Από την Ντίνα Καράτζιου
Η ιστορία της κατεδάφισης των αυθαιρέτων θυμίζει τη «Μέρα της Μαρμότας» στην κινηματογραφική εκδοχή του Χάρολντ Ράμις: Οι κατεδαφίσεις μοιάζουν να είναι εγκλωβισμένες σε μια «χωροχρονική φούσκα». Ξεκινούν, αλλά τα αυθαίρετα παραμένουν στη θέση τους. Και πάντα η ιστορία επαναλαμβάνεται, δεκαετίες τώρα…
Πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος προανήγγειλε νέες αλλαγές για τον εντοπισμό και την κατεδάφιση των αυθαιρέτων. Πρόκειται για ένα δύσκολο στοίχημα, που καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν το κέρδισε ή, για την ακρίβεια, όπως τουλάχιστον δείχνουν τα πράγματα, δεν ήθελε να το κερδίσει.
Αντίθετα, οι νόμοι που ψηφίστηκαν για την «τακτοποίηση» και τη «νομιμοποίηση» της αυθαίρετης δόμησης δημιουργούσαν κάθε φορά την επόμενη γενιά αυθαιρέτων.
Είναι χιλιάδες τα πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων που έχουν εκδώσει οι αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες σε δάση και αιγιαλούς. Ελάχιστα από αυτά όμως έχουν εκτελεστεί, έχουν δηλαδή γκρεμιστεί τα αυθαίρετα.
Κανείς δεν ξέρει πόσα είναι τα αυθαίρετα στην πραγματικότητα, όπως θα φανεί παρακάτω. Αν και έχουν ψηφιστεί νόμοι και ρυθμίσεις για τον εντοπισμό και εν συνεχεία την κατεδάφισή τους, δεν έχουν εφαρμοστεί. Παρά τις εξαγγελίες και τις φωτογραφίες των εκάστοτε υπουργών με φόντο την μπουλντόζα που ρίχνει τα αυθαίρετα, συνήθως περνάνε δεκαετίες για να γκρεμιστούν, αν γκρεμιστούν.
Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι η υπόθεση των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων είναι εξαιρετικά περίπλοκη και γι’ αυτό έχουν βάλει τα δυνατά τους όλες οι κυβερνήσεις, με «εξαιρετικά» αποτελέσματα.
Μπουλντόζα μετά από 30 χρόνια
Στο πρόγραμμα των 16 κατεδαφίσεων που ανακοίνωσε πανηγυρικά το υπουργείο Περιβάλλοντος τον περασμένο Νοέμβριο περιλαμβάνονταν κάποιες που εκκρεμούσαν ακόμη και 30 χρόνια. Ένα άλλο κραυγαλέο παράδειγμα που δείχνει τους ρυθμούς με τους οποίους κινούνται οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων είναι οι οκτώ ταβέρνες στον Σχινιά που είχαν κριθεί κατεδαφιστέες από το 1999, αλλά τελικά γκρεμίστηκαν σταδιακά μεταξύ 2016 και 2017, λίγο πριν οδηγηθεί η χώρα στο ευρωπαϊκό δικαστήριο για αυτό το ζήτημα.
Στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα, που προστατεύεται από το 2000 με Προεδρικό Διάταγμα, συντελείται σταδιακά από το 2018 μια νέα αυθαιρεσία, για την οποία επί μακρόν δεν είχε ανοίξει ρουθούνι. Ξεκίνησε το 2014 ως κάμπινγκ με τροχόσπιτα, το 2018 άρχισαν οι εργασίες ανέγερσης και τον Ιούνιο του 2023 ολοκληρώθηκαν.
Όλα αυτά τα χρόνια συστηματική κινητοποίηση υπήρξε μόνο από τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Αττικής (ΟΦΥΠΕΚΑ), η οποία όμως δεν είχε την αρμοδιότητα να σταματήσει τα έργα, παρά μόνο να ενημερώνει τις αρμόδιες κατασταλτικές αρχές. Σήμερα στη ζώνη Α3 του Εθνικού Πάρκου, στο πευκοδάσος με τις κουκουναριές, που αποτελεί και οικότοπο προτεραιότητας για την Ε.Ε., υπάρχουν 13 προκατασκευασμένα σπιτάκια που νοικιάζονται ως τουριστικά ακίνητα και τα οποία μπορεί να βρει κανείς στην πλατφόρμα Airbnb με χρέωση προς 180 ευρώ την ημέρα.
Το έγγραφο που έστειλε στην Εισαγγελία η αρμόδια μονάδα διαχείρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ τον περασμένο Ιούνιο κινητοποίησε τελικά το δασαρχείο Καπανδριτίου ώστε να κινήσει τη διαδικασία απομάκρυνσης αυθαιρέτου με πρωτόκολλο κατεδάφισης και την Πολεοδομία Μαραθώνα, που επέβαλε πρόστιμο για την αυθαίρετη δόμηση. Πότε θα μπουν οι μπουλντόζες; Ίσως σε καμιά δεκαετία, αν σκεφτεί κανείς τι έχει συμβεί στην αντίστοιχη περίπτωση των ταβερνών, αλλά και τι συμβαίνει σχεδόν παντού στη χώρα.