Της Kerry A. Dolan
Ο Μπιλ Γκέιτς εφιστά την προσοχή όλων μας σε δύο αριθμούς: “51 δισεκατομμύρια” και “μηδέν”. Ο πρώτος αριθμός αφορά τους τόνους αερίων του θερμοκηπίου που προστίθενται συνήθως στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο δεύτερος αφορά τον στόχο για τις εκπομπές ρύπων που πρέπει να επιτύχουμε έως το 2050 προκειμένου να αποτρέψουμε μια κλιματική κρίση.
Ο Γκέιτς έχει, μάλιστα, ένα σχέδιο για το πώς θα καταφέρουμε να μηδενίσουμε τις εκπομπές ρύπων από τους 51 δισεκατομμύρια τόνους που είναι σήμερα, και μάλιστα με ιδιαίτερη ικανοποίηση σημειώνει ότι η επίτευξη του στόχου αυτού δεν συνεπάγεται κόστος τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Όπως θα περίμενε, δε, κανείς από έναν άνθρωπο που έχει “χτίσει” την περιουσία του μέσω της τεχνολογίας, η λύση που προτείνει ο δισεκατομμυριούχος συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την καινοτομία.
Ο ίδιος εξηγεί το σχέδιό του στο νέο του βιβλίο με τίτλο: “Πώς θα αποφύγουμε την κλιματική καταστροφή: Οι λύσεις που έχουμε και οι ανακαλύψεις που χρειαζόμαστε” (How To Avoid A Climate Disaster: The Solutions We Have And The Breakthroughs We Need), που πρόκειται να κυκλοφορήσει στις 16 Φεβρουαρίου.
Πριν από την παρουσίαση του νέου βιβλίου του, ο Γκέιτς μίλησε στο Forbes για τους λόγους που οδήγησαν στη συγγραφή του. Επιπλέον, μοιράστηκε μαζί μας λεπτομέρειες που δεν περιλαμβάνονται στο βιβλίο, όπως τι ποσό έχει επενδύσει ο ίδιος σε εταιρείες μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα, ποιες εξ αυτών του προκαλούν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μεταξύ των οποίων και ένας νέου τύπου πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας, αλλά και ποιες θα είναι πιθανότατα οι επόμενες επενδύσεις του.
Πρωταρχικός στόχος του νέου βιβλίου του, όπως λέει ο Γκέιτς, είναι να αποκαλύψει ποιοι τομείς της οικονομικής δραστηριότητας ευθύνονται για τους 51 δισεκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου που προστίθενται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα. “Το πραγματικό αριθμητικό πλαίσιο, το οποίο αποτελεί τη σημαντικότερη συνιστώσα σε κάθε πρόβλημα που θέλεις να λύσεις… αυτό είναι που πραγματικά λείπει”, σημειώνει ο Γκέιτς κατά τη διάρκεια της τηλε-συνέντευξης που παραχώρησε στο Forbes από τα γραφεία του στο Σιάτλ (Βλέπε το παρακάτω γράφημα). Ο στόχος που πρέπει να επιτύχει ο πλανήτης: μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050. Ο Γκέιτς είναι αισιόδοξος ότι όσο δύσκολος και αν φαίνεται ο στόχος, μπορούμε να τον επιτύχουμε.
Από πού προέρχονται οι 51 δισεκατομμύρια τόνοι αερίων του θερμοκηπίου
Οι εκπομπές ρύπων μειώθηκαν κατά 5% το 2020, λόγω των περιορισμών που επέβαλε η πανδημία του κορονοϊού, εκτιμά ο Γκέιtς. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια ενός συνηθισμένου έτους, ο πλανήτης εκλύει στην ατμόσφαιρα 51 δισεκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου, γράφει στο βιβλίο του.
Ο δισεκατομμυριούχος παραδέχεται, τόσο στο βιβλίο του όσο και στην κατ’ ιδίαν συνομιλία μας, ότι δεν είναι ο καταλληλότερος αγγελιαφόρος για το μήνυμα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. “Η ίδια η ιδέα ότι ένα άτομο λέει πως ξέρει τι πρέπει να κάνουμε – είναι ανασταλτική”, σημειώνει. Στο δε βιβλίο του γράφει: “Ο κόσμος δεν στερείται πλούσιων ανθρώπων με μεγάλες ιδέες για το τι πρέπει να κάνουν οι άλλοι, ή που πιστεύουν ότι η τεχνολογία μπορεί να διορθώσει οποιοδήποτε πρόβλημα”.
Παραδέχεται επίσης ότι ο ίδιος έχει στην κατοχή του μεγάλα σπίτια και πετάει με ιδιωτικά τζετ, αν και επισημαίνει ότι αγοράζει δικαιώματα ρύπων έναντι 400 δολαρίων τον τόνο για τις πτήσεις που κάνει με το τζετ του. “Δεν μπορώ να αρνηθώ ότι είμαι ένας πλούσιος που εκφέρει γνώμη. Πιστεύω, ωστόσο, ότι είμαι ενημερωμένος και προσπαθώ πάντα να μαθαίνω περισσότερα”, γράφει.
Ο Γκέιτς είχε διορατικά προειδοποιήσει, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, το 2015 σχετικά με τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας πανδημίας και είχε μιλήσει για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο αυτό. Αντίστοιχα, δεν είναι η πρώτη δημόσια τοποθέτησή του για το κλίμα. Το 2010, από το βήμα του TED, επεσήμανε την ανάγκη εξάλειψης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Συνέχισε δε να συμβουλεύεται εμπειρογνώμονες του χώρου και να εντρυφά στις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και πολιτικές για το κλίμα.
Το 2015, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής του Παρισιού, ενθάρρυνε τον τότε πρόεδρο της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, να πείσει τις χώρες να συμφωνήσουν να αυξήσουν τους προϋπολογισμούς τους για την έρευνα και ανάπτυξη καινοτομιών στον τομέα των καθαρών τεχνολογιών. Είκοσι χώρες υπέγραψαν τότε.
“Παρότι δεν είδαμε όλες αυτές τις χώρες να διπλασιάζουν τους προϋπολογισμούς τους για έρευνα και ανάπτυξη, εντούτοις είδαμε κάποια αύξηση των σχετικών πόρων. Εν μέρει όταν άρχισαν να επικεντρώνονται στο πώς μπορεί αυτή η καινοτομία να αξιοποιηθεί”, σημειώνει ο Γκέιτς.
Με στόχο να συνδράμει στη δημιουργία ενός πλαισίου σχετικά με την πρόοδο ανάπτυξης και το κόστος των νέων μηδενικού άνθρακα καινοτομιών, ο Γκέιτς και η ομάδα του εισήγαγαν έναν είδους δείκτη, το “Green Premium”, τον οποίο παρουσίασε ο ίδιος μέσω του ιστολογίου του, Gates Notes, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Όπως εξηγεί, το Green Premium αναλύει τη διαφορά του κόστους μεταξύ ενός προϊόντος ή μιας διαδικασίας που δεν εκλύει διοξείδιο του άνθρακα με το/την αντίστοιχο/η ρυπογόνο/α προϊόν ή διαδικασία.
Για παράδειγμα, το Green Premium στον τομέα των επιβατηγών αυτοκινήτων έχει μειωθεί καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αγοράζουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα (αν και ο Γκέιτς επισημαίνει ότι μόλις το 2% των παγκόσμιων πωλήσεων αυτοκινήτων αφορά ηλεκτρικά οχήματα).
Στον βιομηχανικό τομέα, ωστόσο, το Green Premium είναι πολύ υψηλότερο. “Τα πιο δύσκολα προβλήματα που χρήζουν λύσης είναι σε τομείς όπως ο χάλυβας και το σκυρόδεμα, και επίσης κάποια ζητήματα στον χώρο των μεταφορών, όπως τα αεροπορικά καύσιμα”, επισημαίνει ο Γκέιτς. Τα προβλήματα στα οποία αναφέρεται σχετίζονται με τους τρόπους παραγωγής αυτών των προϊόντων, ούτως ώστε να μην εκλύονται αέρια του θερμοκηπίου. Η έρευνα σε αυτούς τους τομείς βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, και εκεί είναι που μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο οι κρατικοί πόροι για έρευνα και ανάπτυξη, υποστηρίζει ο Γκέιτς.
Το κόστος
Τον Δεκέμβριο, ο Γκέιτς πρότεινε μέσω του ιστολογίου του να δημιουργήσουν οι ΗΠΑ ένα Εθνικό Ινστιτούτο Ενεργειακής Καινοτομίας για να βοηθήσουν τη χώρα να ηγηθεί των καινοτομιών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Το σκεπτικό του ήταν το Ινστιτούτο Ενεργειακής Καινοτομίας να δημιουργηθεί στα πρότυπα των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας, που αποτελούν τη “ραχοκοκαλιά” της ιατρικής έρευνας των ΗΠΑ και έχουν ετήσιο προϋπολογισμό περίπου 37 δισ. δολαρίων.
Ο Γκέιτς σημειώνει ότι οι τρέχουσες δαπάνες της αμερικανικής κυβέρνησης για έρευνα και ανάπτυξη ενεργειακών καινοτομιών κυμαίνεται σε περίπου 7 δισ. δολάρια ετησίως· ποσό που θα πρέπει να πενταπλασιαστεί για να ευθυγραμμιστεί με τις κυβερνητικές δαπάνες για τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Μια ακόμη πρόταση του Γκέιτς είναι οι φοροαπαλλαγές που παρέχονται τώρα για επενδύσεις στην ηλιακή και αιολική ενέργεια να μετατοπιστούν σε ανερχόμενους τομείς όπως η υπεράκτια αιολική ενέργεια, η αποθήκευση ενέργειας και οι νέοι τύποι χάλυβα. “Αν γίνει αυτό, και διπλασιαστεί ή τριπλασιαστεί το ποσό των δαπανών για την κάλυψη αυτών των φοροαπαλλαγών, τότε νομίζω ότι αυτό θα αποτελέσει μνημειώδης συνεισφορά της κυβέρνησης Μπάιντεν”, εξηγεί.
Επίσης, ο Γκέιτς επισημαίνει ότι οποιαδήποτε τεχνολογική καινοτομία αναπτύσσεται στις ΗΠΑ ή αλλού πρέπει να είναι αρκετά προσιτή από οικονομική άποψη για χώρες όπως η Ινδία, ώστε να υιοθετηθεί. Αυτήν τη στιγμή, οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 14% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων. Εάν μόνο οι ΗΠΑ επιτύχουν τον στόχο των μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, δεν θα λυθεί το παγκόσμιο πρόβλημα.
Πού επενδύει ο Γκέιτς
Ο Γκέιτς, η περιουσία του οποίου, ύψους 124 δισ. δολαρίων, προέρχεται από το ποσοστό περίπου 1% που κατέχει στη Microsoft και από ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο άλλων επενδύσεων, γράφει στο βιβλίο του ότι έχει “επενδύσει περισσότερα από 1 δισ. δολάρια” σε εταιρείες που επιδιώκουν μηδενικές εκπομπές ρύπων. Πόσα περισσότερα; Όπως αποκαλύπτει στο Forbes, συνολικά ανέρχονται σε περίπου 2 δισ. δολάρια.
Χαρακτηρίζει, μάλιστα, τον εαυτό του ως τον μεγαλύτερο -ίσως- χρηματοδότη τεχνολογιών άμεσης δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα. Επίσης, δύο από τις πιο γνωστές εταιρείες στις οποίες έχει επενδύσει παράγουν εναλλακτικά προϊόντα κρέατος από φυτά: πρόκειται για τις Impossible Foods και Beyond Meat.
Ορισμένες από τις επενδύσεις του χαρακτηρίζονται ως φιλανθρωπικές, όπως τα κεφάλαια που έχει επενδύσεις σε ένα μοντέλο ανοιχτού κώδικα για το κλίμα, που έχει στόχο δείξει πώς θα λειτουργεί το σύστημα παραγωγής ενέργειας σε μεγάλες περιόδους δύσκολων καιρικών συνθηκών, που θα μπορούσαν να θέσουν εκτός λειτουργίας τις αιολικές και ηλιακές μονάδες.
Το μεγαλύτερο “στοίχημά” του, πάντως, αφορά την TerraPower, μια εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, ο αντιδραστήρας της οποίας χρησιμοποιεί απεμπλουτισμένο ουράνιο ως καύσιμο. Ο Γκέιτς ίδρυσε την εταιρεία με μερικούς ακόμη εταίρους πριν από μια δεκαετία. Το 2017, η TerraPower συνέστησε κοινοπραξία με μια κινεζική εταιρεία με σκοπό να κατασκευάσει τον πρώτο αντιδραστήρα του είδους στην Κίνα. Η κοινοπραξία διαλύθηκε όταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ, στα τέλη του 2019, απαγόρευσε τις ιδιωτικές συνεργασίες μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Πλέον, στόχος της εταιρείας είναι να κατασκευάσει μια πιλοτική μονάδα σε κάποια περιοχή των ΗΠΑ. Τον Οκτώβριο, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ υπέγραψε σύμβαση με την TerraPower, ύψους 80 εκατ. δολαρίων, για την κατασκευή της μονάδας· με τη συμφωνία να προβλέπει ότι το ήμισυ της χρηματοδότησης θα προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα. “Τα κεφάλαια αυτά προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από μένα”, επισημαίνει ο Γκέιτς.
Ο δισεκατομμυριούχος ελπίζει ότι η πιλοτική μονάδα θα κατασκευαστεί μέσα στα επόμενα πέντε έως επτά χρόνια. “Εάν τα πράγματα εξελιχθούν καλά, ίσως σε 10 χρόνια, οι κατασκευαστές ιδιωτικών μονάδων θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα σχέδια και να χτίσουν ιδανικά εκατοντάδες (σ.μ. ανάλογες μονάδες) – που απαιτούνται ώστε να έχουν αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή”, σημειώνει.
Ο Γκέιτς έχει επενδύσει, επίσης, σε εταιρείες μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα μέσω της Breakthrough Energy Ventures, μιας εταιρείας-“ομπρέλα” που συγκέντρωσε από κάτω της τις ανωτέρω εταιρείες, την οποία ίδρυσε τον Δεκέμβριο του 2016. “Ήταν πολύ πιο εύκολο να συγκεντρώσει χρηματοδότηση από ό,τι περίμενα”, λέει. “Έκανα περίπου 22 τηλέφωνα και έλαβα σχεδόν 20 ‘ναι’ για το πρώτο δισεκατομμύριο”, σημειώνει. Μεταξύ των επενδυτών που συμμετέχουν στην Breakthrough Energy Ventures περιλαμβάνονται αρκετοί δισεκατομμυριούχοι όπως ο Τζεφ Μπέζος, ο Βίνοντ Κόσλα, ο Τζον Άρνολντ και ο Τζον Ντερ. Ο Γκέιτς σημειώνει, πάντως, ότι ο μεγαλύτερος επενδυτής είναι ο ίδιος.
Η Breakthrough Energy Ventures έχει επενδύσει μέχρι στιγμής σε 40 εταιρείες· μία εξ αυτών, η QuantumScape, η οποία αναπτύσσει μπαταρίες λιθίου για ηλεκτρικά οχήματα και δεν έχει ακόμη έσοδα, εισήχθη στο χρηματιστήριο τον περασμένο Νοέμβριο μέσω SPAC (σ.μ. εταιρεία ειδικού σκοπού εξαγοράς ή εταιρεία “λευκής επιταγής”). Παρότι πολλές από τις ανωτέρω εταιρείες βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, ο Γκέιτς περιγράφει ορισμένες εξ αυτών ως “πραγματικά εντυπωσιακές”, όπως η QuidNet, η οποία ασχολείται με την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της συμπίεσης νερού σε υπόγεια πηγάδια. Όταν χρειάζεται ενέργεια, το νερό απελευθερώνεται διαμέσου ενός στροβίλου, παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια.
Η Breakthrough Energy Ventures συγκέντρωσε επιπλέον κεφάλαια ύψους 1 δισ. δολαρίων μέσω ενός νέου ταμείου τον Ιανουάριο, όπου συμμετείχαν οι περισσότεροι από τους αρχικούς επενδυτές αλλά και ορισμένοι καινούριοι (Ο Γκέιτς δεν αποκάλυψε, ωστόσο, τα ονόματά τους). Λέει ότι και σε αυτό το νέο ταμείο είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής. Το νέο ταμείο θα επιδιώξει να επενδύσει σε περισσότερο βιομηχανικές διαδικασίες, όπως η παραγωγή τσιμέντου και χάλυβα με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, καθώς και σε τεχνολογίες για την συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα, λέει ο Γκέιτς.
Την επόμενη πενταετία, ο Γκέιτς λέει ότι “θα επενδύσει τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια” σε τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Παρότι το συνολικό ποσό των 4 δισ. δολαρίων είναι μεγάλο, για κάποιον που έχει περιουσία άνω των 120 δισ. δολαρίων, δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος των συνολικών επενδύσεών του. “Είναι πολύ λιγότερα από αυτά που υπάρχουν εκεί έξω και μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο”, σημειώνει ο ίδιος.
Μία από τις άλλες επενδύσεις του Γκέιτς που απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης πρόσφατα φαίνεται πάντως να είναι εντελώς αντίθετη με την εστίασή του σε δραστηριότητες μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα. Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο επενδυτικός βραχίονας του Γκέιτς, η Cascade, συνεργάστηκε με την Blackstone Group και το private equity Global Infrastructure Partners για την εξαγορά της Signature Aviation, της μεγαλύτερης εταιρείας διαχείρισης βάσεων ιδιωτικών αεροσκαφών στον κόσμο, έναντι 4,7 δισ. δολαρίων. Τα ταξίδια με ιδιωτικά τζετ άνθισαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ωστόσο αυτού του είδους τα ταξίδια ευθύνονται για μεγάλο μέρος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πώς συνδέεται αυτή του η επένδυση με το θέμα του βιβλίου του; Ο εκπρόσωπος του Γκέιτς δεν απάντησε στη συγκεκριμένη ερώτηση.
Όσο για το νέο βιβλίο του Γκέιτς, μπορεί να επηρεάσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και να στρέψει το ενδιαφέρον προς τις καινοτόμες τεχνολογίες μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα; Σίγουρα βοηθά το γεγονός ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη μία από τις τέσσερις κορυφαίες προτεραιότητες που έχει θέσει η κυβέρνηση Μπάιντεν.
Δεδομένου πάντως ότι το βιβλίο του καταπιάνεται με ένα “βαρύ” θέμα, είναι σχετικά “εύπεπτο”, πασπαλισμένο με προσωπικές παρατηρήσεις, ακόμα και με μια φωτογραφία του Γκέιτς με τον γιο του Ρόρι από μια επίσκεψή τους σε μια μονάδα γεωθερμικής ενέργειας στην Ισλανδία (όπως αποκαλύπτει, μαζί με τον γιό του επισκέπτονται μονάδες παραγωγής ενέργειας για διασκέδαση). Αναφέρει επίσης, ότι οδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο -βέβαια είναι το Porsche Taycan Turbo, το οποίο περιγράφει στο Forbes ως “γελοία ωραίο και γελοία ακριβό”, καθώς πωλείται έναντι 150.000 δολαρίων ή και περισσότερο (Ο ίδιος, όμως, είναι φανατικός θαυμαστής και πήρε ένα από τα πρώτα πιλοτικά μοντέλα, όπως μας λέει).
Αν μη τι άλλο, στόχος του Γκέιτς είναι να προκαλέσει διάλογο για το θέμα της κλιματικής αλλαγής. “Ελπίζω ότι μπορούσε να αλλάξουμε το θέμα συζήτησης μοιραζόμενοι τα γεγονότα με τους ανθρώπους που έχουμε στη ζωή μας – τα μέλη της οικογένειάς μας, τους φίλους μας και τους ηγέτες μας. Και όχι μόνο αυτά που καταδεικνύουν γιατί πρέπει να αναλάβουμε δράση, αλλά και αυτά που δείχνουν ποιες κινήσεις θα κάνουν περισσότερο καλό”, γράφει στο βιβλίο του.
Η μεγαλύτερη απόδειξη της επιτυχίας του βιβλίου του θα είναι πάντως εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν υιοθετήσει κάποια από τις προτάσεις πολιτικής που περιλαμβάνει. “Νομίζω ότι με μια τέτοια αύξηση [των δαπανών], θα κάνουμε ακριβώς αυτό που πρέπει, όχι μόνο για εμάς, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο”, αναφέρει ο Γκέιτς.
