Από τον Κώστα Δεληγιάννη
Το υπέδαφος της χώρας μας «κρύβει» κοιτάσματα, τα οποία μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασφαλίζοντας την ασφάλεια εφοδιασμού της «Γηραιάς Ηπείρου» με ορυκτά τα οποία είναι απαραίτητα για το «πράσινο» και το ψηφιακό μέλλον της. Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά από στελέχη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), στο περιθώριο χθεσινής εκδήλωσης, στην Ελλάδα υπάρχει περίπου το 10% των πρώτων υλών που η Ε.Ε. έχει χαρακτηρίσει κρίσιμες για την υλοποίηση των κλιματικών στόχων της.
Αντικείμενο της χθεσινής εκδήλωσης για τους εκπροσώπους του Τύπου ήταν η ανακήρυξη του 2024 ως «Έτους Ορυκτών Πόρων» από τον ΣΜΕ, με αφορμή τη συμπλήρωση φέτος 100 χρόνων από την ίδρυσή του. Στο πλαίσιο του «Έτους Ορυκτών Πόρων», ο Σύνδεσμος προγραμματίζει για φέτος σειρά εκδηλώσεων, σε περιοχές με ισχυρή σημειολογία για τον κλάδο, στις οποίες θα παρουσιάσει την ιστορία του κλάδου και θα εκθέσει τις προοπτικές του.
Υπενθυμίζεται ότι στα μέλη του Συνδέσμου συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων η Mytilineos, η Imerys Βωξίτες (που έχει εξαγοραστεί από τη Mytilineos), η ΤΙΤΑΝ, η ΑΓΕΤ Ηρακλής (Lafarge), η Ελληνικός Χρυσός, η Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάδος, η θυγατρική της ΔΕΗ για τα λιγνιτωρυχεία και η Ικτίνος.
Μιλώντας στη χθεσινή εκδήλωση, ο κ. Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΜΕ, επισήμανε πως οι ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις είναι έτοιμες να προσφέρουν στην Ευρώπη τις κρίσιμες, αλλά και τις χρήσιμες πρώτες ύλες που απαιτούνται. Όπως πρόσθεσε, ο ΣΜΕ δικαιούται να υπερηφανεύεται, γιατί είναι ένας από τους παλαιότερους συνδέσμους, σε έναν κλάδο ο οποίος έχει προσφέρει σημαντικά στην ελληνική κοινωνία και την οικονομία.
Τα «αγκάθια»
Υπογράμμισε πως η εξορυκτική δραστηριότητα λανθασμένα κατηγορείται ως μέρος του προβλήματος της περιβαλλοντικής καταστροφής – όταν παγκοσμίως είναι μικρότερη από 3% η συνεισφορά της σε στερεούς, υγρούς και αέριους ρύπους. Μάλιστα, ο κλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (και κατά συνέπεια και στη χώρα μας) λειτουργεί με το πιο αυστηρό νομικό πλαίσιο, σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο κλάδος στη χώρα μας, ξεχώρισε καταρχάς τις καθυστερήσεις των αδειοδοτικών διαδικασιών. Όπως διευκρίνισε, το πρόβλημα αυτό είναι πανευρωπαϊκό, αφού πηγάζει από το κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με βάση στελέχη του ΣΜΕ, ο μέσος χρόνος αδειοδότησης είναι τέσσερα έτη, αν δεν υπάρξει δικαστική εμπλοκή.
Σύμφωνα πάντως με τον κ. Γιαζιτζόγλου, η νυν πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει δείξει την πρόθεση να παράσχει λύσεις. Δεύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΣΜΕ, είναι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού – το οποίο αντιμετωπίζουν εξάλλου και άλλοι κλάδοι. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, για να χειριστούν τα εξελιγμένα εξορυκτικά μηχανήματα, χρειάζονται απόφοιτοι Λυκείου, με σχετικά επαρκείς μαθηματικών και υπολογιστών, που θα περάσουν ένα έτος εκπαίδευσης.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο κινήτρων
Ο Πρόεδρος του ΣΜΕ σημείωσε πως οι γεωπολιτικές αναταράξεις, οι οποίες χαρακτήρισαν το ξεκίνημα του 21ου αιώνα, δείχνουν την ανάγκη για αλλαγή παραγωγικού, καταναλωτικού αλλά και γεωπολιτικού μοντέλου. Το νέο αυτό παραγωγικό μοντέλο θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις βέλτιστες τεχνολογίες για το περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίσει και την επαρκή παροχή αγαθών, μειώνοντας την εξάρτηση Ε.Ε. από σχεδόν μονοπωλιακούς προμηθευτές.
Όπως πάντως ανέφεραν στελέχη του Συνδέσμου, στο περιθώριο της εκδήλωσης, το πλαίσιο που πρόσφατα θέσπισε για αυτό τον σκοπό η Κομισιόν -την «Ευρωπαϊκή Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες» (CRMA)- έχει σημαντικά μειονεκτήματα, έναντι ανάλογων πρωτοβουλιών που έχουν λάβει άλλες χώρες προς αυτή την κατεύθυνση. Ενδεικτικό συγκριτικό παράδειγμα αποτελεί ο «Νόμος για τον περιορισμό του Πληθωρισμού» (IRA) των ΗΠΑ.
Έτσι, τη στιγμή που ο IRA προβλέπει την απευθείας χρηματοδότηση επενδύσεων, διαθέτοντας αυτόνομο προϋπολογισμό, το CRMA (Critical Raw Materials Act) προβλέπει απλώς ότι τα πρότζεκτ που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις μπορούν να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης σε υφιστάμενα ευρωπαϊκά προγράμματα. Επίσης, στο CRMA δεν μπορούν να ενταχθούν προς χρηματοδότηση οι έρευνες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τον εντοπισμό νέων κοιτασμάτων πρώτων υλών.
Παράλληλα, προβλέπει πως μία επένδυση είναι επιλέξιμη υπό την προϋπόθεση ότι εντός 27 μηνών θα έχει εξασφαλίσει περιβαλλοντική αδειοδότηση, όπως και τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών. Μία προθεσμία εξαιρετικά σύντομη, με βάση τους χρόνους με τους οποίους διεκπεραιώνονται αυτές οι διαδικασίες εντός Ε.Ε.
Στον αντίποδα, στις θετικές επιπτώσεις του CRMA συγκαταλέγεται πως τα κράτη-μέλη θα πρέπει να συντάσσουν reports σε τακτική βάση, σχετικά με τις πρωτοβουλίες που έχουν λάβει για την αξιοποίηση των κρίσιμων πρώτων υλών που βρίσκονται στο υπέδαφός τους. Επομένως, με αυτό τον τρόπο οι χώρες θα πιεστούν να δείξουν έργο προς αυτή την κατεύθυνση.
