει μερίδιο άνω του 70% της παραγωγής μπαταριών παγκοσμίως, καθώς ελέγχει σε πολύ μεγάλο βαθμό μέταλλα, όπως λίθιο, κοβάλτιο και νικέλιο. Το ίδιο ισχύει για το 70%-80% των φωτοβολταϊκών και πολύ μεγάλο τμήμα του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού των αιολικών που επίσης κατασκευάζονται στην Κίνα.
Στο γάλλιο και το γερμάνιο, απαραίτητα μέταλλα όχι μόνο για φορτιστές τηλεφώνων, αλλά και για ηλεκτρικά οχήματα, ηλιακές κυψέλες και μαγνήτες σε ανεμογεννήτριες, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη καλύπτει το 80% και το 60% αντίστοιχα της παγκόσμιας παραγωγής.
Εφόσον μειωθούν οι εισαγωγές δεν υπάρχει απάντηση στο ερώτημα από που θα αντικατασταθούν και πόσο θα κινδυνεύσει η πράσινη μετάβαση.
Εάν εξαιρέσουμε τις Σκανδιναβικές χώρες, βρισκόμαστε επιεικώς σε δεινή κατάσταση όσον αφορά τον εξορυκτικό τομέα και γενικότερα τις εφοδιαστικές αλυσίδες των στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών.
Το περυσινό ξύπνημα της ΕΕ που έπειτα από αμέτρητα καμπανάκια ψήφισε το Critical Raw Materials Act για την αξιοποίηση των κρίσιμων ευρωπαϊκών πρώτων υλών, δεν είναι παρά ένα μικρό πρώτο βήμα, που από μόνο του δεν αρκεί.
Σκεφτείτε τον πανικό που επικράτησε πέρυσι το καλοκαίρι όταν το Πεκίνο γνωστοποίησε τις σκέψεις του να περιορίσει την παραγωγή γαλλίου, μέταλλο απαραίτητο για τα μικροτσίπ, για τα οποία φουντώνει ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας. Μέσα σε μερικές ώρες, η τιμή του είχε εκτιναχθεί 30%, από τα 260 στα 340 δολάρια το κιλό.
Έσπευσε, αιφνιδιασμένη η Ευρώπη να απευθύνει κάλεσμα στα λιγοστά αλουμινάδικα που δεν έχουν ήδη μεταναστεύσει αλλού, αρχίσαν επαφές με τη Mytilineos και κάποιες ακόμη ευρωπαϊκές βιομηχανίες, να διερευνάται τι δυνατότητα παραγωγής υπάρχει, ποια είναι τα κόστη, κλπ.
Τελικά η Κίνα δεν μείωσε τις εξαγωγές. Εάν το είχε κάνει, η ΕΕ θα είχε γονατίσει. Κι αυτό, καθώς για να καταστεί δυνατή η παραγωγή γαλλίου στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 3- 5 χρόνια. Δεν θα γίνει αύριο.
Βέβαια, η Κίνα έχει προλάβει και έχει αγοράσει πολλές περιοχές τέτοιων κοιτασμάτων στην Αφρική. Τώρα ξεκινά και η Ευρώπη και το ερώτημα είναι τι ρόλο μπορεί να παίξει σε αυτό η Ελλάδα, η οποία διαθέτει μια σειρά από στρατηγικά μέταλλα, όπως βωξίτης, νικέλιο, κοβάλτιο, χαλαζίας και χαλκός.
Τελικά, θα πρέπει να συνεννοηθούμε ως κοινωνία αν θέλουμε μόνο να κάνουμε εισαγωγές ή αν θα ακολουθήσουμε μια δική μας στρατηγική, αξιοποιώντας αυτά που μας έχει χαρίσει η φύση, με τη δέουσα προσοχή στο περιβάλλον.
Έναν δρόμο δηλαδή made in Greece, όπως έχει πει ο πρ. υπ. Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης, με κριτήριο να συμμετάσχουμε στο παιχνίδι με δικά μας προϊόντα, υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως πχ να κατασκευάσουμε στα ελληνικά ναυπηγεία, πλωτήρες και σταθερές βάσεις για θαλάσσια αιολικά πάρκα, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και νέες επενδύσεις σε μονάδες παραγωγής.
Δεν είναι αργά, αρκεί να έχουμε σχέδιο και τρόπο για να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες, που τόσες φορές στο παρελθόν μας έχουν φρενάρει.
