Του Καθηγητή Δρ. Κώστα Σαχπάζη, Πολιτικού Μηχανικού στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Από τα χρονικά της αρχαιότητας μέχρι το παλλόμενο παρόν, η Ελλάδα, το λίκνο της Δημοκρατίας, υπήρξε ένα ζωντανό ταμπλό πολιτικών πειραμάτων. Η αναζήτηση για το ζενίθ της διακυβέρνησης, η προώθηση της προόδου, της ισότητας και της ελευθερίας, είναι ένας διαρκής διάλογος που συνυφαίνεται με το ελληνικό πνεύμα. Αυτό το μικρό άρθρο, που γράφτηκε από έναν μη-πολιτικό, εξετάζει την πιο ευνοϊκή μορφή διακυβέρνησης για την άνθηση αυτού του μεσογειακού διαμαντιού, που είναι η χώρα μας.
Λαμβάνοντας υπόψη το καλειδοσκοπικό φάσμα της διακυβέρνησης, καθίσταται κρίσιμο να αποκρυπτογραφηθεί το πιο συμβατό παράδειγμα για την Ελλάδα, ένα παράδειγμα που όχι μόνο διασφαλίζει την κοινωνική πρόοδο και δικαιοσύνη, αλλά προστατεύει και τις ατομικές ελευθερίες. Μια ανάλυση της πολυμορφικότητας των μοντέλων παγκόσμιας διακυβέρνησης, σε συνδυασμό και με μια απαιτητική κατανόηση του μοναδικού κοινωνικοπολιτικού ιστού της Ελλάδας, είναι επιτακτική για να απαντηθεί αυτό το περίπλοκο ερώτημα.
Ενώ η αναζήτηση μιας βέλτιστης κυβέρνησης απαιτεί μια ευρεία προοπτική, το πεδίο εφαρμογής δεν πρέπει να παραμελεί τις πιο απτές πτυχές της οικοδόμησης του έθνους. Οι υποδομές ως η καρδιά μιας λειτουργικής κοινωνίας, και ο τουρισμός ως η πηγή ζωής της ελληνικής οικονομίας, είναι δύο τέτοια στοιχεία που χρήζουν σχολαστικής εξέτασης.
Η υποδομή δημοσίων έργων, οι φλέβες και οι αρτηρίες ενός έθνους, είναι καθοριστικής σημασίας για την εκδήλωση της ζωτικότητας της διακυβέρνησης. Ένα ισχυρό δίκτυο υποδομής όχι μόνο ανοίγει το δρόμο για μια αποτελεσματική οικονομία, αλλά αντικατοπτρίζει επίσης τη δέσμευση της κυβέρνησης για την κοινωνική ευημερία και ασφάλεια. Η Ελλάδα, με την πλούσια ιστορία και τη γενναιόδωρη γεωγραφική της θέση, έχει μια μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει τις υποδομές ως καταλύτη για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία.
Από την άλλη πλευρά, ο τουριστικός τομέας, ο παλμός της ελληνικής οικονομίας, είναι ένα κρίσιμο βαρόμετρο της απήχησης και της ευημερίας του έθνους μας. Μια κυβέρνηση που μπορεί να συνδυάσει αρμονικά τη διατήρηση της λαμπρής κληρονομιάς της Ελλάδας με μια αναζωογονητική τουριστική εμπειρία θα αποκομίσει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά μερίσματα.
Με βάση τη μέχρι τώρα συζήτηση, ας διευρύνουμε το πρίσμα για να κατανοήσουμε τη διαφοροποιημένη δυναμική της διακυβέρνησης, της ανάπτυξης, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας. Ας ξεκινήσουμε μια εξερεύνηση νέων προοπτικών, εμπλουτίζοντας τον λόγο μας με κάποιες επιπλέον έννοιες.
Το έδαφος της διακυβέρνησης είναι τόσο ποικίλο όσο και οι πολιτισμοί που εξυπηρετεί, και κανένα μοντέλο δεν κατέχει το μονοπώλιο της αρετής. Ωστόσο, δεδομένης της ζωντανής δημοκρατικής κληρονομιάς της Ελλάδας, μια κυβέρνηση που τρέφει αυτό το ήθος ενώ καινοτομεί για τις σύγχρονες πραγματικότητες φαίνεται πιο ευνοϊκή.
Επιπλέον, η επιδίωξη της δικαιοσύνης και της ελευθερίας στη διακυβέρνηση απαιτεί μια λεπτή ισορροπία. Η ιδανική ελληνική κυβέρνηση θα υποστήριζε το κράτος δικαίου, αλλά θα παρέμενε αρκετά ευέλικτη ώστε να προσαρμοστεί στην κοινωνική εξέλιξη. Θα προστάτευε τις ατομικές ελευθερίες διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνολική ευημερία του πληθυσμού μας.
Οι δημόσιες υποδομές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται απλώς ως ένα δίκτυο φυσικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά ως ενσάρκωση των κοινωνικών φιλοδοξιών και της ανάπτυξης. Μια ιδανική κυβέρνηση θα προωθούσε μια υποδομή που όχι μόνο διευκολύνει την οικονομική δραστηριότητα αλλά βελτιώνει επίσης την ποιότητα ζωής και την ασφάλεια, επιτρέποντας στους πολίτες να αλληλεπιδρούν, να εμπλέκονται δημιουργικά και να ευημερούν.
Ομοίως, ο τουρισμός στην Ελλάδα θα πρέπει να υπερβαίνει τα συμβατικά πρότυπα. Δεν πρέπει μόνο να προσφέρει μια ματιά στο ένδοξο παρελθόν του έθνους μας, αλλά και να προβάλλει το δυναμικό παρόν και το πολλά υποσχόμενο μέλλον του. Μια κυβέρνηση που μπορεί να αξιοποιήσει την κληρονομιά του έθνους μας προάγοντας πρακτικές βιώσιμου τουρισμού θα τονώσει το ελληνικό πνεύμα και θα εξασφαλίσει την οικονομική του ζωτικότητα.
Επομένως, η βέλτιστη μορφή διακυβέρνησης για την Ελλάδα, που θα προάγει την ανάπτυξη, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, δεν είναι ένα άκαμπτο αρχέτυπο αλλά ένα ρευστό κατασκεύασμα. Θα έπρεπε να έχει τις ρίζες του σε δημοκρατικές αξίες, αλλά να είναι συγχρόνως και προοδευτικό και προσαρμόσιμο. Θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις δημόσιες υποδομές και στον τουριστικό τομέα, καθώς αυτές είναι οι απτές εκδηλώσεις διακυβέρνησης και οι κρίσιμοι μοχλοί της οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας.
Παρόλα αυτά όμως, ας θυμόμαστε ότι ενώ η αναζήτηση για την καλύτερη μορφή διακυβέρνησης είναι ο ζητούμενος στόχος μας, τα στοιχεία που τελικά και συνολικά διαμορφώνουν πραγματικά τη προοπτική και την μοίρα ενός έθνους είναι η συλλογική βούληση και η προσπάθεια των ανθρώπων που την απαρτήζουν!
Ας εστιάσουμε τώρα λίγο σε ορισμένες διεθνείς καλές πρακτικές και παραδείγματα.
Αναμφισβήτητα, η φιλοδοξία για την επίτευξη μιας βέλτιστης κυβέρνησης φωτίζεται από τον φάρο των καλών πρακτικών. Η παρατήρηση διεθνών υποδειγμάτων και παραδειγμάτων μπορεί να μας προσφέρει πολύτιμες γνώσεις και να εμπνεύσει καινοτόμες λύσεις προσαρμοσμένες στο ελληνικό πλαίσιο. Ας εμβαθύνουμε λίγο σε μερικές αξιόλογες πρακτικές από όλο τον κόσμο.
Το σκανδιναβικό μοντέλο διακυβέρνησης προσφέρει μια συναρπαστική μελέτη περίπτωσης για την επίτευξη κοινωνικής ισότητας και ισχυρής δημόσιας υποδομής. Σε χώρες όπως η Δανία, η Σουηδία και η Νορβηγία, η εστίαση της κυβέρνησης σε ολοκληρωμένα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και ισχυρές δημόσιες υποδομές έχει αποφέρει υψηλό βιοτικό επίπεδο και κοινωνικοοικονομική ισότητα. Υιοθετώντας μια τέτοια προσέγγιση, η Ελλάδα θα μπορούσε να οικοδομήσει ένα δίκτυο υποδομών που όχι μόνο υποστηρίζει την οικονομική δραστηριότητα αλλά και βελτιώνει σημαντικά την ασφάλεια, την επάρκεια και την ποιότητα ζωής των πολιτών της.
Από την άλλη πλευρά, η προσέγγιση της Νέας Ζηλανδίας στον τουρισμό μπορεί να λειτουργήσει ως έμπνευση για την Ελλάδα. Η καμπάνια «100% Pure New Zealand» έχει αναδείξει με επιτυχία τη φυσική ομορφιά της χώρας της, ενώ παράλληλα προωθεί πρακτικές βιώσιμου τουρισμού. Η πρωτοβουλία δίνει έμφαση στη διατήρηση του περιβάλλοντος και στη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων, διασφαλίζοντας ότι ο τουρισμός συμβάλλει στη συνολική εθνική ευημερία. Η Ελλάδα, με την πλούσια ιστορία και τα εκπληκτικά τοπία της και εδέσματά της, θα μπορούσε παρομοίως να σχεδιάσει τουριστικές στρατηγικές που εξισορροπούν την οικονομική ανάπτυξη, τη διατήρηση της κληρονομιάς και τη βιωσιμότητα.
Το ελβετικό μοντέλο διακυβέρνησης, γνωστό για την άμεση δημοκρατία και τον φεντεραλισμό του, είναι ένα άλλο φωτεινό παράδειγμα. Το υψηλό επίπεδο συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων διασφαλίζει ότι οι ενέργειες της κυβέρνησης ευθυγραμμίζονται στενά με τη λαϊκή βούληση. Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να εμπνεύσει την Ελλάδα να εμβαθύνει τις δημοκρατικές της διαδικασίες, ενθαρρύνοντας μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών και διασφαλίζοντας ότι η κυβέρνηση ανταποκρίνεται στις εξελισσόμενες ανάγκες του λαού της.
Στο πλαίσιο της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, ο Χάρτης Δικαιωμάτων και Ελευθεριών του Καναδά λειτουργεί ως παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Ο Χάρτης προστατεύει τις ατομικές ελευθερίες και προωθεί την ισότητα, ενσωματώνοντας τα ιδανικά μιας δίκαιης κοινωνίας. Διασφαλίζοντας ότι οι αρχές της δικαιοσύνης και της ελευθερίας είναι βαθιά ριζωμένες στο πλαίσιο διακυβέρνησής της. Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει μια κοινωνία όπου κάθε πολίτης νιώθει ότι εκτιμάται και προστατεύεται από τους κυβερνόντες.
…και ας προσαρμόσουμε αυτές τις καλές πρακτικές και παραδείγματα στην Ελληνική μας πραγματικότητα….
Η εναρμόνιση των βέλτιστων πρακτικών με το ιδιαίτερο ελληνικό περιβάλλον απαιτεί μια λεπτή κατανόηση του κοινωνικοπολιτισμικού ιστού του έθνους κας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Εδώ, θα εμβαθύνουμε στο πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε αυτά τα διεθνή παραδείγματα στο ελληνικό πλαίσιο.
Μιμούμενη το σκανδιναβικό μοντέλο, η Ελλάδα θα μπορούσε να ενισχύσει τις δημόσιες υποδομές και τα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας. Παρά τις πρόσφατες οικονομικές προκλήσεις της χώρας μας, οι στρατηγικές επενδύσεις σε βασικούς τομείς θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη και να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο. Για παράδειγμα, η ενίσχυση της ψηφιακής υποδομής θα μπορούσε να αυξήσει την προσβασιμότητα, την αμεσότητα και την αποτελεσματικότητα στις δημόσιες υπηρεσίες, γεφυρώνοντας το χάσμα αγροτικής πόλης και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.
Υιοθετώντας το ήθος αειφόρου τουρισμού της Νέας Ζηλανδίας, η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει μέτρα για τη διατήρηση των ιστορικών τοποθεσιών και της φυσικής ομορφιάς της, ενθαρρύνοντας παράλληλα τον υπεύθυνο τουρισμό. Οι πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προώθηση του τουρισμού εκτός εποχής για την άμβλυνση του υπερπληθυσμού σε δημοφιλείς προορισμούς και την παροχή κινήτρων σε φιλικές προς το περιβάλλον τουριστικές επιχειρήσεις. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη, διασφαλίζοντας παράλληλα τη μακροζωία των ανεκτίμητων πολιτιστικών και φυσικών αγαθών της Ελλάδας μας.
Λαμβάνοντας ως πρακτική μία μόνο σελίδα από την “βίβλο” της Ελβετίας για την άμεση δημοκρατία, η Ελλάδα θα μπορούσε να εμβαθύνει περαιτέρω τις δημοκρατικές διαδικασίες της. Η ενίσχυση των μηχανισμών για τη δημόσια διαβούλευση και τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια κυβέρνηση πιο ανταποκρινόμενη και ουσιαστική. Για παράδειγμα, η αξιοποίηση ψηφιακών πλατφορμών για την προσέλκυση δημόσιας συμβολής σε θέματα πολιτικής θα μπορούσε να καταστήσει τη διακυβέρνηση πιο περιεκτική και διαφανή, ακόμα περισσότερο.
Αντλώντας έμπνευση από τη Χάρτα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών του Καναδά, η Ελλάδα θα μπορούσε να ενισχύσει το νομικό της πλαίσιο για τη διαφύλαξη των ατομικών ελευθεριών και την προώθηση της ισότητας. Η μείωση επίσης της πολυνομίας και της υπερ-νομιμοποίησης, με απλουστεύσεις αποτελεσματικές και περισσότερο κατανοητές και εφαρμόσιμες θα ήταν επίσης ένα μεγάλο ζητούμενο για το έθνος μας. Η δημιουργία ενός ισχυρού θεσμικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων και τη διασφάλιση της λογοδοσίας θα μπορούσε να συμβάλει σε μια πιο δίκαιη κοινωνία.
Συμπερασματικά, οι καλές πρακτικές αφθονούν στη διεθνή σκηνή. Ωστόσο, η μίμηση τέτοιων πρακτικών απαιτεί προσεκτική προσαρμογή στην τοπική μας πραγματικότητα. Για την Ελλάδα, ο δρόμος προς τη βέλτιστη διακυβέρνηση πιστεύω ότι έγκειται στην ανάμειξη αυτών των διεθνών γνώσεων και πρακτικών με τον μοναδικό κοινωνικοπολιτικό ιστό της, δημιουργώντας ένα μοντέλο διακυβέρνησης που διασφαλίζει ανάπτυξη, δικαιοσύνη, ευημερία, απασχόληση και ελευθερία για όλους τους πολίτες της χώρας μας.
Αυτές οι προσαρμογές, ωστόσο, δεν πρέπει να είναι απλές απομιμήσεις αλλά να έχουν τις ρίζες τους βαθιά στον μοναδικό διαχρονικό και ιστορικό κοινωνικοπολιτικό ιστό της Ελλάδας μας. Συνδυάζοντας τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές με τις τοπικές πραγματικότητες, η Ελλάδα μπορεί να χαράξει την πορεία της προς μια βέλτιστη διακυβέρνηση – μια κυβέρνηση που προάγει την ανάπτυξη, τη δικαιοσύνη, την ανάπτυξη και την ελευθερία και αντανακλά πραγματικά τις φιλοδοξίες του ατόφιου και ευρηματικού λαού της.
Δρ. Κώστας Σαχπάζης, Πολιτικός Μηχανικός του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
