Η συζήτηση στη βουλή για τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, έγινε λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση των πρώτων ολοκληρωμένων προτάσεων για την ανασυγκρότηση της περιοχής. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκε το πρώτο από τα τρία μέρη της μελέτης Ολλανδικής εταιρείας, ουσιαστικά η καταγραφή, καθώς και η πρόταση της Green Peace. Και οι δύο ολοκληρωμένες προτάσεις, οι όποιες άλλες μεμονωμένες κατατίθενται στον διάλογο, αλλά κι εν πολλοίς η συζήτηση στη βουλή, εμφανίζουν ένα κοινό μειονέκτημα: είναι απόλυτα τεχνικές, μιλούν μόνο για νερά, φράγματα, καλλιέργειες, φυτοφάρμακα αλλά δεν αναφέρονται καθόλου στο μεγάλο ζητούμενο: την ζωή στο χωριό!!!
Θα μας επιτραπεί ο χαρακτηρισμός, «είναι χωρίς νεύρο»!
Αναφέρουν οι Ολλανδοί ότι η συντήρηση των υποδομών ήταν ελλειπής. Μέγα λάθος, ήταν ανύπαρκτη! Κι ένας λόγος που συνέβει αυτό, είναι ότι οι άνθρωποι του πρωτογενούς τομέα δεν μένουν πια στα χωριά και δεν ενδιαφέρονται ή δεν προλαβαίνουν να ασχοληθούν με την αναγκαία συντήρηση των υποδομών. Διότι οι χωμάτινες υποδομές, δεν είναι δυνατόν να συντηρούνται μόνο από κρατικούς και δημοτικούς φορείς, αλλά απαιτείται η συμμετοχή των ίδιων των αγροτών-ευεργετούμενων, οι οποίο συχνά με τη δουλειά τους τις επιβαρύνουν. Κι όποιος έχει κατ’ ελάχιστο ασχοληθεί με το θέμα, δεν είναι μια καθόλου εύκολη, ούτε άνευ κόστους δουλειά. Είναι όμως μια απολύτως απαραίτητη εργασία εάν θέλει κανείς να καλλιεργεί σε «βαριά εδάφη», όπως είναι πολλά στη Θεσσαλία.
Οι δυναμικοί αγρότες, έχουν στη μεγάλη τους πλειοψηφία μετακομίσει από τα χωριά και μένουν στις πόλεις. Αρα, δαπανάται χρόνος και κόπος στις μετακινήσεις που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και σε εργασίες συντήρησης. Ιδού μια μαρτυρία από τον τόπο της τραγωδίας. Σε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλικής πρωτεύουσας, υπάρχει ένα μαγαζί με ανταλλακτικά για μικρά αγροτικά, που δεν βγαίνουν πια σε νέα κυκλοφορία. Σε πρόσφατη επικοινωνία μαζί του, μας ανέφερε ότι έχει πάσης φύσεως ανταλλακτικά για τα συγκεκριμένα αυτοκίνητα, αφού στη Λάρισα χρησιμοποιούνται πολύ. Και γιατί αυτό; Γιατί είναι οικονομικά και πηγαινοέρχονται κάθε ημέρα στα χωράφια τους. Δηλαδή ως πόσα χιλιόμετρα κάνουν καθημερινά τον ρωτήσαμε: και 150 και 200 ήταν η απάντηση.
Ε, λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε το χρόνο ούτε τα χρήματα να καθαρίσουν τα χαντάκια που τους αναλογούν, ας το πάρουμε απόφαση!
Τι θέλουμε να πούμε λέγοντας ιστορίες; Ότι εαν δεν βελτιωθούν οι συνθήκες και το πρότυπο ζωής στα χωριά, να μένουν δηλαδή εκεί οι αγρότες και οι οικογένειές τους, τότε όσα λέμε θα είναι λόγια του αέρα. Οι αγρότες θα καλλιεργούν σιτάρια που είναι μηχανοποιημένη καλλιέργεια καθώς και , φωτοβολταικά και επιδοτήσεις και θα έχουν χρόνο για να μένουν με τις οικογένειές τους στις πόλεις. Εκεί, μπορεί να κάνουν και καμιά συμπληρωματική δουλίτσα, τόσο για να βγάζουν κάτι τις, όσο και να περνάει η ώρα τους.
Ακούγονται πολύ ωραία οι προτάσεις περί ανθεκτικών στη ξηρασία καλλιεργειών, περί μείωσης χρήσης φυτοφαρμάκων, περί διεύρυνσης της κοίτης των ποταμών, κατασκευής χωμάτινων αναχωμάτων κα. Ναι, αλλά εάν μειωθούν τα φυτοφάρμακα, κάποιος πρέπει να πάρει τη μεσινέζα να κόψει τα αγριόχορτα; Ποιος; Οι εργάτες που χάθηκαν πια; Η μήπως υπάρχουν τα χρήματα που υπήρχαν κάποτε να πληρώσεις τα νέα αυξημένα μεροκάματα; Οι ανθεκτικές στη ξηρασία καλλιέργειες, έχουν είτε μικρή οικονομική πρόσοδο, είτε θέλουν πολύ δουλειά. Το σιτάρι και το κριθάρι ανήκει στις πρώτες και τα αρωματικά φυτά στις δεύτερες.
Σήμερα, στα χωριά του κάμπου δεν υπάρχουν διαθέσιμοι αγρότες για την δεύτερη περίπτωση, να ασχοληθούν δηλαδή να μαζέψουν «φασκόμηλο και άγρια μέντα» από τα ριζά του βουνού. Σημειωτέων τέτοιες καλλιέργειες, θα είχαν καθυστερήσει την επέλαση του νερού προς τον κάμπο και θα είχαν περιορίσει σε κάποιο μικρό βαθμό την επέλαση της καταστροφής. Αντίθετα για ευκολία, το όργωμα έγινε κατά τη φορά της κλίσης του εδάφους και όχι κατά τις ισουψείς, επιταχύνοντας έτσι το νερό και το χώμα να φτάσει στη πεδιάδα.
Κατά την ταπεινή μας εκτίμηση, οι επόμενες προτάσεις από όπου κι εάν προέρχονται, θα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνουν για να μην πούμε εστιάζουν, καταρχήν στην ανάταξη της εγκατάλειψης της ζωής στην ύπαιθρο. Όσο τεχνικές κι αν είναι. Τα χωμάτινα έργα χρειάζονται συντήρηση με ανθρώπους. Τα απρόσωπα περί φορέων τα έχουμε δει πως λειτουργούν στην Ελλάδα…Εαν δεν λύσουμε αυτό το κεφάλαιο, περί ζωής στο χωριό, τα υπόλοιπα δεν λύνονται, λόγω έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού. Εν αρχή είναι ο Ανθρωπός!
Από πλευράς κυβερνητικής, έχει μεταφερθεί το κύριο βάρος της ανασύνταξης της Θεσσαλίας στο Υπουργείο Γεωργίας. Η τακτική αυτή είναι πιθανότατα αδιέξοδη και όπως έδειξαν οι πρόσφατες εκλογές, θα κοστίσει πολιτικά στην κυβέρνηση: είναι γνωστό ότι το εν λόγω Υπουργείο δεν είναι και το πλέον αποτελεσματικό, κάτι που φροντίζει να μας το θυμίζει με κάθε ευκαιρία, στρέφοντας… με επιτυχία τους αγρότες εναντίον του. Αφού άργησε επικίνδυνα να φτιάξει το εθνικό πρόγραμμα της Νέα ΚΑΠ, έκανε πολλά λάθη στις επιδοτήσεις κι απ’ ότι φαίνεται ετοιμάζεται να κάνει κι άλλα. Αρα τι μπορεί να περιμένει κάποιος από έναν αδύναμο οργανισμό;
Ανεξάρτητα ποιος είναι πολιτικός προιστάμενος. Ανθρωπος είναι όχι θεός ώστε να λύσει χρονίζοντα προβλήματα σε μια ημέρα, με έναν δυσκίνητο και πεπαλαιωμένο μηχανισμό.
Πέραν όμως από την αδυναμία του Υπουργείου Γεωργίας, τα προβλήματα του θεσσαλικού όπως και των άλλων κάμπων της χώρας, ξεπερνούν τις αρμοδιότητές του και ανήκουν σε άλλα Υπουργεία. Το θέμα της πλημμελούς λειτουργίας των Δήμων ανήκει σαφώς στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ο συντονισμός των δράσεων προστασίας από πλημμύρες που προτείνουν οι Ολλανδοί ανήκει «συναρμοδίως» (άλλο δράμα κι αυτό) στο Εσωτερικών που έχει (τρόπος του λέγειν) τον μηχανισμό, στο Διαχείριση κρίσεων και του Υποδομών που έχει την τεχνική άποψη περί της λειτουργίας και δεν ξέρω σε ποιό ακόμη. Το θέμα της διαχείρισης κοινόχρηστων δασικών ή χορτολιβαδικών εκτάσεων στα χαμηλά υψόμετρα ανήκει στο Περιβάλλοντος και πάει συνέχεια.
Το ζητούμενο είναι, να εμπλακούν όλοι, ώστε να έλθει σύντομα η επόμενη ημέρα. Το υπουργείο Υγείας, να ξανασχεδιάσει τα αγροτικά ιατρεία και την κατ’ οίκον βοήθεια στους πάμπολους υπερήλικες. Να δει τι θα κάνει με την έλλειψη παιδιάτρων, κατ’ εξοχή επιχειρηματολογία όσων μετακομίζουν από τα χωριά. Του Υπουργείου Παιδείας να δει τι θα κάνει με τα φθίνοντα σε αριθμό μαθητών σχολεία. Πρέπει να συγκρουσθεί με τα τοπικά μικροσυμφέροντα που θέλουν ένα υποστελεχωμένο και παρωχημένο σχολείο σε κάθε κωμόπολη. Η δημογραφική πραγματικότητα δεν επιτρέπει τέτοιες πολυτέλειες. Το Υπουργείο Πρόνοιας να δει τι θα κάνει με τους δεκάδες αναξιοπαθούντες που έχουν απομείνει στα χωριά και σε σταματούν στο δρόμο για να ζητήσουν ένα ευρώ. Με το δεν ξέρω ποιο υπουργείο (!!!) να φροντίσει την άμεση λύση με τα αδέσποτα. Ο κόσμος σταμάτησε την πολύ επιθυμητή συνήθεια που απέκτησε επι καραντίνας να περπατάει, από το φόβο των αγελών αδέσποτων σκύλων, που σε «καλωσορίζουν» σε κάθε Θεσσαλικό χωριό.
Οταν λοιπόν λύσουμε κάποια από τα προβλήματα αυτά, τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα λύσουμε και τα όσα σωστά, είμαστε βέβαιοι, θα προτείνονται στις προτάσεις ανασυγκρότησης. Εκτός κι εάν υπάρχει ειλημμένη απόφαση να διογκωθούν και άλλο οι πόλεις και να μένουν στα χωριά μόνο οι… γενναίοι.
Δημήτρης Αντωνόπουλος
