Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκε πριν από λίγα 24ωρα αναγκάζει τη διοίκηση της Ελληνικό Μετρό και το υπουργείο Περιβάλλοντος να επαναπροσδιορίσουν το ζήτημα της προστασίας του φυσικού κεφαλαίου στο Πάρκο Ριζάρη, στο οποίο θα γίνει ο νέος σταθμός μετρό.
Η απόφαση δικαιώνει εν μέρει τον εφοπλιστή Νίκο Πατέρα, ο οποίος ζητάει να προστατευτεί το πράσινο του πάρκου και να μην κοπούν τα εκατοντάδες δέντρα που υπάρχουν σ’ αυτό για την κατασκευή του σταθμού «Ευαγγελισμός» της γραμμής 4.
Η Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) που θα πρέπει να καταθέσει η Ελληνικό Μετρό και να εγκρίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσουν οι προπαρασκευαστικές και στη συνέχεια οι κατασκευαστικές εργασίες του σταθμού στο πάρκο.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε παράνομη την έλλειψη αυτή και τώρα ζητάει από τη διοίκηση να προχωρήσει στην έκδοση της μελέτης, στην οποία, όμως, όπως υπογραμμίζει, θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια για όσο το λιγότερες δυνατόν απώλειες πρασίνου στο Πάρκο Ριζάρη.
Θυσία πρασίνου
Στην απόφαση του ΣτΕ αναφέρεται ότι η υποχρέωση κατάρτισης της μελέτης απορρέει από την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Αυτή αφορούσε το σύνολο του έργου, δηλαδή τους 15 σταθμούς του πρώτου τμήματος της γραμμής 4 Άλσος Βεΐκου – Γουδί.
Στην έγκριση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης είχε οριστεί ότι το ζήτημα του πρασίνου πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω, με τη συμμετοχή και της Δασικής Υπηρεσίας. Στη δικαστική απόφαση αναφέρεται ότι η υποχρέωση αυτή αφορά «κατεξοχήν τον σταθμό “Ευαγγελισμός”» στο Πάρκο Ριζάρη, για δύο λόγους:
Ο πρώτος είναι ότι στον σταθμό αυτό προβλέπεται κατά τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων «πολύ μεγαλύτερη θυσία πρασίνου» από ό,τι στους άλλους σταθμούς, γιατί υπάρχουν «πολύ περισσότερα από 100, κατά άλλους υπολογισμούς περισσότερες εκατοντάδες φυτά, μεταξύ των οποίων ακακίες, πεύκα, λεύκες, φοίνικες, αγριελιές, νεραντζιές, κουτσουπιές, ευκάλυπτοι και ιτιές», όπως αναφέρεται.
Ο δεύτερος λόγος κατά το ΣτΕ είναι ότι τα πολυάριθμα φυτά, πολλά από τα οποία είναι δασικά είδη –εξού και η πρόβλεψη συμμετοχής των δασικών αρχών–, «έχουν τη μορφή συμπαγούς πάρκου ή άλσους και διαφοροποιούνται ουσιωδώς από τη φυτοκάλυψη απλών κοινόχρηστων χώρων, όπως αυτοί ορίζονται από την πολεοδομική νομοθεσία, όπως για παράδειγμα είναι οι πλατείες».
Με αυτά τα δεδομένα, το δικαστήριο ακύρωσε την παράλειψη μελέτης με αυτό το περιεχόμενο. Η υπόθεση αναπέμφθηκε στη διοίκηση ώστε να μεριμνήσει για την κατάρτιση και έγκριση της σχετικής μελέτης.
Δεν μπαίνει φρένο στο έργο
Η απόφαση εκδόθηκε μετά την προσφυγή που κατέθεσε ο εφοπλιστής Νίκος Πατέρας και το ομώνυμο κοινωφελές ίδρυμα στο οποίο ο ίδιος είναι επικεφαλής. Με την προσφυγή που άσκησε ο εφοπλιστής ζητούσε να ακυρωθούν οι πράξεις της διοίκησης που ενέκριναν τη χωροθέτηση του νέου σταθμού στο πάρκο.
Η αίτηση του Ν. Πατέρα στρεφόταν κατά της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του έργου, δηλαδή της υπουργικής απόφασης με την οποία αδειοδοτούνταν περιβαλλοντικά οι 15 σταθμοί του πρώτου τμήματος της νέας γραμμής 4 του μετρό.
Με την απόφαση που εξέδωσε το ΣτΕ δεν μπαίνει φρένο στην κατασκευή του σταθμού, ενώ δεν ακυρώνονται και οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις του έργου. Η πλευρά Πατέρα δεν ήλπιζε στην ακύρωση του έργου και ήξερε από την αρχή ότι η προσφυγή για την ακύρωση των αδειοδοτήσεων θα απορριπτόταν ως εκπρόθεσμη, κι αυτό γιατί η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας ασκήθηκε τέσσερα χρόνια μετά τη δημόσια διαβούλευση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τότε, προτού λήξει η διαβούλευση, θα μπορούσε να είχε προσβληθεί νομικά η περιβαλλοντική αδειοδότηση και η χωροθέτηση του έργου.
Το επιπλέον κόστος
Ο Νίκος Πατέρας υποστηρίζει ότι η διαβούλευση για το έργο, που πραγματοποιήθηκε το 2018, δεν είχε γίνει ευρέως γνωστή ώστε να εκφράσει τις αντιρρήσεις του τότε, όπως μπορούσε να κάνει οποιοσδήποτε πολίτης ή φορέας. Εκ των υστέρων, και τρία χρόνια μετά, αντιλήφθηκε τι θα γίνει στο πάρκο, καθώς, όπως λέει, ο σταθμός θα γίνει στο πιο πυκνοφυτεμένο τμήμα του.
Πριν προσφύγει στο ΣτΕ o εφοπλιστής ζήτησε από τον τότε υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κ. Αχ. Καραμανλή και τον Νίκο Κουρέτα, διευθύνοντα σύμβουλο της Ελληνικό Μέτρο, να διερευνηθεί μια τεχνική λύση για τη μετακίνηση του σταθμού 80 μέτρα βορειότερα, κοντά στην Εθνική Πινακοθήκη.
Πρόκειται για ένα σημείο στο οποίο δεν υπάρχει πυκνή βλάστηση. Με τη μετατόπιση αυτή υποστηρίζει ότι θα μπορούσαν να διασωθούν εκατοντάδες δέντρα, τα οποία θα πρέπει να εκριζωθούν ή να κοπούν πριν ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες του έργου. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ο Κ. Αχ. Καραμανλής του είπε ότι η μετακίνηση αυτή θα ανέβαζε το κόστος του έργου κατά 5 εκατ. ευρώ.
Μία ημέρα μετά όμως, όπως λέει ο ίδιος, ο πρώην υπουργός εκτόξευσε το επιπλέον κόστος στα 50 εκατ. ευρώ, επικαλούμενος σχετική μελέτη της εταιρείας ΑΒΑΞ, η οποία έχει αναλάβει την κατασκευή του έργου. «Μου φαίνεται πολύ παράξενο που από πέρυσι τον Νοέμβριο που κυκλοφορεί από επίσημα κυβερνητικά χείλη ότι το κόστος της μεταφοράς του σταθμού είναι 50 εκατ. δεν είχε ζητηθεί ποτέ να επιβεβαιωθεί γραπτά αυτός ο προϋπολογισμός. Και κυκλοφορεί ένα νούμερο χωρίς καμία τεκμηρίωση», λέει στη LiFO o Νίκος Πατέρας. Και προσθέτει: «Το ίδρυμα Πατέρα από τις 15 Νοεμβρίου, έχοντας έννομο συμφέρον, έχει ζητήσει από τον Άβακα να του δοθεί τεκμηριωμένος προϋπολογισμός που να αποδεικνύει ότι η μεταφορά του σταθμού εντός του ίδιου του πάρκου θα κοστίσει 50 εκατ. ευρώ. Και δεν έχει λάβει ακόμη καμία απάντηση»
Ενθουσιασμός από τον νέο δήμαρχο
Η απόφαση του ΣτΕ για το Πάρκο Ριζάρη έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τον νέο δήμαρχο της Αθήνας, Χάρη Δούκα. Για τον Χάρη Δούκα είναι φανερό ότι η απόφαση αυτή ανοίγει παράθυρο για τροποποίηση του αρχικού σχεδιασμού, πράγμα που φαίνεται και από τη δήλωση που έκανε λίγη ώρα μετά τη γνωστοποίηση της απόφασης: «Η σημερινή απόφαση του ΣτΕ επιβεβαιώνει την πάγια θέση μας ότι το δίλημμα “μετρό ή δέντρα” δεν υφίσταται. Μπορούμε να έχουμε και τα δύο, όπως γίνεται σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά με διαβούλευση, σχέδιο και μελέτη, που θα διασφαλίζουν ότι κάθε νέο έργο υποδομής, ακόμα και κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, θα έχει τη μικρότερη περιβαλλοντική και κοινωνική επιβάρυνση. Αυτή ήταν μια πρώτη δικαίωση. Οι προσπάθειές μας θα συνεχιστούν» ανέφερε.
Η Ελληνικό Μετρό, στην οποία απευθύνθηκε η LiFO, δεν θέλησε να σχολιάσει την απόφαση, γιατί δεν έχει διαβαστεί από την εταιρεία, η οποία δεν την έχει πάρει ακόμη στα χέρια της.
Ο σταθμός του Ευαγγελισμού στο Πάρκο Ριζάρη είναι ο μόνος στον οποίο δεν έχει ξεκινήσει ακόμα καμία εργασία. Δεν έχει διευκρινιστεί αν θα υπάρξουν αλλαγές στο έργο και ποιες θα είναι αυτές. Η Τεχνική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την οποία εγκαλείται η διοίκηση από το ΣτΕ έχει ήδη συνταχθεί και σταλεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος και αναμενόταν η έγκρισή της.
Όλα αυτά βέβαια πριν βγει η απόφαση του ΣτΕ. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν θα υπάρξει και νέα προσφυγή κατά της μελέτης αυτής. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πήγαινε ακόμη πιο πίσω το χρονοδιάγραμμα του έργου, που ήδη παρουσιάζει καθυστερήσεις.
Ντίνα Καράτζιου
