Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού – Πολεοδομικού Δικαίου, Διδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ
Εμπειρογνώμων Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
Μεταδιδάκτωρ Δικ. Περιβάλλοντος
panagiotisgln@gmail.com
www.pgalanislaw.gr
Τουριστικοί λιμένες
Με τις διατάξεις του Ν. 2160/1993 εισήχθησαν ρυθμίσεις για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας και ρυθμίσθηκαν για πρώτη φορά ζητήματα σχετικά με τη δημιουργία και τη λειτουργία των τουριστικών λιμένων (άρθρα 29-37). Όπως έχει κριθεί (ΣτΕ 4542/2009 7μ.), οι διατάξεις αυτές, ερμηνευόμενες υπό το φως των θεμελιωδών αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης, οι οποίες πηγάζουν από το άρθρο 24 του Συντάγματος, επιτρέπουν την ίδρυση τουριστικών λιμένων, οποιασδήποτε κλίμακας και μορφής, μόνον κατόπιν τομεακού χωροταξικού σχεδιασμού, ο οποίος πρέπει να έχει λάβει υπόψη και να έχει σταθμίσει τις αρχές αυτές.
Περαιτέρω, από την εισηγητική έκθεση του ανωτέρω νόμου συνάγεται ότι με τις διατάξεις του επιδιώχθηκε η αναδιοργάνωση και ο εκσυγχρονισμός των ήδη υφισταμένων και η δημιουργία νέων τουριστικών λιμένων αναψυχής, συμβατών με τις θεσμοθετηθείσες χρήσεις γης της ευρύτερης περιοχής χωροθετήσεώς τους καθώς και η ανάδειξή τους ως σημαντικού παράγοντα τουριστικής ανάπτυξης της χώρας και ενίσχυσης της εθνικής οικονομίας.
Εξ άλλου, η εκδιδόμενη, κατ΄ εφαρμογήν της ειδικής νομοθεσίας περί τουριστικών λιμένων, έγκριση χωροθέτησης του άρθρου 31 παρ. 3 του εν λόγω Ν. 2160/1993 επιφέρει ευθέως έννομα αποτελέσματα, τα οποία συνίστανται στη χωροθέτηση του τουριστικού λιμένα και των επιμέρους υποστηρικτικών της λειτουργίας του εγκαταστάσεων και στον καθορισμό των επιτρεπομένων χρήσεων γης και των όρων και περιορισμών δόμησης στη χερσαία ζώνη αυτού (ΣτΕ 4542/2009). Η κατά τα ανωτέρω έγκριση εξακολουθεί και υπό την ισχύ του Ν. 3010/2002, να συνιστά άσκηση αποφασιστικής αρμοδιότητας, με αποτέλεσμα η οικεία εγκριτική πράξη να μην έχει προσλάβει, υπό το νεότερο νομοθετικό καθεστώς, τον χαρακτήρα γνωμοδοτήσεως, αλλ΄ αντιθέτως να εξακολουθεί να αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη. Τούτο δε, διότι τόσο το περιεχόμενο όσο και οι έννομες συνέπειες της έγκρισης χωροθέτησης τουριστικού λιμένα δεν αλλοιώθηκαν με τη θέσπιση της προβλεπόμενης από τις διατάξεις του Ν. 3010/2002 διαδικασίας προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης (βλ. ήδη την αντίστοιχης λειτουργίας διαδικασία του προκαταρκτικού προσδιορισμού περιβαλλοντικών απαιτήσεων του άρθρου 2 του Ν. 4014/2011), η οποία είναι διαφορετική της διαδικασίας χωροθέτησης του Ν. 2160/1993 και δεν καθιστά περιττή την εφαρμογή των οικείων διατάξεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Με τις διατάξεις του ως άνω νόμου θεσπίζεται, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας νέος τουριστικός λιμένας, σύνθετη διοικητική ενέργεια, που αρχίζει με τη δημοσίευση της απόφασης, με την οποία εγκρίνεται η χωροθέτησή του και ολοκληρώνεται με την έκδοση των διοικητικών πράξεων, με τις οποίες εγκρίνονται οι μελέτες που αποσκοπούν στην κατασκευή του, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η έγκριση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣτΕ 1581/2009 και 3476/2001).
Περαιτέρω, κατά τη διαγραφόμενη από τις διατάξεις του Ν. 2160/1993 διαδικασία χωροθέτησης τουριστικού λιμένα, εξετάζεται η καταρχήν καταλληλότητα της επιλεγείσης θέσεως τόσο από απόψεως συμβατότητας προς τις ήδη θεσμοθετηθείσες χρήσεις γης της περιοχής, όσο και από απόψεως δυνατοτήτων τουριστικής αξιοποιήσεως και λιμενικής εξυπηρετήσεως των προς ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής, η τελική, όμως, απόφαση για την κατασκευή του λιμένος λαμβάνεται μόνον μετά την ολοκλήρωση της προβλεπόμενης εκ του νόμου διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου, στάδιο κατά το οποίο οριστικοποιείται η ακριβής θέση και τα επιμέρους χαρακτηριστικά του.
Το περιεχόμενο και οι έννομες συνέπειες της έγκρισης «χωροθέτησης» τουριστικού λιμένα δεν αλλοιώθηκαν με τη θέσπιση της προβλεπόμενης από τις διατάξεις του Ν. 3010/2002 διαδικασίας προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης (βλ. ήδη την αντίστοιχη λειτουργίας διαδικασία του προκαταρκτικού προσδιορισμού περιβαλλοντικών απαιτήσεων του άρθρου 2 του Ν. 4014/2011), η οποία είναι διάφορη της διαδικασίας χωροθέτησης του Ν. 2160/1993 και δεν καθιστά περιττή την εφαρμογή των οικείων διατάξεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.. Η κατασκευή οποιουδήποτε νέου λιμένα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο σχετικού χωροταξικού σχεδιασμού.
Εφόσον η εγκατάσταση μονάδας σε κάποια θέση, που δεν βρίσκεται σε παράκτια περιοχή ή στην περιαστική ζώνη οικισμών, δεν έρχεται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις του οικείου Περιφερειακού Πλαισίου και των Ειδικών Πλαισίων για τη βιομηχανία και τον τουρισμό, και ενόψει του ότι δεν έχει εγκριθεί προς το παρόν στο νησί οργανωμένος χώρος υποδοχής παραγωγικών δραστηριοτήτων, νομίμως καταρχήν εκδόθηκαν οι προσβαλλόμενες πράξεις χωρίς να έχει προηγηθεί καθορισμός της περιοχής ως ζώνης προοριζόμενης για την ανάπτυξη της παραγωγικής αυτής δραστηριότητας, μετά από την αξιολόγηση της καταλληλότητας της συγκεκριμένης θέσεως κατά τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η τυχόν απαιτούμενη άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για την ανωτέρω μονάδα θα αντιµετωπισθεί στο στάδιο της αδειοδότησης της μονάδας αυτής, το οποίο κατά τις εφαρμοστέες, εν προκειμένω, διατάξεις, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του ΧΥΤ, δεν απαιτείται να προηγείται, αλλά μπορεί να έπεται της ΑΕΠΟ.
Σύνθετα τουριστικά καταλύματα
Το ακανθώδες ζήτημα της εγκατάστασης σύνθετου τουριστικού καταλύματος, ιδίως σε δάση/δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις συναρτάται με την ποιότητα και την ένταση του δημοσίου συμφέροντος. Σχετικώς αναφέρονται τα ΠΕ 53/2018 και 234/2017 που δέχονται τη συνταγματικότητα της προτεινόμενης διάταξης, διότι ότι η ανάπτυξη του τουρισμού με σύγχρονες μορφές τουριστικών εγκαταστάσεων, όπως είναι τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα, αποτελεί λόγο «εντόνου δημοσίου συμφέροντος», συνεπώς επιτρεπτώς εγκαθίστανται σε τέτοιες εκτάσεις, ενώ εξάλλου δεν μιλάμε για τυπικά νομικά «οικιστική ανάπτυξη» (δεν συνιστά πολεοδομική ρύθμιση, αφού δεν αναπτύσσονται κοινόχρηστοι χώροι και το σύνθετο κατάλυμα μένει ενιαίο και αδιαίρετο και δεν είναι δεκτικό κατατμήσεως ή διανομής). Κατά το άρθρο 49 Ν. 998/1979, επιτρέπεται η επέμβαση σε δημόσια δάση, δημόσιες δασικές εκτάσεις και δημόσιες εκτάσεις των περ. α΄ και β΄ της παρ. 5 του άρθρου 3 για τη δημιουργία χιονοδρομικών κέντρων, εγκαταστάσεων αξιοποίησης ιαματικών πηγών υδροθεραπευτηρίων, κέντρων θαλασσοθεραπείας, εγκαταστάσεων ιατρικού τουρισμού και ξενοδοχειακών καταλυμάτων κατηγορίας 4 ή 5 αστέρων, καθώς και η διάνοιξη και δημιουργία διόδων διαδρομών τρυπιδοσφαίρισης (γκολφ). Στις ανωτέρω εκτάσεις επιτρέπεται η εγκατάσταση μηχανισμών με συρματόσχοινα (σχοινοσιδηρόδρομοι, καλωδιοκίνητοι εναέριοι θάλαμοι και τηλεσκί) που έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση των εγκαταστάσεων της παρούσας, ή λειτουργούν αυτοτελώς, ως ανεξάρτητες εγκαταστάσεις, με την προϋπόθεση ότι δεν επέρχεται αισθητική αλλοίωση του τοπίου. Στην περίπτωση των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, το σχετικό αίτημα για τη χορήγηση έγκρισης επέμβασης και η έκθεση τουριστικής αξιοποίησης της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου διαβιβάζονται από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή προς σχετική εισήγηση στο Κεντρικό Συμβούλιο Διοίκησης για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας του άρθρου 16 του Ν. 3986/2011. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου, για την δημιουργία σύνθετου τουριστικού καταλύματος σε ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις εκτός οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων, εκδίδεται, αντί της κοινής απόφασης της περίπτωσης α΄ του άρθρου 9 του Ν. 4002/2011, προεδρικό διάταγμα χαρακτηρισμού και οριοθέτησης σύνθετου τουριστικού καταλύματος με πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Η περιβαλλοντική αδειοδότηση εν προκειμένω θα αποτιμήσει την αναγκαιότητα και την καταλληλότητα της επέμβασης στο περιβάλλον
Για περισσότερα, βλ. https://www.pgalanislaw.gr/blog/
